PORCELANA DENTYSTYCZNA

Porcelana jest materiałem szeroko stosowanym w technice, jak i do wyrobu przedmiotów gospodarstwa domowego. Porcelanę używa się również w protetyce stomatologicznej do wy­robu sztucznych zębów, koron jednolitych porcelanowych, licówek oraz jako materiał do wykonywania lica koron złożonych metalowo-porcelanowych.

Składa się ona głównie z niekrystalicznych postaci szkła zło­żonych ze strukturalnych jednostek krzemu i tlenu (tetrahedralnego SiO₄). W skład porcelany wchodzą:

1. kaolin,

2. kwarc,

3. skalenie,

4. barwniki.

Kaolin jest produktem wietrzenia glinokrzemianów pod działaniem dwu­tlenku węgla i wody. Powstały produkt - ziemista miękka masa o budowie ­blaszkowatej, w stanie czystym prawie biała, składa się głównie z kaolinu (kwas glinokrzemowy) i znana jest pod nazwą glinki porcelanowej. Kaolin miesza się z wodą, dając w efekcie miękką i plastyczną masę. Gdy będziemy ją podgrzewać do temperatury 600°C, początkowo ulotni się woda użyta do zarobienia. Powyżej tej temperatury masa traci wodę związaną chemicz­nie. Powyżej 800°C masa zaczyna się kurczyć, staje się bardziej ścisła, lecz w tym stanie jeszcze przepuszcza wodę. Podgrzana do tempe­ratury 1200°C kurczy się jeszcze bardziej, osiągając najwyższy stopień kur­czliwości, staje się zbitą, nieprzepuszczającą wody masą. W temperaturze 1800° zaczyna mięknąć, a powyżej tej temperatury (około 2000°) topi się. Kaolin dzięki wysokiej temperaturze topnienia tworzy podłoże bryły por­celanowej, czyni ją nieprzezroczystą i ogniotrwałą.

Kwarc - Si0₂ stanowi składnik granitów i skał wulkanicznych, jako pro­dukt wietrzenia skał. Jest odporny na działanie wielu czynników chemicz­nych z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego i mocnych zasad, z którymi tworzy krzemiany. Jest minerałem o dużej twardości (7 wg skali Mohsa). Temperatura topnienia czystego kwarcu wynosi 1800°C. Kwarc nada­je twardość porcelanie, zwiększa odporność chemiczną, zmniejszając jej kurczliwość podczas wypalania. Najczystszą formą kwarcu jest kryształ górski. Zanieczyszczony kwarc jest półprzezroczysty o kolorze mlecz­nym lub szarym.

Skalenie są jednym z najbardziej rozpowszechnionych minerałów. Wy­stępują w różnych odmianach:

1. krzemian glinowo-potasowy (ortoklaz - szpat polny)

2. krzemian glinowo-sodowy (albit)

3. krzemian glinowo-wapniowy (anortyt)

Do wyrobów dentystycznych używa się przeważnie ortoklazu. Ortoklaz topi się w temperaturze około 1200°. Jako skład­nik porcelany obniża jej temperaturę topnienia; nadaje przezierność i szklistość masie oraz skleja całość struktury. Ortoklaz może być bez­barwny, biały, żółty, zielonkawy, czerwony, szary i brunatny. Bezbarwna odmiana ortoklazu nosi nazwę adularu.

Barwniki służące do nadania zębom sztucznym naturalnego koloru szkliwa lub zębiny zajmują około 2°/o ilości masy. Oprócz kolorów proszku mamy również barwniki do masy ceramicznej, tzw. farby ceramiczne, którymi pod­barwia się proszek lub ząb po wstępnym wypaleniu. Zabarwienie wyko­nywanego przedmiotu można całkowicie oceniać dopiero po ostatecznym wypaleniu. Wpływ na zmianę barwy mają różne czynniki, takie jak: od­powiednia konsystencja masy, sposób wypalania, szybkość wypalania, temperatura itp. Każda wytwórnia produkująca porcelanę i masy ceramicz­ne daje pełny asortyment barw, który uwidoczniony jest na tzw. kluczu barw, zwanym również kolornikiem. Należy rozrobić 2-3 kolory porce­lany dla jednego zęba: dla części przyszyjkowej, środkowej i brzegu siecz­nego, które nakłada się warstwowo. Do barwienia porcelany używa się barwników nie zmieniających się pod wpływem wysokiej temperatury. Najczęściej stosuje się tlenki metali.

