POZYTYWNE I NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIA GRUP RÓWIEŚNICZYCH
ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z PRZYNALEŻNOŚCI DO GRUPY
Anna Sowa
Lucjan Szewczyk
Jednostka ludzka podczas całego swego życia należy do różnych grup społecznych.
Samo pojęcie grupy społecznej można interpretować jako „zbiorowość ludzi złączoną ze sobą określonymi więzami lub celami”, lub też „każdą zbiorowość ludzi zespoloną więzami społecznymi, mającą świadomość tych więzi zarówno w kontaktach wewnątrz grupowych, jak i zewnętrznych.
Z socjologicznego punktu widzenia grupy można dzielić w różny sposób, np. pod względem typu, grupy społeczne można podzielić na grupy o charakterze: celowym, wspólnotowym, sformalizowanym, spontanicznym.
Spośród bardzo wielu kategorii grup społecznych mówić można również o grupie rówieśniczej. Z punktu widzenia wymienionych powyżej cech, jest to grupa
o charakterze wspólnotowym i spontanicznym.
Jej wspólnotowy charakter oznacza posiadanie pewnej więzi w postaci wspólnych wartości a w przypadku grupy rówieśniczej mogą to być więzi oparte na przyjaźni czy wspólnych zainteresowaniach.
Grupa rówieśnicza ma również charakter spontaniczny, co oznacza, że powstaje żywiołowo i dobrowolnie.
Szczególną grupę rówieśniczą stanowi natomiast klasa szkolna, która jest grupą formalną, a zatem jest organizowana odgórnie i planowo i jest kontrolowana przed instytucje nadrzędne.
Nieformalne grupy rówieśnicze
Jak już zostało wspomniane grupa nieformalna powstaje samorzutnie. Szczególne tendencje do takiego grupowania ma młodzież w wieku dorastania. Ma to istotne powiązanie ze zmianą postrzegania dorosłych (w tym rodziców), kiedy
w sposób bardzo widoczny spada ich autorytet. Zaś miejsce autorytetu dorosłych zajmują koledzy.
Tak powszechne grupowanie się dzieci młodzieży jest wynikiem osłabionych więzów z rodzicami i wspomnianego już spadku ich autorytetu, a w związku z tym narastającym poczuciem osamotnienia oraz licznych problemów o rozterek emocjonalnych charakterystycznych dla wieku dorastania. To właśnie kłania młodzież do poszukiwania osoby zaufanej i oddanej, która z jednej strony może mieć podobne problemy, a z drugiej będzie chętna do wysłuchania zwierzeń, stąd też i powstawanie grup o różnorodnym charakterze, wśród których wyróżnia się zwykle następujące: najbliżsi przyjaciele, małe paczki, szersze grupy koleżeńskie oraz tzw. bandy.
Jednym z powszechniejszych są właśnie małe paczki, tworzące grupy oparte na przyjaźni, sympatii i koleżeństwie. Paczkę taką tworzy zwykle 3 - 6 osób. Początkowo paczki takie składają się z osób o tej samej płci, co jest związane z tzw. antagonizmem płci, występującym u dzieci 10-12 letnich. Po 14 roku życia pojawiają się natomiast tendencje do powstawania paczek mieszanych.
Każda paczka rozwija właściwą sobie aktywność, zaś wszystkich jej członków charakteryzują tendencje do unikania nadzoru dorosłych i dyskrecja odnośnie wewnętrznych spraw paczki, ponieważ każda paczka owiana jest pewnego rodzaju tajemniczością.
W oczywisty sposób ogólnie pojęta grupa rówieśnicza, w tym i paczka ma na swych członków ogromny wpływ, co dowiodły liczne badania w tym zakresie.
Ponieważ skłonność łączenia się w grupy jest prawidłowością rozwojową, a przy tym zachowuje się ona jak już wspomniano w sposób dość tajemniczy, dorosłym tym bardziej trudno ingerować w wewnętrzne życie takiej grupy. W związku z tym też stosunkowo trudno zaradzić wszelkim negatywnym oddziaływaniom takiej grupy. Jednakże mówiąc o wpływie negatywnym podkreślić też należy, że grupa może mieć
i oddziaływanie bardzo pozytywne.
