TEMAT:BEZPIECZEŃSTWO BIERNE I CZYNNE W POJEŹDZIE.
Bezpieczeństwo jazdy samochodem dzieli się na czynne i bierne. Czynne obejmuje wszystko to, co pozwala nam uniknąć wypadku, a owe możliwości auta (oprócz mocnego silnika, dobrze przyspieszającego) zwiększają takie urządzenia jak chociażby skuteczne hamulce pozwalające wyhamować na czas czy ESP, który pomoże wyjść obronną ręką z poślizgu. Na bezpieczeństwo bierne (minimalizacja skutków wypadku) składają się natomiast systemy takie jak pasy bezpieczeństwa czy poduszki powietrzne.
Bezpieczeństwo bierne - to zespół cech pojazdu mających na celu zmniejszenie skutków zaistniałej kolizji lub wypadku drogowego z punktu widzenia wszystkich jego uczestników. Elementy poprawiające bezpieczeństwo bierne to m. in.:
konstrukcja nadwozia.
wzmocnienia boczne- solidne elementy konstrukcyjne ukryte we wnętrzach drzwi mające za zadanie chronić pasażerów przed skutkami uderzenia. Do zabezpieczenia boków przyczynia się również dwukrotnie zwiększona grubość środkowego słupka i poprzeczki dachowej. Należy również wspomnieć o wzmocnieniu w środkowej części oraz umieszczonych w drzwiach elementach zapobiegających wgniataniu.
Zastosowano również system zapobiegający skręcaniu słupka w celu ograniczenia ryzyka wyrwania przednich drzwi podczas zderzenia. Wzmocnienie progu zapewnia zaś maksymalne przeniesienie naprężeń pomiędzy kołem a progiem.
strefy kontrolowanego zgniotu- opisująca tę część pojazdu, która w razie kolizji z przeszkodą (także - z innym pojazdem) ulega deformacji (zgnieceniu) pochłaniając przy tym znaczną część energii pojazdu. Wbrew intuicyjnemu mniemaniu, samochód, którego przód ulega znacznej deformacji, jest bezpieczniejszy od takiego, który mając sztywny przód ulegnie mniejszej deformacji. Wynika to z faktu, że strefa zgniotu o większej długości powoduje, że czas trwania zderzenia zwiększa się, co skutkuje zmniejszeniem sił działających na elementy pojazdu za strefą zgniotu w tym i pasażerów znajdujących się w pojeździe. Powoduje to ochronę przed zgnieceniem zasadniczej części pojazdu. Poprawieniu bezpieczeństwa służą testy zderzeniowe Zderzenie czołowe, Zderzenie boczne, Zderzenie z pieszym, Wywrócenie samochodu, Zderzenie z łosiem. Testy zderzeniowe wykonywane są w Europie przez niezależną organizację (Europejski Program Oceny Nowych Samochodów) Euro-NCAP. Ich uproszczone wyniki podawane są do publicznej wiadomości w postaci rankingu. Testy zderzeniowe wykonywane są również w innych częściach świata przez inne organizacje, np. amerykańską.NHTSA i IIHS, australijską ANCAP, czy japońską NASVA. Podczas testu rejestrowany jest obraz wideo (1000 kl/s) oraz sygnały z czujników umieszczonych na pokładzie samochodu oraz zamontowanych w manekinach.
klatka bezpieczeństwa - jest to konstrukcja przestrzenna, zaprojektowana dla zapobieżenia poważnym odkształceniom nadwozia w razie wypadku lub wywrócenia samochodu. Używana w sportach samochodowych.-odpowiedni kształt nadwozia chroniący uczestników : brak zewnętrznych ostrych krawędzi, konstrukcja drzwi (w tym klamek), „składane” lusterka na przegubach, zabezpieczenie przed wjechaniem pojazdu pod samochód ciężarowy.