Własności porcelany.

Zalety:

1. Doskonała kompatybilność.

2. Brak reaktywności chemicznej.

Porcelana jest generalnie bardzo odporna na wpły­wy środków chemicznych (z wyjątkiem

kwasu fluorowodorowego i stężonych zasad).

3. Doskonała estetyka spowodowana:

• przezroczystością, ceramika jest półprzezroczysta ze względu na brak w niej wolnych elektronów (w przeciwieństwie do metali),

• możliwością barwienia,

• stabilnością kolorystyczną,

• odpornością na przebarwienia.

• Przewodność cieplna ceramiki jest bardzo mała. Jest to spowodowane brakiem wolnych elektronów (obecnych w metalu).Współczynnik rozszerzalności cieplnej jest tak­że mały; przykładowo jest on bardziej zbliżony do współczynników rozszerzalności szkliwa i zębiny niż jakichkolwiek innych materiałów odtwórczych.

Wady:

1. Kru­chość.

2. Nie w pełni zadowalająca wytrzymałość mechaniczna, zwłaszcza na zginanie

Wadą ceramiki jest jej podatność na złamania pod wpływem wywołanych w niej naprężeń. Ma­teriały te wykazują niewielką plastyczność, co jest spowodowane faktem, że ruch dyslokacji w sieci ceramicznej wymaga nakładu dużych energii, a odporność na złamania jest bardzo mała. Napręże­nia materiału wywołują w nim wewnętrzne pęk­nięcia, które mogą się rozprzestrzeniać i spowodo­wać pęknięcie elementu ceramicznego. Napięcia wewnętrzne wywołuje kilka czynników:

• dyslokacje w kryształach

• chłodzenie materiału, jeżeli różne jego fazy mają różny współczynnik rozszerzalności cieplnej,

• starcie powierzchni - w miejscach występowa­nia nieregularności konturów mogą pojawić się koncentracje naprężeń,

• porowatość materiału.

W celu poprawy właściwości ceramiki wytwarza w jej powierzchniowych war­stwach naprężenia ściskające. Osiąga się to po­przez zastąpienie małych jonów poprzez relatyw­nie większe (wzmocnienie jonowe). Rezultatem tego jest trudniejsze po­wstawanie pęknięć od strony powierzchniowych warstw wyrobu ceramicznego. W chwili obecnej wprowadzono do handlu specjalne pasty, którymi okrywa się gotowy element ceramiczny i wypala w konwencjonalnym piecu do ceramiki.

Innym sposobem zwiększenia wytrzymałości porcelany jest stosowanie o zwiększonej zawartości glinu. Materiały zawierające, w porównaniu z tradycyjną porcelaną, zwiększoną ilość tlenku glinu wykazują wyższą wytrzymałość. Typowa, średniotopliwa porcelana wypalana próżniowo zawiera 65% Si0₂, 19% Al₂0₃, 16% top­ników - B₂O₃, K₂O, Na₂O, MgO, Li₂O, P₂O₅. Materiał powyższy jest bezglinowy - pomimo obe­cności tlenku glinu nie występuje on w nim w stanie wolnym, ponieważ jest on częścią sieci krystalicznej. W latach 60. wprowadzono porcelanę glinową. Jest ona podobna do opisywanej wcześniej, ale dodanie krystalicznego tlenku glinu, stanowiącego 40-50% masy powoduje wzmocnienie materiału. Tlenek gli­nu ma większą wytrzymałość mechaniczną przy od­kształceniach niż porcelana. Jego obecność ograni­cza rozprzestrzenianie się w materiale mikropęknięć, działa więc jako czynnik wzmacniający.

