Schizofrenia
Objawy pozytywne i negatywne, Podtypy
Objawy pozytywne - zaburzenia myślenia i percepcji
zdezorganizowana mowa, urojenia i halucynacje
Zdezorganizowana mowa jest przejawem zaburzenia myślenia, poniewaz wyraza problem w organizacji myśli i w wypowiedzeniu ich tak, aby słuchacz mógł zrozumieć.
Inkoherencja - brak spójności myśli ; pacjent wypowiada fragmenty mysli nie powiązane ze sobą.
Nietrzymanie sie tematu - wypowiadanie luźnych skojarzeń.
Objawy pozytywne - zaburzenia myślenia i percepcji
zdezorganizowana mowa, urojenia i halucynacje
UROJENIA - przekonania niezgodne z rzeczywistością.
Urojenia prześladowcze np. sąsiad, FBI, albo „oni” podsłuchują i mają złe zamiary.
Urojenia wielkościowe np. Jest się Chrystusem
Urojenia oddziaływania - jest się kontrolowanym z zewnątrz
- własne cielesne sensacje są przesłane z zewnątrz.
- własne myśli przesłane z zewnątrz.
- własne myśli są przekazywane na zewnątrz.
- własne myśli są kradzione przez siłę zewnętrzną.
- uczucia własne kontrolowane przez siłę zewnętrzną; śmiech lub smutek jest wyrażeniem czyichś uczuć.
- zachowanie własne kontrolowane przez siły zewnętrzne; to co się robi, robi się pod wpływem kogoś lub czynnika nieznanego, np. kosmicznej energii.
- impulsy, aby się zachować w określony sposób, np. uderzyć kogoś są narzucone przez silę zewnętrzną.
● Urojenia odniesienia przekonanie, ze ma się specjalne znaczenie dla kogoś, np..prezenter telewizyjny mówi do chorego lub ktoś na ulicy obserwuje (idee ksobne).
●Urojenia hipochondryczne - coś złego się dzieje w własnym ciałem np. gnije od wewnątrz.
Objawy pozytywne - zaburzenia myślenia i percepcji
zdezorganizowana mowa, urojenia i halucynacje
■ Halucynacje - występowanie doświadczenia zmysłowego podczas gdy brak jest bodźców z otoczenia. Częściej słuchowe niż wzrokowe. 74% spośród chorych relacjonuje halucynacje słuchowe (Sartiorius i in 1974). (Podobnie jak urojenia tak i halucynacje budzą u chorych przestrach).
● Pewne halucynacje występują częściej w schizofrenii niż w innych zaburzeniach psychotycznych (Melor 1970). Dlatego mają większą wartość diagnostyczną.
● Słyszenie własnych myśli wypowiadanych przez obcy głos.
● Słyszenie głosów kłócących się
● Słyszenie głosów komentujących zachowanie
■ Mogą wystąpić jeszcze inne zaburzenia percepcji:
●Poczucie nierealności otoczenia (derealizacja)- poczucie zagrażającej, nieokreślonej zmiany otoczenia.
● Poczucie depersonalizacji polegające na odczuwaniu własnego ciała lub procesów umysłowych jako obcych, np. odczuwanie ciała jako maszyny; przeżycia oceniane jako obce, sztuczne i niespójne z własnym ja.
Objawy negatywne -deficyty zachowania
1. Apatia - brak energii, niezdolność do kontynuowania rutynowych czynności. Np. pacjent nie myje się, nie sprząta, nie uczy się, nie chodzi do szkoły lub do pracy.
2. Awolicja - brak zainteresowania czymkolwiek.
3. Alogia - zubożenie myśli i uboga mowa, uboga treść wypowiedzi, rozumowanie adekwatne, ale mało informacji, informacje niejasne i powtarzane.
4. Ahedonia - niezdolność do doświadczenia przyjemności. Przejawia się w braku zainteresowania aktywnością rekreacyjną , nie nawiązywaniem bliskich relacji, braku zainteresowania seksem.