łamana kolumna kierownicy-W razie zderzenia czołowego wysuwana kolumna kierownicy zapada się do środka zapobiegając przemieszczeniu się jej do wnętrza pojazdu.
pasy bezpieczeństwa - w samochodzie nazywamy pasy z tkaniny lub tworzywa sztucznego które po zapięciu częściowo chronią ludzi przed uszkodzeniami ciała w razie zderzenia lub gwałtownego hamowania samochodu, lub wpadnięcia samolotu w turbulencje. Ścisłe powiązanie pasażerów ze szkieletem kabiny samochodu tworzącym klatkę bezpieczeństwa za pomocą ciasno dopasowanych pasów bezpieczeństwa pozwala użytkownikom pojazdu wytracić prędkość podczas zderzenia wraz z samochodem. Dzięki temu mniejsze są działające na nich przyspieszenia (opóźnienia). Dorośli pasażerowie „związani” są z kabiną 3-punktowym, automatycznym pasem barkowo-biodrowy lub 2-punktowym pasem biodrowym. Kierowcy rajdowi używają 5- a nawet 6-punktowych pasów.
poduszka powietrzna - to, w samochodzie, element pasywnego systemu bezpieczeństwa. Poduszka powietrzna ma na celu zamortyzowanie uderzenia o elementy pojazdu ciała (w szczególności głowy) pasażerów i kierowcy w wypadku zderzenia (czołowego lub bocznego.) Poduszka powietrzna to specjalnie ukształtowany worek napełniany gazem wystrzelanym pirotechnicznie podczas zderzenia. Wybuch poduszki inicjowany jest czujnikami (zwykle bezwładnościowymi) rozmieszczonymi w różnych miejscach pojazdu. Zadaniem czujników jest rozpoznanie siły i kierunku zderzenia a w konsekwencji aktywacja odpowiednich poduszek. Poduszka otwiera się kilka tysięcznych części sekundy po rozpoczęciu zderzenia. Uderzające w poduszkę ciało pasażera wypycha z niej gaz (najczęściej azot), który ucieka przez boczne otwory. Zapewnia to właściwą amortyzację oraz zapobiega ewentualnemu uduszeniu poszkodowanego, który stracił przytomność. Poduszka powietrzna kierowcy jest już niemal standardowym wyposażeniem instalowanym w większości samochodów. Poduszka pasażera staje się standardem w samochodach średniej klasy. Poduszki powietrzne pasażerów siedzących na tylnej kanapie zwykle ukryte są w zagłówkach przednich foteli. Jest to wyposażenie dodatkowe nawet w samochodach wyższych klas.
zagłówki - to umieszczony nad oparciem fotela element, mający na celu przytrzymywanie głowy osoby siedzącej w fotelu.W transporcie zadaniem zagłówków jest niedopuszczenie do nagłego przemieszczenia głowy ku tyłowi pojazdu, które mogłoby prowadzić do urazów kręgosłupa. Drugim zadaniem zagłówka jest podniesienie komfortu podróżowania poprzez umożliwienie wygodnego oparcia głowy.
foteliki samochodowe dla dzieci - chroni dziecko będące pasażerem samochodu przed skutkami zderzenia lub gwałtownego hamowania.
Poprzez ścisłe związanie ciała dziecka z konstrukcją samochodu pozwala na zminimalizowanie działającego na nie przyspieszenia i co za tym idzie sił zewnętrznych działających na ciało dziecka. Pozwala także na rozłożenie tych sił na jak największej powierzchni najsilniejszych części ciała. Jest podstawowym środkiem bezpieczeństwa biernego dzieci stosowanym w samochodach
szyby klejone (dawniej szyby hartowane)
mocowanie silnika uniemożliwiające jego kontakt z osobami znajdującymi się w kabinie
wykonanie elementów z materiałów niepalnych, nietoksycznych i odkształcalnych
układ paliwowy posiadający zabezpieczenia przed wypływem paliwa, wykonany z elementów nie iskrzących
Bezpieczeństwo czynne pojazdu.
Bezpieczeństwo czynne, inaczej: aktywne, to zespół czynników wpływających na zmniejszenie ryzyka kolizji lub wypadku drogowego. Zalicza się do nich następujący zespół cech pojazdu:
Konstrukcja pojazdu zapewniająca widoczność z pojazdu (oświetlenie, okna, lusterka, wycieraczki) jak i samego pojazdu (kolor, oświetlenie), jak również zapewniająca ergonomię (dzięki której kierowca nie musiałby "odrywać" wzroku od drogi i rąk od kierownicy) oraz posiadająca właściwości aerodynamiczne zapewniające stateczność i docisk pojazdu do nawierzchni (np. w samochodach sportowych spojler).