3. duża twardość

4. duży współczynnik kurczliwości podczas wy­palania materiału

Podczas wypalania materiału następuje utrata pozostałej wody i ewentualnie obecnych lepiszczy. Skurcz objętościowy zawiera się w granicach 30­-40% i jest związany głównie z eliminacją pustych przestrzeni w trakcie spiekania materiału. Problem ten jest szczególnie istotny przy wykonywaniu ce­ramicznych wkładów. Metodą zapobiegania skurczowi porcelany jest stosowanie ceramiki formowanej przetłocznie. Polega to na zastosowaniu mieszaniny korundu (tlenku glinu), MgO, stopionego szkła glinokrzemianowego, wo­sku i żywicy silikonowej stanowiącej plastyfika­tor.

Element modeluje się na odlewie z masy epo­ksydowej metodą formowania przetłocznego.

Podczas wypalania tlenek glinu reaguje z tlen­kiem magnezu, tworząc spinel glinianu magnezu. (MgAl₂0₄). Licówki z porcelany estetycznej wypala się na utworzonym z ceramiki przetłocznej elemen­cie. Podczas wypalania, tworzeniu spinela towarzy­szy rozszerzanie się materiału, co kompensuje skurcz ceramiki. Właściwości mechaniczne - zbliżone do innych współczesnych typów ceramiki dentystycznej.

5. Porowatość

W sposób nieunikniony wypalona porcelana za­wiera szereg pęcherzyków powietrza. Powoduje to osłabienie materiału i zmniejsza jego przezroczy­stość. Obecnie w celu zmniejszenia ilości pustych przestrzeni w materiale stosuje się następujące metody:

1. wypalanie próżniowe - mające na celu usunię­cie powietrza z otoczenia materiału,

2. wypalanie w środowisku gazu mającego zdol­ność dyfuzji z porcelany,

3. chłodzenie ciśnieniowe - mające za zadanie zmniejszenie wielkości powstających porów.

Porcelany sto­sowane w wykonawstwie uzupełnień protety­cznych powinny wykazywać następujące wła­ściwości:

• Niską temperaturę topliwości;

• Wysoką lepkość;

• Odporność na zeszkliwienie.

Właściwości te uzyskuje się przez dodatek różnych tlenków do podstawowej struktury porcelany.

Obniżenie temperatury topnienia porcela­ny można uzyskać przez zredukowanie wią­zań między tlenem i krzemem, co można osiągnąć przez dodanie do niej takich sub­stancji modyfikujących jak tlenki potasu oraz tlenki sodu i wapnia, przy czym związki te wy­kazują także niekorzystne oddziaływanie, po­wodując zmniejszenie lepkości porcelany. Wysoką odporność porcelany dentystycznej na „spływanie" i utrzymywanie podstawowego kształtu obiektu podczas procesu napalania zapewniają tlenki pośrednie w postaci tlenku glinu wprowadzanego do siatki krystalicznej tworzonej przez atomy krzemu i tlenu.

Zbyt wysoki dodatek środków modyfikują­cych wiązania tetrahedralnej siatki SiO₄ po­woduje jednak tendencję do zeszkliwiania lub krystalizacji porcelany. Rodzi to szczególne problemy w porcelanach o wysokim współ­czynniku rozszerzalności, ponieważ substan­cje alkaliczne wprowadzone do przerwania wiązań między krzemem i tlenem zwiększają dodatkowo ich ekspansję, a ponadto podczas wielokrotnego wypalania porcelany mogą prowadzić do jej zeszkliwienia wyrażającego się mlecznym nieprzeziernym wyglądem, co z kolei powoduje trudności w końcowym na­kładaniu warstwy glazury.