5. Spłaszczony afekt - polega na niewyrażaniu przeżyć. Żaden bodziec nie wywołuje reakcji - Pacjent patrzy, ma twarz bez mimiki, bez ruchu mięśni na twarzy. Odpowiada głosem bez modulacji. Występuje u 66% chorych (Sertorius i in 1974). Badanie pokazuje, że tylko ekspresja emocji (mimika twarzy i głos) jest zmniejszona. Emocje i pobudzenie fizjologiczne jest takie samo, jak u osób normalnych (Kring i Neale 1996).
6. Postawa aspołeczna - Odsuwanie się od ludzi. Brak zainteresowania nawiązaniem relacji , Słabe umiejętności interpersonalne.
Inne objawy schizofrenii
(nie mieszczące się w schemacie objawy pozytywne -negatywne)
Zaburzenia motoryczne: Albo pacjent jest pobudzony albo nieruchomy.
Gdy jest pobudzony, powtarza gesty w sekwencji np. palec - dloń - ramię albo macha kończynami i porusza się stale, jak w manii.
Katatonia oznacza nieruchomość. Pacjenci przyjmują niezwykłe pozycje ciała i pozostają w nich przez długi czas. Np. stoi przez cały dzień na jednej nodze; z drugą zgiętą, stopa przy pośladku.
Odmianą katatonii jest elastyczność woskowata - druga osoba może nadać pozycję ciała i pacjent utrzyma nadaną pozycję przez długi czas.
Nieadekwatny afekt. Emocjonalne reakcje są niespójne z kontekstem, w którym występują. Np. pacjent śmieje się na widomość o śmierci i jest zły z powodu pytania, czy ubranie pasuje.
Schizofrenia
kryteria diagnostyczne
A. Występowanie przez większość czasu w ciągu miesiąca przynajmniej dwóch z następujących objawów:
1. Urojenia
2. Halucynacje
3.Zaburzenia mowy (niespójności i odchodzenie od tematu)
4.Zachowanie zdezorganizowane lub katatoniczne.
5. Objawy negatywne -
-stępienie stanów afektywnych;
-alogia - niezdolność prowadzenia rozmowy .
-awolicja niezdolność podjęcia decyzji.
Gdy urojenia są dziwaczne a halucynacje stanowią głos stale komentujący zachowania lub myśli osoby albo istnieją dwa głosy rozmawiające ze sobą , wtedy wystarczy jeden objaw z kryterium A.
Schizofrenia
kryteria diagnostyczne c.d.
B. Występowanie przez 6 miesięcy objawów (przez 1 miesiąc ostry epizod spełniający kryterium A, a przez pozostały czas albo jest faza przed ostrym epizodem albo po ostrym epizodzie podczas, której pacjent przejawia objawy negatywne: społeczne wycofanie, nieadekwatne emocje, brak inicjatywy, myślenie magiczne, niejasna mowa, niedbanie o higienę lub dwa objawy pozytywne ale o obniżonym nasileniu (np. dziwaczne przekonania lub niezwykle doświadczenia percepcyjne).
C. Pogorszenie funkcjonowania w porównaniu do funkcjonowania przed zachorowaniem w zakresie pracy zawodowej, relacji interpersonalnych i higieny osobistej.
D. Nie jest zaburzeniem schizoafektywnym lub zaburzeniem nastroju. Podczas epizodu ostrego nie występuje epizod depresji lub manii, a jeśli występuje zaburzenie nastroju, to na krótko w porównaniu z okresem epizodu ostrego lub fazy końcowej.
(Schizoafektywne jest połączeniem objawów schizofrenii i zaburzeń nastroju).
E. Zaburzenie nie jest wynikiem działania psychofizjologicznego substancji, jak narkotyki lub leki.
Podtypy schizofrenii
■Paranoidalny - Spójne urojenia prześladowcze i wielkościowe (w tym urojona zazdrość) + halucynacje słuchowe. Intensywne emocje lub bardzo formalne zachowanie.
■ Zdezorganizowany - Urojenia niespójne, dotyczące własnego ciała np. usunięcie mózgu. Emocje niedostosowane - do kontekstu np. chichot bez powodu. Nie dbanie o higienę; w skrajnych przypadkach nietrzymanie stolca.
■Katatoniczny - Urojenia dotyczą śmierci i zniszczenia. Albo silna ekscytacja albo zamieranie w bezruchu - czasami występują naprzemiennie.