Zanim jednak poszczególne oddziaływania będą bardziej szczegółowo omówione należy się zastanowić w czym tkwi ich tak duża siła.
Wielu badaczy tematu uważa, że łączy się to w istotny sposób z zagadnieniem konformizmu. Twierdzą oni, że przyczyną silnych tendencji konformistycznych grupy tkwią w tzw. strukturalnych wymogach grupy jak i cechach młodzieży. Silna zwarta grupa gwarantująca swoim członkom odpowiednią pozycję, może istnieć tylko dzięki jednakowym wymaganiom i normom, co równocześnie sprowadza się do stworzenia przez grupę własnej podkultury. Zaś podkulturę tę można trzymać tylko dzięki całkowitemu przestrzeganiu norm grupowych. i równocześnie pewną formą samoobrony grup młodzieżowych przed wymaganiami dorosłych, stanowi też środek do pewnego odcięcia się od reszty społeczeństwa.
Dlatego też konformizm jest nieodzownym warunkiem włączenia do grupy, stanowiąc jednocześnie pewną cenę, która płaci się za poparcie grupy, przynależność do niej oraz pozycję w grupie. Członek, któremu uda się do grupy dostać zwykle dość szybko zaczyna odczuwać pewne korzyści ze swym członkostwem związane, takie jak choćby aprobata czy też świadomość podobieństw pewnych problemów. Stąd też odczuwa wdzięczność jak i obowiązek lojalności wobec grupy, co łączy się w sposób zasadniczy z zachowaniami konformistycznymi.
Z drugiej strony każdy członek grupy z reguły dobrze wie, czym się może skończyć brak rygorystycznego konformizmu wobec grupy, która w stosunku do takiej osoby stosuje zwykle rozmaite sankcje. Może to być ośmieszanie, zawstydzanie, kontrola, odsunięcie aż do całkowitego odrzucenia przez grupę.
Wychodząc z założenia, że charakterystyczna dla wieku dorastania potrzeba uznania społecznego i wielka wrażliwość na wszelkie przejawy tego uznania - opinia rówieśników staje się tak bardzo ważna, że konformizm tego okresu jest powszechny, co równocześnie uznawane jest za najbardziej charakterystyczną cechę grup rówieśniczych.
Dodać również należy, że potrzeba akceptacji i aprobaty przez grupę w bardzo istotny sposób wpływa na rozwój społeczny jednostki, zaś prawidłowość tego rozwoju zależy w dużym stopniu od poziomu akceptacji jednostki i jej popularności wśród rówieśników. Odtrącenie przez grupę może natomiast spowodować objawy niedostosowania społecznego a czasem i do całkowitego wykolejenia.
Pozytywne wpływy grupy rówieśniczej
Jak już zostało wspomniane, od stopnia akceptacji dziecka przez grupę zależy
w dużej mierze jego rozwój społeczny. Potrzeba uznania przez członków grupy stanowi jedną z podstawowych potrzeb społecznych, a jej świadomość jest już wyraźna u dzieci 11 - 12 letnich.
Wspomniany już konformizm (choć różnorodnie i raczej negatywnie postrzegany)
w przypadku grupy rówieśniczej może mieć pozytywne przejawy, ponieważ uczy solidarności grupowej, równocześnie młody człowiek może się też przekonać, że zachowanie konformistyczne może być i przydatne w konfrontacji z dorosłymi, dając możliwość uzyskania od nich pewnych przywilejów i ustępstw.
Pozytywne wpływy grupy to także poczucie pewności, jakie może ona dawać, swoiste poczucie bezpieczeństwa i ważności osobistej każdego członka wynikające
z akceptacji.