Porcelany można podzielić w zależności od stopnia (temperatury) topnienia na:

1. Wysoko topliwe 1290-1370°C;

2. Średnio topliwe 1090-1260°C;

3. Nisko topliwe ­860-1070°C.

Porcelany wysoko topliwe są stosowane głównie w produkcji zębów porcelanowych do protez ruchomych, chociaż można je także wykorzystywać do wykonania jednolitych koron porcelanowych (pochewkowych, inaczej zwanych ko­ronami jacketowymi). Ty­powe porcelany tego typu stanowią kompozy­cję następujących składników:

• szpat polny (ortoklaz) 70-90%;

• kwarc 11-18%;

• kaolin 1-10%.

Szpat polny stanowiący główny składnik porcelany jest dwutlenkiem krzemu występu­jącym w postaci następujących związków: Na₂0 x Al₂0₃ x 6Si0₂ oraz K₂0 x Al₂0₃ x SiO₂. Podczas topienia przyjmuje on szklistą formę nadającą porcelanie właściwość przezierności, inaczej translucencji. Materiał ten sta­nowi matrycę dla wysoko topliwego kwarcu (SiO₂) tworzącego na nim rodzaj ogniotrwa­łego szkieletu, na którym topią się z kolei inne składniki porcelany bez powodowania zmiany kształtu wypalanego obiektu. Kaolin, zwany również glinką porcelanową, jest materiałem o właściwościach kleistych wiążącym po­szczególne składniki porcelany w stanie "su­rowym", tj. przed jej wypaleniem.

Nisko i średnio topliwe porcelany produko­wane są w procesie zwanym frytowaniem, po­legającym na stopieniu surowych minerałów wchodzących w skład porcelany, a następnie ich oziębieniu i rozdrobnieniu do postaci spro­szkowanej o wyjątkowo drobnym ziarnie. Pro­szek ten użyty do wykonania uzupełnień ule­ga w procesie wypalania stopieniu w niskiej temperaturze bez wywiązywania się piroche­micznych reakcji. Skład typowych porcelan nisko i średnio topliwych przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Skład porcelany dentystycznej

Skład porcelany dentystycznej	Niskotopliwej	Średniotopliwej
Dwutlenek krzemu	69,4	64,2
Tlenek boru	7,5	2,8
Tlenek wapnia	1,9	-
Tlenek potasu	8,3	8,2
Tlenek sodu	4,8	1,9
Tlenek glinu	8,1	19,0
Tlenek litu	-	2,1
Tlenek magnezu	-	0,5
Pięciotlenek fosforu	-	0,7

Dodatek niektórych tlenków metali (cyrko­nu, tytanu lub cyny) czyni porcelanę mniej przezierną, co wykorzystuje się do maskowa­nia metalowej czapeczki stanowiącej podsta­wę protez stałych lanych pokrywanych napa­laną porcelaną:

tlenek platyny - szaroniebieski; tlenek złota - różowy; tlenek srebra - pomarańczowy; tlenek chromu - zielony, tlenek kobaltu, tlenek tytanu - żółty; tlenek manganu - fioletowy; tlenek irydu - czarny; tlenek żelaza - czerwony; tlenek uranu - żółtozielony. Z kolei inne substancje me­taliczne dodawane do frytowanej porcelany nadają jej specyficzny kolor:

żółty - ind; sole kobaltu - niebieski; różowy - chrom, cyna; czarny - tlenek żelaza.

Korony porcelanowe

Ten typ koron, należący do najbardziej este­tycznych protez stałych oferowanych dotąd przez protetykę stomatologiczną, wykonywa­ny był początkowo z porcelany o wysokiej temperaturze topliwości wykazującej jednak dużą tendencją do pęknięć i złamań. Obecnie obserwuje się ponowny renesans koron cał­kowicie porcelanowych (czapeczkowych), co należy zawdzięczać wprowadzeniu nowej kompozycji porcelanowej zawierającej w swym składzie kryształy tlenku glinu - alumi­nę, wzmacniającej w istotny sposób wykona­ne uzupełnienia protetyczne.