■Niezróżnicowany - Gdy jednostka nie spełnia kryteriów diagnostycznych wyżej wymienionych podtypów a wykazuje objawy psychotyczne i niedostosowanie społeczne .
■Rezydualny - Brak urojeń i halucynacji. Występują przynajmniej dwa objawy: Izolacja społeczna, spłycenie i niedostosowanie do kontekstu emocji, dziwaczne zachowania, niedbanie o higienę, myślenie magiczne, niezwykle doświadczenia percepcyjne, apatia lub brak inicjatywy.
Podtypy
■Wyróznia się schizofrenię ostrą lub chroniczną
●Schizofrenia ostra - cechuje nagłym wystąpieniem poprzedza ją kryzys prowadzący do dezorganizacji społecznej lub emocjonalnej, jak wyprowadzenie się z domu, opuszczenie szkoły i rozpoczęcie pracy, zerwanie z partnerem lub utrata członka rodziny. Te osoby cechują się dobrym funkcjonowaniem przez zachorowaniem.
● Schizofrenia chroniczna -cechuje się dłuższym i bardziej stopniowym okresem pogarszania się zdrowia trudno jest wyróżnić kryzys albo czynnik stresujący. O problemach interpersonalnych świadczą wydarzenia z dzieciństwa. Słabe przystosowanie szkolne i wycofanie społeczne. Te osoby cechują się problemami przystosowawczymi na długo przed zachorowaniem.
■Wyróżnia się schizofrenię z przewagą objawów pozytywnych i negatywnych.
● Objawy pozytywne są podatne na leczenia farmakologiczne dlatego uważa się , że powstały w wyniku zaburzenia gospodarki chemicznej mózgu - na podłożu nieprawidłowości na poziomie neuroprzekazu z wykorzystaniem dopaminy.
● Etiologia drugiej jest wiązana ze zmianami strukturalnymi w obrębie mózgu a także z upośledzeniem intelektualnym. Powoduje gorsze i długotrwałe skutki.
Schizofreniawystępowanie
Występuje u 1% osób z przeciętnej populacji.
Dotyka mężczyzn i kobiet w równym stopniu.
Najczęściej rozpoczyna się w okresie późnej adolescencji lub wczesnej dorosłości.
Gdy objawy pozytywne epizodu ostrego mijają, objawy negatywne trwają.
Badanie dwa lata od hospitalizacji (Ho i in. 1998) wskazuje, że występowanie wielu negatywnych objawów jest prognostykiem słabej jakości życia, niewielu przyjaciół i upośledzenia zawodowego.
Typowo występuje wiele ostrych epizodów objawów pozytywnych.
Współwystępuje z nadużywaniem substancji uzależniających - 50% chorych nadużywa. (Kosten i Ziedonis 1997; Fowler i in. 1998).
Wysoki wskaźnik samobójstw.
Etiologia - wyjaśnienie biologiczne czynniki genetyczne
Badania wskazują, że dziedziczona jest predyspozycja do zachorowania na schizofrenię
Zgodność występowania schizofrenii w przypadku bliźniaków jednojajowych (genetycznie identycznych) wynosi 44%, w przypadku - dwujajowych - 12,08% (Kendler i in 1996).
Im cięższy stan choroby tym większa zgodność występowania schizofrenii u bliźniaków. :
7,4% rodzenstwa osób chorych na schizofrenie choruje.
12,3 % dzieci rodziców ze schizofrenią choruje (Kendler i in 1996).
Geny sprawiają, ze jednostka staje się podatna na zachorowanie. ■ 9,4% dzieci bliźniaków, które nie zachorowały na schizofrenię choruje na schizofrenię lub zaburzenia uważane za łagodniejsze formy schizofrenii np. schizotypowe zaburzenie osobowości (Kendler i in 1996).
Etiologia - wyjaśnienie biologiczne czynniki genetyczne c.d.
Prawdopodobnie schizofrenia jest zaburzeniem, na które ma wplyw wiecej niz jeden gen. Prawdopodobnie przyczyna schizofrenii jest pojedynczy proces podobny do niekontrolowanego podzialu komórek raka.
Etiologia - wyjaśnienie biologiczne
predyspozycja genetyczna stanowi wrażliwość na uszkodzenie mózgu na skutek negatywnych wpływów powikłań okołoporodowych
Czynniki negatywnie działające na rozwój mózgu płodu
●Infekcje wirusowe matki w czasie ciąży (Marray i in 1992).Okres wrażliwości od 4 do 6 miesiąca ciąży.