Grupa może umożliwiać również rozładowanie emocjonalne ponieważ daje pole do nieskrępowanego dzielenia się swymi myślami, refleksjami, zwierzeniami, przy jednoczesnym wysłuchaniu i zrozumieniu ze strony grupy. Jest to o tyle ważne, że przy spadku autorytetu dorosłych, w tym i rodziców ze strony dziecka maleją chęci do powierzania im swoich sekretów.
W odniesieniu do wymienionych już wpływów w zakresie rozwoju społecznego zaznaczyć należy, że polegają one na wytwarzaniu umiejętności współżycia społecznego poprzez konieczność dostosowywania się i współdziałania , powściągania zachowań egocentrycznych i poszanowania wspólnych interesów.
Wytworzenie przez grupę odpowiednich form zachowania jej członków ma również związek z powolnym uzyskiwaniem niezależności od autorytetu dorosłych, co wbrew pozorom nie zjawiskiem negatywnym, lecz początkiem powolnego procesu kształtowania się własnego „ja”. Grupa daje do tego bodziec oraz siłę.
Poruszając tematykę korzystnych wpływów grupy rówieśniczej osobne miejsce w tym zakresie należy poświęcić tak specyficznej grupie jak klasa szkolna.
Określając klasę szkolną uznać można, że jest ona zespołem składającym się
z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących, którzy różnią się zajmowanymi
w nim pozycjami i rolami, oraz mają wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie się w istotnych dla klasy sprawach. Każda klasa szkolna po pewnym czasie od chwili jej powstania charakteryzuje się dynamicznym układem procesów grupowych.
W ogólnym ujęciu klasa szkolna determinuje dwa rodzaje wpływów, które warunkowane są przez określone stosunki społeczne w klasie, wymienić tu należy:
stosunki rzeczowe, oparte na wspólnym działaniu i poczuciu odpowiedzialności za wyniki pracy zespołowej,
stosunki osobowe, w szczególności koleżeńskie i przyjacielskie.
Liczne badania dowiodły, że w początkowym okresie nauki szkolnej dobre postępy
w nauce łączą się z dużą popularnością w klasie, natomiast złe postępy z małą.
Z czasem wpływ dobrych wyników na postrzeganie w klasie maleje, wrasta jednakże wpływ złych postępów, które zaczynają być oceniane bardziej surowo i mogą nawet doprowadzić do odrzucenia przez klasę.
Popularność w klasie daje nie tylko zadowolenie i satysfakcję ale stymuluje nowe kontakty, zauważono bowiem, że uczeń popularny sam inicjuje wiele kontaktów społecznych, co sprzyja większemu włączeniu w życie klasy dzieci nieśmiałych lub nawet początkowo izolowanych.
Klasa jako grupa rówieśnicza ma również i tą zaletę, że jej członkowie przebywają ze sobą przez kilka lat, co daje szansę na integrację i zapobieganie izolacji jej członków.
Dodać również należy, że w obrębie klasy mogą tworzyć się osobne mniejsze grupki, oparte na przyjaźni a również i na wspólnej nauce.
Ponadto klasa rozwija wewnątrz siebie różnorodne formy życia społecznego. Powstają zwyczaje klasowe, sposoby zachowania się, maniery, specyficzne reakcje.
Każda klasa wytwarza również swoją własną atmosferę zaś przy odpowiednim wsparciu i oddziaływaniach wychowawcy może to być atmosfera niezwykle korzystna. U uczniów wytwarza się wówczas odpowiedni, pozytywny stosunek emocjonalny do tego, co się w klasie dzieje. Powstaje więc atmosfera koleżeńskości, w której zaznacza się poszanowanie dla innych członków grupy, obrona przed atakami rówieśników czy nawet dorosłych. Taki układ stosunków społecznych zapewnia członkom pole dla prawidłowych działań i rozwoju oraz daje poczucie bezpieczeństwa. Każda jednostka znajduje w grupie oparcie i nie czuje się niczym zagrożona. Rodzi się poczucie więzi z kolegami, wspólnota przeżyć emocjonalnych
i identyfikowanie się z zespołem klasowym. Dzięki zaś powyższym zjawiskom powstaje zwarta zintegrowana grupa ułatwiająca wszelkie przejawy życia szkolnego ale i często pozaszkolnego członków takiej grupy.