Nowy rodzaj porcelany zwany porcelaną aluminową wykorzystywany jest do formowa­nia wewnętrznego rdzenia korony przylegają­cego do powierzchni opracowanego zęba. Zawiera ona 40 do 50% kryszta­łów tlenku glinu blokujących rozprzestrzenia­nie się drobnych pęknięć wewnątrz porcelany, tworzących się podczas procesu napalania, dzięki czemu jest ona prawie dwukrotnie sil­niejsza od zwykłej porcelany szklanej.

Technologia wykonywania koron całkowi­cie porcelanowych wymaga stosowania folii platynowej o grubości 0,025 mm tworzącej matrycę do nakładania i napalania porcelany. Folię tę adaptuje się do powierzchni opraco­wanego zęba na kikucie gipsowym, starannie wygładzając wszelkie zmarszczki i sfałdowa­nia, po czym tak przygotowaną matrycę zdejmuje się ostrożnie z kikuta i umieszcza w pie­cu o temperaturze 1140°C na okres 6 minut celem usunięcia gazowych zanieczyszczeń i zahartowania metalu po jego schłodzeniu. Następnie porcelanę aluminową zmieszaną z wodą destylowaną nakłada się na matrycę, tworząc warstwę o grubości 0,5 mm na po­wierzchni wargowej i siecznej oraz nieco grubszą na powierzchni dojęzykowej, zaś naj­grubszą na powierzchniach stycznych, gdzie powinna ona kontaktować z zębami sąsiedni­mi. Nawarstwioną porcelanę kondensuje się celem zmniejszenia porowatości przez deli­katne wibrowanie i odprowadzenie nadmiaru wody, a następnie w okolicy stopnia przy­dziąsłowego wykonuje się rowek zapobiega­jący obkurczeniu w tym miejscu porcelany podczas procesu wypalania, który to proces przeprowadza się początkowo w warunkach próżni w ciągu 6 minut w temperaturze od 810 do 1030°C, a następnie - po wyłączeniu próż­ni - w temperaturze 1080°C w ciągu dalszych 15 minut.

Po schłodzeniu matrycę z napalonym rdzeniem aluminowym osadza się na kikucie zębowym, gdzie przeprowadza się jego ob­róbkę mechaniczną mającą na celu przygoto­wanie dostatecznej przestrzeni dla przezier­nej warstwy porcelany. Przestrzeń ta w oko­licy brzegu siecznego powinna wynosić około 1 mm. Całą powierzchnię rdzenia aluminowe­go pokrywa się następnie porcelaną zębino­wą, wypełniając nią także rowek przyszyjkowy utworzony w czasie pierwszego wypalania, po czym świeżo położoną porcelanę ścina się skośnie w okolicy wargowo-siecznej i miejsca te pokrywa porcelaną imitującą szkliwo zębów naturalnych. Po osuszeniu z nadmiaru wody uzupełnienie wprowadza się do pieca, gdzie wypalane jest w próżni w temperaturze od 810 do 1060°C i przytrzymywane w końcowej temperaturze dodatkowo przez 1 minutę.

Po wyjęciu z pieca przeprowadza się cha­rakteryzację powierzchni korony celem nada­nia jej cech morfologicznych typowych dla zę­bów naturalnych, po czym przed końcowym glazurowaniem wskazane jest jej dalsze opra­cowanie bezpośrednio w ustach pacjenta. W końcu koronę pokrywa się glazurą albo ina­czej warstwą szklistą i umieszcza w komorze pieca nagrzanego do temperatury 1060°C, gdzie wypala się przez okres od 2 do 4 minut bez włączania próżni.

Zdejmowanie matrycy platynowej wykonu­je się przez odchylenie jej brzegów ostrym in­strumentem w kierunku wnętrza korony i wy­ciągnięcie za pomocą pensety.