●Stres matki w czasie ciąży. Smierć meża (Huttunen 1989). Matka jest świadkiem walk zbrojnych (van Os Selten 1998). Hipoteza =hormony stresu negatywnie wpływają na mózg płodu.
●Komplikacje podczas porodu mające wpływ na dopływ tlenu do mózgu noworodka ( Cannon 1997). Uszkodzenie mózgu w wyniku niedotlenienia. (Greco1995).
Niektóre embriony są bardziej podatne na występowanie nieprawidlowości w rozwoju mózgu spowodowane powikłaniami okołoporodowymi.
Hipoteza - Predyspozycje genetyczne stanowią zwiększoną wrażliwość na negatywne wpływy powikłań doświadczanych przez płód w okresie życia płodowego.
Jeśli płód posiada genotyp będący podłożem dla schizofrenii, i jest narażony na niekorzystne działania powikłań okołoporodowych, to genotyp ujawnia się.
W ten sposób powikłania okołoporodowe i predyspozycje genetyczne wzajemnie na siebie oddziałują.
Etiologia - wyjaśnienie biologiczneZachorowanie na schizofrenię ma związek z nieprawidłową budową mózgu
Badania wskazują, że nieprawidłowa budowa obszarów mózgu ma związek z zachorowaniem na schizofrenię
■Badanie na bliźniętach niezgodnych pod względem wystąpienia schizofrenii wskazuje, że osoby chorujące mają większe komory mózgowe (powiększenie komór świadczy o ubytku tkanki mózgowej w otaczających je obszarach) i mniejszego hipokampa (hipokamp jest strukturą mózgu podatną na uszkodzenia w okresie prenatalnym). (Lawrie Abukmeil 1998).
■ Badanie mózgów krewnych pacjentów ze schizofrenia i mózgów krewnych ludzi zdrowych w przypadku których w rodzinie nie występuje schizofrenia pokazuje nieprawidłowości w strukturze mózgów krewnych osób ze schizofrenią (mniejszy rozmiar hipokampa , ciała migdałowatego i wzgórza (Lawrie i in 1999). Nieprawidłowości stwierdzone u krewnych nie są tak duże jak u osób cierpiących na schizofrenię, jednak wskazują na działanie czynników genetycznych przyczyniających się do powstawania tych zmian w strukturze mózgu.
Etiologia - wyjaśnienie behawioralne
Teoria behawioralna zakłada, że schizofrenia powstaje na podłożu biologicznej podatności, a stres może wpływać na jej rozwój lub powodować nawroty (Zubin i Spring 1977).
■Nieumiejętność radzenia sobie w środowisku społecznym jest źródłem stresu, co w konsekwencji powoduje zaostrzenie symptomów.
Leki w ostrych stanach choroby łagodzą pozytywne objawy, jak halucynacje lub urojenia, nie mają jednak wpływu na objawy negatywne to jest deficyty interpersonalne i społeczne funkcjonowanie.
■Zwykle pierwsze objawy schizofrenii ujawniają się w okresie młodości lub wczesnego wieku dorosłego, dlatego rodzina pochodzenia jest dla schizofrenika podstawowym społecznym środowiskiem.
Może ona być źródłem stresu przez intensywne wyrażanie emocji przez członków rodziny, zwłaszcza wrogości, krytycyzmu lub utrzymywanie nadmiernie silnej więzi z pacjentem. Prawdopodobieństwo nawrotu choroby w takiej rodzinie jest pięciokrotne wyższe (Vaugham i Leff 1976).
Na podstawie tej teorii zastosowano dwie interwencje, które mają na celu nauczenie pacjentów i ich rodziny radzenia sobie ze stresem związanym z chorobą. Są nimi trening umiejętności społecznych oraz rodzinna edukacja.
Terapia behawioralnatrening umiejętności społecznych
■Skoro nieumiejętność radzenia sobie w środowisku społecznym jest źródłem stresu, co w konsekwencji powoduje zaostrzenie symptomów, to nauczenie brakujących umiejętności powinno zredukować stres doświadczany w sytuacjach społecznych i wtórnie zapobiec nawrotowi choroby.