Z właściwym uregulowaniem życia społecznego w klasie wiąże się w istotny sposób pełnienie przez uczniów rozmaitych ról społecznych. Sprzyjające bowiem warunki gwarantują każdemu wypełnianie roli w klasie zgodnie z własnymi predyspozycjami. Mają szansę więc zaistnieć różnorodni aktywiści, organizatorzy, koordynatorzy, inicjatorzy oraz uczniowie wykorzystujący cały szereg innych zdolności.
Negatywne wpływy grupy rówieśniczej
Według poglądów amerykańskich badaczy tematu, ujemne skutki oddziaływania grupy sprowadzają się m.in. do tego, że rozwijają u swoich członków snobizm oraz pewne uczucie wrogości do osób spoza grupy.
Negatywny wpływ grupy może się przejawiać również w szczególnie mocno preferowanym przez grupę wrogim stosunku do dorosłych. Zwiększa to napięcie między rodzicami a dziećmi w wyniku rozbieżności między wymaganiami dorosłych
i grupy.
Grupie rówieśniczej zarzuca się ponadto zbytnie ujednolicenie poglądów
i gustów i upodobań jej członków przy jednoczesnym zahamowaniu rozwoju ich indywidualności.
Niejednokrotnie również wspomnianej jako zaleta solidarności grupowej przeciwstawiany jest separatyzm oraz skrajny prywatyzm. Panuje bowiem pogląd, że wytworzone w grupie układy i stosunek do osób spoza jej kręgu skutkować może na przyszłość tworzeniem się elitarnych grup dorosłych oraz snobizmu niektórych grup społecznych.
O niekorzystnym oddziaływaniu grup można również mówić w kontekście osób przez nie odrzuconych, czy też po prostu nie mogących do określonej grupy przynależeć.
Osoby nie należące do grupy przeżywają cały szereg negatywnych emocji. Jest to niewątpliwie poczucie zranienia, upokorzenia, niższości, ale także niechęć lub wręcz wrogość do rówieśników powiązanych w grupy i paczki.
Również w zakresie klasy szkolnej doszukać się można pewnych niekorzystnych oddziaływań powodowanych przez klasę jako grupę oraz funkcjonujące często w jej ramach mniejsze grupki lub paczki. Powstają one
w klasach o mało zwartej strukturze, zaś uczniów w tych klasach można podzielić na trzy kategorie:
Uczniowie, którzy są chętnie przyjmowani przez wszystkich i których każda grupa chciałaby mieć u siebie
Uczniowie, którzy przez jednych są wybierani, a przez innych odrzucani
Uczniowie albo odrzucani przez wszystkich członków grupy, albo nie wybierani przez nikogo, ale też nie odrzucani.
Po pierwsze klasa może zaakceptować ucznia jako swego członka, ale też go izolować lub odrzucić. Izolacja lub odrzucenie skutkuje natomiast bardzo różnorodnymi niekorzystnymi emocjami ale i zachowaniami. Bardzo często niektórzy uczniowie chcąc zdobyć popularność w klasie usiłują zwrócić na siebie uwagę kolegów za pomocą różnorodnych środków. Mogą to być różne wybryki, błaznowanie, ale także agresywne zaczepki.
Drobnym paczkom funkcjonującym w obrębie klasy zarzuca się natomiast często rozbijanie spoistości podstawowej grupy jaką jest klasa.
Dodać również należy, że często paczki tworzące się na terenie klasy jako kryterium doboru mogą stosować status materialny przejawiający się np. w modnym ubiorze, wysokim kieszonkowym itp., stwarza to niejednokrotnie powody do frustracji
i poczucia niższości innych uczniów.