Protezy stałe metalowe licowane napalaną porcelaną.

Uzupełnienia tego typu pozwalają na połącze­nie wytrzymałości mechanicznej odlewu me­talowego z efektem estetycznym zapewnia­nym przez porcelanę. W okresie ostatnich 15 lat obserwuje się wzrastające zastosowanie tych uzupełnień u pacjentów leczonych pro­tetycznie, co należy wiązać z istotnym postę­pem w rozwoju materiałów i ulepszonych technologii w tej dziedzinie. Obserwacje klini­czne wydają się jednak wskazywać na "nadu­żywanie" tych uzupełnień w codziennej prak­tyce i stosowanie w przypadkach często nie­dostatecznie uzasadnionych. Całkowite koro­ny metalowe z napalaną porcelaną nie powin­ny bowiem stanowić substytutu koron czę­ściowych, jeżeli w określonej sytuacji klinicz­nej te ostatnie dobrze spełniają postawione im wymogi.

Metalowe protezy stałe z napalaną porce­laną składają się z porcelany topionej na po­wierzchni odlewu metalowego albo inaczej czapeczki metalowej ściśle przylegającej do opracowanych ścian zęba. W niektórych przy­padkach czapeczki stanowią rodzaj metalo­wego naparstka lub cienkościennej nasadki, w innych zaś przypominają koronę z częścio­wo zeszlifowanymi powierzchniami, które bę­dą przykrywane porcelaną maskującą meta­lową konstrukcję i odbudowującą pełny kontur zęba, dzięki czemu powstanie uzupełnienie o zadawalającym efekcie estetycznym.

Czapeczki metalowe pokrywane są trze­ma warstwami porcelany:

1. Por­celaną nieprzezierną zwaną opakerem kryją­cą metal;

2. Porcelaną zębinową tworzącą zasadniczą warstwę uzupełnienia protetycz­nego i decydującą o jego barwie lub kolorze;

3. Porcelaną sieczną, albo inaczej szkliwną, stanowiącą warstwę przezierną stosowaną do odbudowy brzegu siecznego i okolic z nim sąsiadujących.

Powszechną akceptację protez stałych z napalaną porcelaną w praktyce klinicznej na­leży wiązać z ich znaczną wytrzymałością i odpornością na zniszczenie. Porcelana połą­czona z metalem w procesie wypalania jest bowiem silniejsza niż porcelana pozbawiona takiego oparcia. Połączenie to jest w swej istocie połączeniem adhezyjnym, chociaż ist­nieją dowody stwierdzające wiązanie porce­lany z warstwą tlenków tworzących się na po­wierzchni metalowej, a także obserwacje wskazujące na silniejsze połączenie porcela­ny z metalem utworzone w atmosferze nasy­conej tlenem. Również siły Van der Waal­sa przyczyniają się do lepszego zespolenia porcelany z metalem, chociaż w mniejszym stopniu niż niegdyś sądzono. Wytrzyma­łość połączenia obu materiałów, głównie na­tury adhezyjnej, jest tak duża, że zniszczenie albo odłamanie zdarza się raczej w obrębie samej porcelany a nie na powierzchni styku porcelany z metalem.

W rozważaniach na temat uzupełnień la­nych z napalaną porcelaną nie można kon­centrować się tylko na właściwościach samej porcelany, ponieważ niektóre właściwości stopu metali użytego w ich wykonawstwie ma­ją nie mniejsze znaczenie. W szczególności zaś porcelana i metal muszą wykazywać zgodność cech w zakresie temperatury topie­nia i współczynników termicznej rozszerzalno­ści. Współczynnik ekspansji termicznej w konwencjonalnych stopach złota jest stosunkowo wysoki i wynosi 14 x 10^-6/ ^oC, natomiast w kon­wencjonalnych porcelanach wykazuje on zna­cznie niższą wartość, tj. 2 - 4 x 10^-6/ ^oC. Stwier­dzono, że dopuszczalne różnice między obu współczynnikami nie powinny być większe niż 1 x 10^-6/ ^oC, ponieważ różnica wielkości 1,7 x 10^-6/ ^oC może już wywoływać znaczące na­pięcia ścinające powodujące osłabienie łą­czenia obu materiałów. Współczynniki te można wyrównać do wartości 7 - 8 x 10^-6/ ^oC poprzez dodanie do porcelany związków alkalicznych, takich jak węglan litu, zaś do metalu - platyny lub palladu.