Celem treningu umiejętności społecznych jest nauczenie osób ze schizofrenią adekwatnego reagowania na sytuacje społeczne.
Skutkiem odroczonym nabycia społecznych kompetencji jest podniesienie jakości życia pacjentów (Halford i Hayes 1991).
Trening jest prowadzony w małych grupach. Polega na zidentyfikowaniu brakujących umiejętności, np. pacjent nie umie się przedstawić i poprosić o przysługę. Następnie polega na modelowaniu brakujących zachowań przez terapeutę, dawaniu pacjentom instrukcji, jak mają się zachować, ćwiczeniu tych zachowań przez odgrywanie ról przez pacjentów; podczas gdy terapeuta daje informacje zwrotne, czy zachowanie zostało odegrane prawidłowo; po czym następuje praktykowanie nowych zachowań w najbliższym środowisku społecznym.
Dodatkowo stosuje się trening rozwiązywania problemów (opisany przy okazji opisu podejścia poznawczego).
Terapia behawioralnatrening umiejętności społecznych c.d.
Oto przykładowy program szkolenia umiejętności społecznych dla pacjentów ze schizofrenią. Obejmuje 12 sesji. Zaczyna się od wywiadu z pacjentem i personelem oddziału szpitalnego, na podstawie którego ustala się, na czym polega brak umiejętności. Podczas sesji drugiej terapeuta modeluje pożądane zachowanie. Następnie w grupach złożonych z dwóch pacjentów i jednej osoby z personelu, pacjenci ćwiczą pożądane zachowania. Udzielają sobie informacji zwrotnych. Po ćwiczeniach w małych grupach następuje spotkanie w dużej grupie, aby ocenić umiejętności. Umiejętności ocenia się w trzech sytuacjach: (1) Sąsiad nastawia głośno muzykę, (2) sprzedawca nie chce przyjąć podartej marynarki sugerując, ze nie była podarta przed zakupieniem; (3) właściciel domu, odmawia wynajęcia pokoju, ponieważ wie , ze pacjent był szpitalu. Pacjent odgrywa zachowanie w zainscenizowanych sytuacjach. Ocenia się poziom umiejętności według skali 1-5 w zakresie: nawiązanie kontaktu wzrokowego; rozumienie wypowiedzi skierowanej do rozmówcy; rozumienie próśb; rozumienie skarg; zaburzenia mowy; dostosowanie uśmiechu do sytuacji; dostosowanie ekspresji emocjonalnej; pewność siebie; utrzymanie kontaktu wzrokowego; ekspresja twarzy; użycie gestykulacji rąk; głośne mówienie.
Terapia behawioralna stosowanie wzmocnień pozytywnych
We wczesnym okresie rozwoju terapii behawioralnej leczono pacjentów ze schizofrenią w szpitalach psychiatrycznych stosując program oparty na wzmocnieniach. Zgodnie z zasadami warunkowania instrumentalnego oddziaływano na nich za pomocą terapii żetonowej. Żetony dawano za właściwe zachowanie, jak mycie zębów, wstanie z łóżka na czas, prowadzenie rozmów, dbanie o porządek we własnym pokoju, a kiedy pacjenci leżeli cały dzień w łóżku, płakali, bądź kłócili się, nie dostawali żetonów. Żetony można było zamieniać na przykład na pieniądze, ulubione smakołyki, lub samodzielny spacer po mieście.
Program przydzielania żetonów okazał się najbardziej skuteczny (Paul i Lentz 1977) w porównaniu z terapią środowiskową i tradycyjnym leczeniem psychiatrycznym w zapobieganiu nawrotom choroby. Spośród uczestniczących w tym programie pacjentów największa liczba \została wypisana za szpitala, rzadziej byli powtórnie hospitalizowani i przyjmowali mniej leków.
Terapia behawioralno -poznawcza
Podejmuje się próby stworzenia programu leczenia, który oddziaływa zarówno na funkcje poznawcze, jak na umiejętności społeczne (Brenner 1987).