Układ hamulcowy wraz z układami wspomagającymi, korektorami siły hamowania jak również systemami kontroli trakcji pojazdu jak:
ABS- to układ stosowany w pojazdach mechanicznych celem zapobiegania blokowaniu kół podczas hamowania, jako element układu hamulcowego .AFU- system wspomagania nagłego hamowania. Wykrywa gwałtowne hamowanie poprzez kontrolę szybkości, z jaką kierowca naciska na pedał hamulca. W razie stwierdzenia nagłego hamowania, system samoczynnie zwiększa ciśnienie w układzie hamulcowym tak, aby w pełni wykorzystać możliwości hamulców. Dzięki temu droga hamowania może zostać skrócona aż o 5 m. Dodatkowo światła awaryjne włączają się automatycznie, ostrzegając jadących za nami o niebezpieczeństwie.
ASR- którego głównym zadaniem jest niedopuszczenie do nadmiernego poślizgu kół pojazdu podczas przyspieszania (objawiającego się ich buksowaniem). Pośrednio systemy takie mogą wpływać również na polepszenie właściwości trakcyjnych pojazdu podczas ruchu w zakręcie. Większość systemów działa jedynie w zakresie niskich prędkości pojazdu (do 40 km/h) aczkolwiek budowane są też wersje działające dla całego zakresu prędkości.
CDS- System dynamicznej kontroli stabilności, który za pomocą czujników kąta kierownicy prędkości kąta obrotu pojazdu oraz przyspieszenia bocznego wykrywa wszelką podsterowność lub nadsterowność.
ESP- układ elektroniczny stabilizujący tor jazdy samochodu podczas pokonywania zakrętu przejmujący kontrolę nad połączonymi układami ABS. i ASR. System ten uaktywnia się samoczynnie przyhamowując jedno lub kilka kół, z chwilą gdy odpowiedni czujnik wykryje tendencję do wyślizgnięcia się samochodu z zakrętu. Niektórzy producenci nazywają go inaczej, np. VSC, DSTC itp. Początkowo nie powstała żadna wspólna nazwa dla tego systemu, dlatego też producenci pojazdów początkowo nazywali system stabilizacji toru jazdy własnymi skrótami, tak więc w szczególności w starszych pojazdach pojawiają się nazwy STC, DSTC, PSM, VSC, CDC, ASMS, DSA, ICM, IVD, VDC. Do dziś niektórzy producenci (np. Porsche) używają własnego skrótu zamiast ESP.
Układy kierowniczy, zawieszenia oraz ogumienie- które zapewniające kierowalność, odpowiednią współpracę kół pojazdu z drogą oraz przyczepność do podłoża.
Dlatego wymiana opon jest też bardzo ważna ,opona letnia przy niskich temperaturach jest bardzo twarda i nie zapewnia odpowiedniej przyczepności nawet na suchym asfalcie .Dlatego opona zimowa wykonana jest z zupełnie innej mieszanki gumy i nawet przy dużym mrozie zachowuje elastyczność i odpowiednią przyczepność. Również jej bieżnik jest zupełnie inny - posiada wyraźniejszą rzeźbę oraz większe klocki i rowki, które umożliwiają odprowadzenie dużej ilości wody i błota pośniegowego .Bieżnik “zimówki” ma ostre krawędzie, więc łatwo wgryza się w śnieg. Posiada także jeszcze jedną cechę, której nie ma opona letnia - potrafi się sam oczyścić ze śniegu, więc cały czas zapewnia dobrą przyczepność. Samochód wyposażony w opony zimowe, jadący z prędkością 50 km/h po ubitym śniegu, zatrzymuje się na dystansie 25. metrów. Ten sam pojazd na oponach letnich potrzebuje do wyhamowania aż 48 metrów. Zgodnie z przepisami opona powinna mieć bieżnik o głębokości min. 1,6 mm, jednak aby opona zimowa spełniała swoje zadanie głębokość bieżnika nie może mniejsza niż 4 mm. Oprócz cech konstrukcyjnych na bezpieczeństwo wpływa również stan techniczny wyżej wymienionych elementów. Z tego względu podlegają one obowiązkowej, okresowej diagnostyce technicznej na stacji kontroli pojazdów .Do czynników zwiększających bezpieczeństwo zalicza się również "zapas" mocy silnika umożliwiający przyśpieszenie w razie zagrożenia ,oraz kierowca - jego umiejętności, stan psychiczny i fizyczny kierowcy.