Minimalna różnica między temperaturą to­pienia metalu i porcelany może wynosić 150 do 260°C, przy czym większe różnice tempe­ratur w tym zakresie będą wiązać się z mniej­szymi problemami podczas procesu lutowa­nia. Czapeczki odlane ze stopów metali szla­chetnych ogrzane do temperatury 970°C mo­gą przechodzić w stan płynny lub ciastowaty, dlatego też można pokrywać je porcelaną wy­magającą stosowania temperatury znacznie niższej od wymienionego punktu. Powszech­nie stosowane porcelany dentystyczne mają temperaturę topienia zbliżoną do 970°C, zaś odpowiadające im stopy metali szlachetnych topią się w temperaturze około 1250°C.

Spośród wielu stopów opracowanych do pokrycia napalaną porcelaną najbardziej przydatne w praktyce okazały się stopy z wy­soką zawartością złota (83-87%), a także sto­sunkowo dużą ilością platyny (6-16%). Doda­tek cyny jest także pożądany, ponieważ zwiększa siłę wiązania porcelany przez two­rzenie tlenków na powierzchni metalu.

W końcu należy także przedyskutować problem sztywności konstrukcji metalowej w protezach stałych. Konstrukcja metalowa uzupełnień protetycznych nie może ulegać ugięciu w czasie dostosowywania w jamie ustnej ani też w okresie późniejszym pod wpływem sił okluzyjnych, ponieważ w takich warunkach może dochodzić do oddzielania się porcelany. Ze względów praktycznych metal musi być możliwie jak najtwardszy, zaś czapeczki metalowe należy tak modelować, aby ich grubość zapewniała dostateczną sztywność podczas całego okresu użytkowa­nia uzupełnienia w jamie ustnej pacjenta.

Szkłoceramika odlewowa

Do wykonania licówek, wkładów korzeniowych, wkładów koronowych czy licowania koron meta­lowych obecnie używa się szkłoceramiki odlewo­wej.

a) Skład: jest dostępna w formie wlewek krze­mionki na bazie szkła, z dodatkiem fluorku ma­gnezu.

b) Obróbka:

Wykonuje się mo­del woskowy i zatapia go w fosforanowej masie żaroodpornej. Odlewanie odbywa się w temp. 1358°C. Dewitryfikację odlewu przeprowadza się przez 6 godzin w temp. 1075°C; cząstki zawartego w nim fluorku magnezu stanowią centra krystali­zacji. Proces ten wymaga zanurzenia materiału w matrycy ogniotrwałej. Na ostatecznie otrzymany wyrób nakłada się cienką warstwę porcelany o pożądanym kolorze. Materiał jest pozbawiony pustych przestrzeni, jest zbudowany z kryształów mikopo­dobnych (łupkopodobnych) zatopionych w szkli­stej matrycy.

Porcelana odlewowa wykazuje mały skurcz materiału w trakcie obróbki, współczynnik rozerwania zbliżony do porcelany konwencjonalnej, łamliwość materiału zmniejszona poprzez pro­ces dewitryfikacji, ale nie przewyższa konwencjo­nalnej porcelany skaleniowej. Szkłoceramika może być wytrawiana, np. dwufluorkiem amonu, w celu wy­tworzenia mikromechanicznego połączenia z ce­mentem łączącym. Dodatek czynnika silanizują­cego zwiększa trwałość połączenia.

1

---