Przykładem jest wprowadzenie do terapii osób ze schizofrenią programu ćwiczeń, który się sprawdził w rehabilitacji uszkodzeń mózgu (Hogarty i in., 2004). W pierwszym etapie ćwiczenia dotyczą zdolności selektywnego skupiania uwagi i przenoszenia jej z bodźców słuchowych na wizualne; zapamiętywania przez dokonywanie kategoryzowania i ćwiczenie abstrakcyjnego myślenia oraz podejmowania decyzji przez uczenie się schematów planowania, manipulacji liczbami i dedukcji. Po wykonaniu tych ćwiczeń z partnerem przy użyciu programu komputerowego, pacjenci w małej grupie ćwiczą umiejętność kategoryzowania, formułowania skondensowanych przekazów słownych, rozwiązywania dylematów społecznych, identyfikowania uczuć innych ludzi w kontekście społecznym i inicjowania konwersacji.
Rodzinna terapia behawioralna
Celem jest poprawienie umiejętności radzenia sobie ze stresem wszystkich członków rodziny i redukowanie w ten sposób potencjalnie negatywnego wpływu wyrażanych przez rodzinę negatywnych emocji na pacjenta.
Oddziaływania obejmują:
-edukację na temat choroby i leków;
-trening komunikacji;
-trening rozwiązywania problemów w trudnych sytuacjach (Falloon 1984).
Pacjent przyjmuje cały czas leki. Podczas jego pobytu w szpitalu jest prowadzona terapia dla całej rodziny.
Skuteczność mierzy się spadkiem nawrotów choroby. Stosowanie rodzinnej terapii behawioralnej jest skuteczniejsze w porównaniu z efektywnością samego rutynowego leczenia lekami lub połączenia go z programem edukacyjnym dotyczącym choroby.
Obniżenie wskaźnika nawrotów choroby ma związek ze zmniejszeniem intensywności emocjonalnego reagowania przez członków rodziny (Mueser i Glynn 1990; Tarier i Barrowclogh 1990).
Rodzinna terapia behawioralna c.d.trening komunikacji
Uczy wyrażania uczuć i myśli wprost oraz potrzeb w kategoriach zachowania.
Na przykład zamiast „nikt mnie słucha” - „proszę posłuchaj mnie”.
Uczy nawiązywania kontaktu wzrokowego i osobistej formy wypowiedzi: „Ja myślę”, „Ja czuję”, „Ja potrzebuję”.
2. Uczy umiejętności empatycznego słuchania. Po wysłuchaniu syna ze schizofrenią matka zaczyna wypowiedź od frazy: „Zrozumiałam, że ty….”.
Zadania domowe dotyczą praktykowania wyrażania uczuć i potrzeb.
Na przykład pacjent ze schizofrenią przygotowuje listę zachowań , których potrzebuje od matki; matka wybiera pięć z nich i zrealizuje w ciągu jednego dnia. Członkowie rodziny notują sukcesy i porażki w realizacji tych zadań i podczas sesji dyskutują o tym, co im sprawia trudność.
Jeśli w relacji przeważają uczucia negatywne, to w pierwszej kolejności ćwiczenia koncentrują się na uczuciach pozytywnych, a dopiero gdy zwiększa się ilość pozytywnych interakcji - koncentrują się na formie wyrażania uczuć negatywnych.
rodzinna terapia wspierająca
Rodzina uczestniczy w indywidualnych i grupowych sesjach poświęconych edukacji na temat schizofrenii i sposobów radzenia sobie z nią.
Drugi wariant to praca z kilkoma rodzinami. Nacisk kładzie na udzielanie sobie nawzajem wsparcia i dyskutowanie rozwiązań wspólnych problemów podczas spotkań kilku rodzin. Chociaż skupia się na rozwiązywaniu problemów, jego głównym celem jest stworzenie możliwości dzielenia się własnymi rozwiązaniami i udzielanie sobie wsparcia, a nie uczenie formalnych strategii rozwiązywania problemów.
Terapia systemowa
Rodzinna terapia systemowa mająca za cel poprawienie przebiegu choroby obejmuje psychoedukację na temat schizofrenii i oddziaływanie na rodzinę z użyciem technik typowych dla różnych podejść w terapii systemowej, jak tworzenie hierchicznego systemu rodzinnego i wzmacnianie zbyt rozproszonych granic między rodzicami i dorosłym dzieckiem ze schizofrenią, tak jak ma to miejsce w rodzinnej terapii strukturalnej. Lub wprowadza się zmiany w zachowaniu członków rodziny wobec siebie nawzajem przez stosowanie interwencji paradoksalnych, zalecając np.
aby rodzice niczego nie zmieniali w zachowaniu własnym wobec syna i wyręczali go w czynnościach, z którymi sobie radzi.