W zakresie negatywnych czynników oddziałujących na życie klasy jako grupy rówieśniczej jest zjawisko fałszywie pojętej solidarności. Polega ono na tolerowaniu pewnych nie pochwalanych przez dorosłych zachowań przez ogół grupy, mimo, że nie wszyscy je aprobują, posiadając świadomość niestosowności jak i możliwych konsekwencji. Osoby takie nie zgadzają się z klasą ale nie mogą postąpić inaczej niż się godząc z obawy przez znalezieniem się poza nawiasem klasy. Sytuacje takie mogą dotyczyć np. wagarów ale także znęcania się nad jakimś członkiem grupy, zaś
w ostatnich latach nawet i nauczycielem.
Źle pojętą solidarność klasową wykorzystują często jednostki aspołeczne, narzucając swoją wolę innym uczniom zmuszając ich często nawet przy użyciu siły fizycznej do uległości a nawet dokonywania czynów chuligańskich. Sytuacja silnej, fałszywej solidarności klasowej powoduje, że powstaje drugi, ukryty przed nauczycielami nurt życia klasowego, pozwalający rozwijać bardzo wiele niepożądanych form zachowania, aprobowanych lub przynajmniej tolerowanych przez uczniów.
Również w powyższym przypadku dochodzi do wykształcenia się różnorodnych ról pełnionych przez uczniów, przy czym są to role z punktu widzenia wychowawczego całkowicie niepożądane. Bywają to role pełnione przez przywódców mniejszych grup klasowych, bardzo często są to role agresora, jednostek szukających uznania, czy wyróżniających się niepożądanymi formami zachowania, które dla postrachu innych używają przemocy, bicia, krzyku, czy szantażu. Wiadomo, że
w takich warunkach muszą zatem pojawić się osoby pełniące role ofiary, jak również bierni obserwatorzy.
Podkreślić należy, że zjawiska niepożądanych wpływów grup rówieśniczych umiejscowionych w klasie szkolnej i ogólnie w samej szkole ulegają w ostatnich latach ogromnemu nasileniu.
Coraz powszechniejsze staje się zjawisko tzw. „fali” w szkole, o której z coraz większą częstotliwością informują media. „Fala”, znana kiedyś tylko w wojsku jest teraz obecna już we wszystkich typach szkół. Mimo, że „fala” w ogólnym pojęciu polega na zjawisku znęcania się starszych nad młodszymi, w odniesieniu do szkoły odbywa się to de facto wśród grup rówieśniczych, ponieważ ma to miejsce wśród uczniów o bardzo niewielkim zróżnicowaniu wiekowym. Zjawisko to staje się na tyle niebezpieczne, że coraz bardziej zagraża zdrowiu i życiu dzieci, ponieważ pojawiają się ciągle nowe, bardziej wyszukane formy znęcania. Zniesienie restrykcji związanych z „falą” traktowane jest jako forma zdobycia określonego, szkolnego awansu społecznego i sprowadza się do zaakceptowania pierwszoklasistów przez społeczność szkolną, zaś w roli egzekutorów występują najczęściej uczniowie zaledwie rok starsi. Podkreślić również należy, że zjawisko „fali” w szkole i poddanego jej działaniom ucznia nie pozostaje bez wpływu na jego funkcjonowanie w konkretnej grupie rówieśniczej jaką jest klasa. Zdany lub nie zdany „egzamin fali” niejednokrotnie wpływa na całokształt funkcjonowania ucznia w klasie. Uczeń, który zwróci wówczas uwagę swą nieporadnością, okazywaniem strachu a często zwykłą nieśmiałością, może zostać napiętnowany już do końca swego pobytu w szkole, o czym klasa do końca będzie przypominać. Warto również dodać, że w szczególnie trudnej sytuacji znajdują się wówczas uczniowie o pewnych charakterystycznych cechach, szczególnie zaś piętnowane są osoby o określonej budowie ciała, a zatem niskiego wzrostu, z wyraźną otyłością lub wykazujące ogólnie fizyczną słabość. Może to dotyczyć także uczniów pochodzących ze wsi, ale wyniki dokonywanych w tym zakresie badań świadczą również, że nie oszczędza się uczniów kalekich, o rudym kolorze włosów jak też dobrze uczących się prymusów.
