KONKURENCJA DOSKONAŁA

Bez względu na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja wartości firmy w okresie długim. Cel krótkookresowy jest osiągany dla wielkości produkcji, przy której koszt krańcowy jest równy przychodowi krańcowemu, czyli MC=MR. Na rynku konkurencji doskonałej firma jest biorcą ceny i dlatego podejmuje tylko jedną decyzję o wielkości produkcji (sprzedaży).

MODELE RYNKU

Model rynku	Liczba producentów	Rodzaj produktu	Podejmowane decyzji	Wejście na rynek	Mobilność czynników produkcji	Wynik ekonomiczny w długim okresie
Konkurencja doskonała	bardzo dużo	jednorodny	- wielkość produkcji	pełna wolność	pełna	zysk normalny
Konkurencja monopolistyczna	wielu	zróżnicowany	- wielkość produkcji - cena	pełna w długim okresie	niepełna	zysk normalny
Oligopol	od dwóch do kilkunastu	jednorodny lub zróżnicowany	- wielkość produkcji - cena	ograniczona lub brak	niepełna	zysk ekonomiczny
Monopol	jeden	jednorodny	- wielkość produkcji - cena	brak	niepełna	zysk ekonomiczny

K zł

ścieżka ekspansji

LTC TR LTC

TC

K=k₁

q₁

0 L 0 q₁ q_e q

Prowadząc działalność produkcyjną w krótkim okresie, w zależności od poziomu kosztów i ceny rynkowej dobra, przedsiębiorstwo w punkcie równowagi może:

• osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC,

rynek przedsiębiorstwo

P_X jp.

MC

S

P_E P_E d=MR=AR ATC

D

0 Q_X 0 q_E q_x

jp. TC TR

∏_E

0 q_e

MONOPOL

Podobnie jak inni producenci w gospodarce rynkowej, monopol próbuje maksymalizować zysk, podejmując - w odróżnieniu od firmy na rynku doskonale konkurencyjnym - dwie decyzje:

1. o wielkości produkcji (sprzedaży),

2. o poziomie ceny.

Jak każda firma maksymalizująca zysk (minimalizująca stratę) osiąga optymalne parametry (wielkość produkcji i cenę), gdy koszt krańcowy MC zrównuje się z przychodem krańcowym MR.

Ponieważ dla monopolu, który jest jedynym producentem na rynku dobra nie posiadającego najczęściej bliskiego substytutu (np. elektrownia, gazownia czy przedsiębiorstwo zaopatrujące w wodę), krzywa popytu rynkowego D jest jednocześnie krzywą popytu na produkt firmy d. Jeśli przedsiębiorstwo chce sprzedać większą ilość produktu, musi obniżyć cenę nie tylko na tę dodatkową ilość sprzedaży, lecz na wszystkie jednostki skierowane na rynek w danym czasie.

Cena jest wyższa od przychodu krańcowego (P>MR), a krzywa przychodu krańcowego MR leży poniżej krzywej popytu rynkowego dla każdego poziomu cen. W rezultacie krzywa przychodu całkowitego jest odwróconą parabolą. Monopol jest zainteresowany sprzedażą tylko na odcinku elastycznego popytu, ponieważ przychód całkowity rośnie wraz ze spadkiem sprzedaży, gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od (-1).

W monopolu nie ma krzywej podaży, ponieważ cena ma charakter endogeniczny, co oznacza, że wolumen sprzedaży nie reaguje bezpośrednio na poziom cen; można sprzedawać różne ilości dobra po tej samej cenie oraz tę samą wielkość sprzedaży zaoferować po różnej cenie.

Różnicowanie cen jest możliwe, gdy rynek monopolu charakteryzuje się następującymi cechami:

1. przedsiębiorstwo musi posiadać siłę rynkową (malejąca funkcja popytu)

2. przedsiębiorstwo musi posiadać informacje o różnych cenach, jakie nabywcy gotowi są zapłacić za jej produkt

3. przedsiębiorstwo jest w stanie zapobiec odsprzedaży jej wyrobu po wyższej cenie.

Monopol, ze względu na siłę monopolową równą
, może różnicować ceny w trojaki sposób:

1. doskonale (I-ego stopnia) - gdy oferuje każdą jednostkę dobra po cenie równej korzyści (użyteczności) krańcowej nabywcy (np. sprzedaż aukcyjna);

2. (II-go stopnia) - gdy stosuje upust za ilość nabytego dobra lub gdy nie zna krzywej popytu na swój wyrób i ustala różne ceny za takie same ilości dobra różnym nabywcom. Ostatecznie cena zależy od dwu lub więcej cen (np. abonament i opłata za kolejną jednostkę usługi);

3. niedoskonale (III-go stopnia) - gdy dokonuje segmentacji rynku ze względu na różną wrażliwość (elastyczność) cenową popytu poszczególnych grup nabywców.

FUNKCJE PRZYCHODU I KOSZTÓW

• 
  osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC

zł

36

zł

TR TC

12

TR

0 q_E produkcja (sprzedaż)

D

MR

0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

MC

P_E ATC

MR D=d=AR

0 q_E

monopol naturalny

zł

P_E

P_max LAC

P_O LMC

0 q_E q_max q_O

doskonałe różnicowanie cen (I. stopnia)

zł

P₁

P₂ MC

P₃

P₄

P₅

P₆

P₇

P₈

P₉

P₁₀

P_E E

AR

D=d=MR

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 q_E sprzedaż

różnicowanie II. stopnia

zł

P₁

MC

P₂

P₃

D

0 q₁ q₂ q₃ Q

abonament i opłata jednostkowa

P

p_r =0,29

MC

d

0 33 h

Jeśli nadwyżka konsumenta większa od abonamentu, to konsument będzie skłonny go wykupić.

niedoskonałe różnicowanie (III. stopnia)

segment I zł segment II

P_w

P_z

MC

D_I MR_I MR_II D_II

węgiel q_w q_z zboże

---