Terapie , których skuteczność w zapobieganiu nawrotom schizofrenii została potwierdzona empirycznie (w badaniach z użyciem grup kontrolnych)
status metod skutecznych mają dwie interwencje rodzinne - behawioralna i wspierająca
systemowa terapia rodzinna, jak i trening umiejętności społecznych, a także stosowanie wzmocnień - metod prawdopodobnie skutecznych.
Terapia psychodynamiczna
Badania sugerują, że podejście oparte na wglądzie nie jest użyteczne w leczeniu pacjentów schizofrenicznych i ich rodzin. Kőttgen, Sőnnichsen, Mollenhauer i Jurth (1984) zastosowali terapię, którą cechowało użycie technik zorientowanych na wgląd i skupianie się na przeszłości, na przykład eksplorowanie źródeł krytycznego i wrogiego odnoszenia się lub nadmiernego związania pacjenta z członkami rodziny. Leczenie było stosowane przez okres roku. Nie odnotowano korzystnych efektów w postaci zmniejszenia nawrotów choroby. McFarlane, Link i współpracownicy (1995) także relacjonowali negatywne rezultaty terapii opartej na wglądzie w grupie poddanej trwającej ponad rok psychodynamicznej terapii rodzinnej. W efekcie zaprzestali losowego przydzielania pacjentów do tej grupy zanim ukończyli badanie. Te rezultaty sa zgodne z negatywnymi wynikami badania (Mueser i Berenbaum 1990) nad skutecznościa indywidualnego leczenia psychodynamicznego schizofrenii.
farmakoterapia
Leki antypsychotyczne
neuroleptyki
1. Leki redukujące objawy pozytywne - zaburzenia myślenia i halucynacje. Nie mają wpływu na objawy negatywne.
Działają na zasadzie blokowania receptorów dopaminy w mózgu.
■Chlorpromazyna (nazwa handlowa thorazyne) i ■Haloperidol (haldol)
Są zwane neuroleptykami (ponieważ dają efekty uboczne podobne do objawów choroby neurologicznej). Przykład skutków ubocznych: zawroty głowy, zaburzenie widzenia, niepokój, ospałość, dysfunkcja seksualna, drżenie palców, sztywność mięśni, nienormalne ruchy mięśni ust, palców, i nóg, drgania mięsni, co powoduje niezdolność do pozostania w miejsce.
farmakoterapia
Leki antypsychotyczne c.d.Atypowe leki
2. Leki redukujące objawy pozytywne - zaburzenia myślenia i halucynacje i mające pewien wpływ na objawy negatywne.
Działają na innej zasadzie - blokują mniej niż neuroleptyki, bo około 40-50% receptorów dopaminowych, ale blokują 70-80% receptorów serotoniny, czego neuroleptyki nie czynią. Przyjmuje się, że nie występowanie motorycznych skutków ubocznych opiera się na redukowaniu aktywności receptorów serotoniny (Green 1997). Jednak biochemiczny mechanizm korzyści leczniczych jest nieznany.
■Clozapina (nazwa handlowa clozaril)
Daje mniej motorycznych efektów ubocznych niż neuroleptyki (Rosenheck i in 1999; Walhbeck i in 1999). Ale u 1% pacjentów daje inne efekty uboczne - upośledzenie systemu immunologicznego przez zmniejszenie białych ciałek krwi. Ponadto zawroty głowy, zmęczenie, wzrost wagi.
■Olazepina (zyprexa) i ■ Risperidone (risperdal)
Dają mniej motorycznych efektów ubocznych niż neuroleptyki i nie dają skutków ubocznych, jakie daje clozapina.
Badanie nad risperidone pokazuje, że poprawia werbalną pamięć roboczą (pozwala np. zapamietać numer telefonu w czasie wybierania go) bardziej niż inne leki. Ta pamięć ułatwia uczenie się umiejętności społecznych w programach rehabilitacji.