Powyżej zaś nakreślone wyznaczniki zmierzają jednoznacznie do wykształcenia
u takich osób wymogu pełnienia określonej roli społecznej - w tym przypadku roli kozła ofiarnego.
Ostatnie lata, w zakresie niekorzystnych wpływów grup rówieśniczych charakteryzują się pewnym nowym czynnikiem jaki umożliwił rozwój nowych technologii i form komunikacji. Wśród nich wymienić należy Internet i telefonię komórkową. Środki te dają wielkie możliwości także właśnie w zakresie wzajemnych wpływów środowisk rówieśniczych. Coraz powszechniejsze staje się bowiem nagrywanie za pomocą telefonów komórkowych rozmaitych scen, które potem zamieszczane zostają w Internecie. Bardzo często sceny takie, nagrywane zostają właśnie w obrębie klasy szkolnej, zaś i publikacja w Sieci miewa już nawet konsekwencje w postaci utraty życia nagrywanej ofiary.
Przykłady powyższych sytuacji można już mnożyć, ale warto też przytoczyć jeden
z pierwszych, a zarazem najbardziej spektakularnych przykładów, jaki miał miejsce
w styczniu 2007 roku w jednym z gdańskich gimnazjów. Jest to też przykład ze wszech miar destrukcyjnego wpływu grupy rówieśniczej na jej członka, w efekcie którego doszło do samobójstwa.
Jak już zostało wspomniane, w jednym z gdańskich gimnazjów, podczas lekcji, lecz równocześnie podczas nieobecności na niej nauczyciela, doszło do zachowań mających znamiona molestowania seksualnego w stosunku do jednej z uczennic klasy, w czym brało udział kilku kolegów z klasy, zaś cała scena została nagrana kamerą telefonu komórkowego, po czym opublikowana w Internecie. 14-letnia Anna, która była ofiarą sytuacji popełniła samobójstwo. I jak już uprzednio zostało wspomniane przypadek ten nie jest odosobniony.
Poruszając tematykę negatywnych skutków oddziaływania grup rówieśniczych wspomnieć również należy o pewnej kategorii tych grup określanych w literaturze jako „bandy”, które kojarzą się jako grupy zdecydowanie negatywne.
Są to zwykle grupy młodzieżowe składające się głównie z chłopców (choć bywają
i mieszane) a ostatnimi czasy zaczynają się też pojawiać bandy złożone z samych dziewcząt. Bardzo często grupy takie zrzeszają osoby zaniedbywane i odrzucane, pochodzące z określonych, niejednokrotnie patologicznych środowisk rodzinnych
a przy tym słabo akceptowane przez rówieśników w szkole.
Bandy młodocianych są pod wieloma względami podobne do paczek, jednakże jest
i sporo różnic wpływających na niekorzystne oddziaływanie takiej grupy. Wymagają one bowiem większej lojalności i konformizmu od swych członków oraz utrzymują bardziej wrogą, buntowniczą i konspiracyjną postawę wobec dorosłych. Bardzo silnie w grupie takiej jest zaznaczona rola przywódcy, który wymaga od członków bezwzględnego posłuszeństwa i uległości.
Bandy posiadają też swoje wyspecjalizowane cele, bywają to niekiedy cele sportowe, ale i równie często przestępcze i agresywne.
Odnośnie negatywnych wpływów grup rówieśniczych nie można zapominać również o tzw. subkulturach młodzieżowych, ponieważ zwykle grupują one osoby
o bardzo zbliżonym wieku.
Subkultur tych jest na tyle dużo, że nie sposób tu ich szczegółowo opisać, jednakże niewątpliwie większość wywiera zdecydowanie negatywny wpływ na swych członków. Jednakże niektóre warto przedstawić.
Coraz bardziej popularna i zarazem wyrazista staje się w Polsce subkultura określana jako Emo, która grupuje nastolatków preferujących określony styl ubioru, makijażu, ulubionych gatunków muzycznych, choć oczywiście nie w tym należy upatrywać niekorzystnego wpływu członków takiej grupy na siebie. Niebezpieczeństwo tkwi bowiem w światopoglądzie oraz szczególnym stosunku do życia manifestującym melodramatyzm i ból. Istnieją pewne uzasadnione podstawy do przypuszczeń, że członkowie takich grup posiadają skłonności do myśli samobójczych oraz samookaleczeń, równocześnie z wywieraniem silnego wpływu na innych członków takiej subkultury. Może to być postrzegane jako wzajemne „nakręcanie się” do określonych czynów.
Zgoła inną kategorię tworzą tzw. dresiarze, którym przypisuje się kult pieniądza, brak poszanowania zasad kultury i norm współżycia społecznego, objawiający się m.in. używaniem ordynarnego, pełnego wulgaryzmów języka oraz akceptowaniem przemocy i przestępstwa dla zaspokojenia własnych potrzeb.
Kończąc wątek zaledwie w niewielkim stopniu zarysowanej problematyki subkultur jako swoiście pojętych grup, wspomnieć również należy o pewnej bardzo charakterystycznej dla osiedli mieszkaniowych grupie, która być może nie zyskała miana subkultury, ale jest powszechnie obserwowana i bardzo często dająca się we znaki osiedlowej społeczności lokalnej. Są to grupy określane mianem „blokersów” lub też „Ludzi wielkiej płyty”.
W najbardziej ogólnym ujęciu, w jakim określa ich internetowa Wikipedia, blokersi to termin spopularyzowany przez prasę, określający sfrustrowanych, uważających się za pozbawionych perspektyw, młodych ludzi, dla których stojąca przed blokiem ławka jest centrum życia towarzyskiego, często nadużywających alkoholu i marihuany. Językoznawca Bogusław Kreja definiuje ich jako nie uczącą się bezrobotną młodzież zamieszkującą blokowiska miejskie. Wbrew tej definicji dodać jednakże należy, że do środowiska tego bardzo chętnie dołączają uczniowie gimnazjów i szkół średnich, których sposobem na życie staje się przesiadywanie na osiedlowych ławkach.
W związku z tematyką pracy najbardziej interesujący są najmłodsi „blokersi” ( 16-18 lat), którzy z uwagi na brak pieniędzy dość rzadko chodzą do pubów, głównie z braku pieniędzy. Raczej odwiedzają jakiś hipermarket, gdzie jest tanie piwo, i potem bawią się na osiedlach. Ich wolny czas wypełniają spotkania z kolegami, najczęściej na ławkach, zaś jako wymarzony zawód najczęściej wymieniają kierowcę rajdowego
i piłkarza. Są również tacy, którzy widzieliby się w roli menedżera klubu sportowego, dziennikarza telewizyjnego lub właściciela siłowni. Wszystko to natomiast przy niewielkim własnym wysiłku, szczególnie w zakresie zdobycia stosownego wykształcenia. Charakteryzująca grupy „blokersów” wielka niechęć do kształcenia się i pogarda dla ludzi ciężko pracujących jest niewątpliwie także znamiennym przykładem niekorzystnego oddziaływania na siebie członków grup rówieśniczych.
Z zarysowanych w niniejszej pracy oddziaływań grup rówieśniczych na swych członków ale i otoczenie wyciągnąć należy wniosek, że tworzeniu się takich grup nie można przeciwdziałać, ponieważ są naturalną potrzebą i dążeniem stosownym do wieku dzieci i młodzieży. Z uwagi jednak na pewne negatywne strony powinna mieć miejsce bardzo dyskretna opieka dorosłych, aby zapobiegać ewentualnej krzywdzie któregoś z członków grupy lub spoza niej.
BIBLIOGRAFIA
Ekiert - Grabowska D., Dzieci nieakceptowane w klasie szkolnej, Warszawa 1982.
Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, (red.) M. Żebrowska, Warszawa 1980.
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Koszalin 1998.
http://fakty.interia.pl/fakty_dnia/news/samobojstwo-ani-odzyskano-film,856400
http://pl.wikipedia.org/wiki/Blokersi