METODA EKSPERYMETNALNA metoda badania relacji przyczynowo - skutkowych; badacz losowo przydziela uczestników eksperymentu do różnych sytuacji i upewnia się, że sytuacje te są identyczne pod wszystkimi względami z wyjątkiem jednego, zdefiniowanego przez zmienną niezależną (badacz oczekuje, że ten jedyny warunek będzie miał przyczynowy wpływ na reakcje ludzi).
METODA OBSERWACYJNA technika, w której badacz obserwuje ludzi i systematycznie rejestruje pomiary ich zachowanie
OBSERWACJA SYSTEMATYCZNA forma metody obserwacyjnej, w której obserwatorem jest wyszkolony badacz społeczny, który przystępuje do odpowiedzi na pytania odnoszące się do określonego zjawiska społecznego, obserwując i kodując je zgodnie z wcześniej przygotowanym zbiorem kryteriów.
OBSERWACJA UCZESTNICZACA forma obserwacji systematycznej, w której obserwator wchodzi w interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale stara się w żaden sposób nie wpłynąć na sytuację.
METODA KORELACYJNA metoda, w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relacje pomiędzy nimi (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej z nich na podstawie drugiej)
KORELACJA DODATNIA- gdy wzrostowi wartości jednej zmienne towarzyszy wzrost wartości drugiej.
KORELACJA UJEMNA - gdy wzrostowi wartości jednej zmienne towarzyszy spadek wartości drugiej.
KORELACJA POZORNA- tendencja do zauważania związku między zmiennymi tam gdzie faktycznie ten związek nie zachodzi.
TEORIA ATRYBUCJI to określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny tak swego zachowania, jak i zachowania innych ludzi.
ATRYBUCJA WEWNETRZNA to wnioskowanie, że jakaś osoba zachowała się w określony sposób zarówno ze względu na swe właściwości, jak i postawy, charakter czy osobowość.
ATRYBUCJA ZEWNETRZNA to wnioskowanie, iż jakaś osoba zachowała się w określony sposób ze względu na właściwości sytuacji, w której się znalazła; zakłada się tu, że w tej sytuacji większość ludzi reagowałaby w ten sam sposób.
KONCOWY BLAD ATRYBUCJI to skłonność do czynienia atrybucji z dyspozycji w odniesieniu do całej grupy ludzi.
TEORIA AUTOAFIRMACJI-sugeruje, że ludzie redukują nap. wyw. dysonansem, stanowiące zagrożenie dla ich samooceny, przez potwierdzanie swoich kompetencji w dziedzinach nie związanych z zagrożeniem ! [nieistotnych]
TEORIA SAMOPOTWIERDZENIA : ludzie dążą nie tylko do pozytywnej samooceny, ale rowniez do zachowania swojej samooceny, a ściślej „potwierdzania swojego pojęcia Ja” (niezależnie czy jest ono pozytywne, czy negatywne). Tak więc tendencja da wchodzi w konflikt z tendencją do podwyższania pocz. własnej wart.
BADANIA PODSTAWOWE - badania projektowane po to, by dać najlepszą odpowiedź na pytanie, dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują, przeprowadzane wyłącznie dla zaspokojenia ciekawości badawczej
BADANIA STOSOWANE - badania projektowane specjalnie w celu rozwiązania konkretnego problemu społecznego; tworzenie teorii zachowania jest zwykle wtórne do rozwiązywania specyficznego problemu-często wzajemnie na siebie wpływają
TRAFNOSC ZEWNETRZNA stopień, w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacji i na innych ludzi.
TRAFNOSC WEWNETRZNA upewnienie się, że nic więcej poza zmienną niezależna nie może wpływać na zmienną zależną; realizuje się to poprzez:kontrolowanie wszystkich zmiennych ubocznych,losowe przydzielanie do sytuacji.
ZMIENNA NIEZALEZNA-zmienna, którą badacz zmienia albo różnicuje, aby stwierdzić, że ma ona wpływ na jakąś inną zmienną; badacz oczekuje, że ta właśnie zmienna będzie powodował zmiany jakiejś innej zmiennej.
ZMIENNA ZALEZNA zmienna, którą badacz mierzy po to, by stwierdzić, czy na nią wpływa zmienna niezależna; badacz stawia hipotezę, że zmienna zależna zależy od poziomu zmiennej niezależnej.
DYSONANS - niezgodność między elementami. poznawczymi.
DYSONANS POZNAWCZY to popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej nizgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
DYSONANS PODECYZYJNY to dysonans, który zostaje nieuchronnie wzbudzony po podjęciu decyzji. W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej.
KATEGORYZACJA—W psychologii proces poznawczy polegający na tym, że jeśli jednostka znając zestaw cech danej kategorii osób lub członków grupy społecznej, zauważy przynajmniej jedną z tych cech u członka tej kategorii lub grupy, wówczas automatycznie przypisuje mu wszystkie inne cechy pochodzące z zestawu danej kategorii społecznej.
ETNOCENTRYZM - stawianie własnego narodu lub grupy etnicznej w centrum zainteresowania i wywyższanie go ponad inne.
POLARYZACJA GRUPOWA - to tendencja grup do podejmowania decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowe upodobania czy skłonności członków. Jej działanie można zaobserwować np. w decyzjach ławy przysięgłych, którzy po dyskusji byli skłonni wydać wyrok znacznie wyższy lub znacznie niższy, niż którykolwiek z nich proponował przed debatą.
FACYLITACJA SPOLECZNA jest pojęciem z dziedziny psychologii społecznej i oznacza napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny przez nich naszego działania. Skutkiem tego napięcia jest lepsze wykonanie zadań dobrze opanowanych i łatwych, lecz gorsze wykonanie zadań trudnych lub tych, których dopiero się uczymy.
DEINDYWIDUALIZACJA - utrata normalnej kontroli nad zachowaniem, co prowadzi do wzrostu impulsywności i patologiczności czynów. Dochodzi do niej szczególnie wtedy, gdy tłum jest liczny, ludzie w nim czują się bardziej anonimowi, zmniejsza się odpowiedzialność za własne czyny oraz obniża samoświadomość i koncentracja na normach społecznych.
ELEMENTY POZNAWCZE to myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś.
AUTOPERSWAZJA - długotrwała zmiana postawy, będąca konsekwencją prób usprawiedliwienia samego siebie [uzasadnienia wewnętrznego]
PULAPKA RACJONALIZACJI - na skutek podnoszenia własnej samooceny i ciągłej potrzeby redukcji dysonansu moglibyśmy wpaść w pułapkę racjonalizacji, popadając w zachowania niemoralne, wciąż to je racjonalizując. Nie dzieje się tak, co tłumaczy teoria autoafirmacji - odwołujemy się do swoich innych pozytywnych cech.
ANALIZA ARCHIWALNA forma obserwacji, w której badacz obserwuje zachowanie społeczne przez badanie nagromadzonych w danej kulturze dokumentów albo archiwaliów (pamiętników, powieści, czasopism, dzienników)
ZGODNOSC SEDZIOW KOMPENENTYCH stopień zgodności między dwiema lub więcej osobami, które niezależnie obserwują i kodują grupę danych; jeśli dwóch lub więcej ekspertów dochodzi do tych samych obserwacji, wówczas badacze upewniają się, że obserwacje te nie są subiektywnymi, zniekształconymi wrażeniami jednostki.
EKPERYMENT W WARUNKACH PODSTAWOWYCH - podstawowy dylemat psychologa społecznego - uczestnicy badań są nieświadomi tego, że biorą udział w eksperymencie - trafność zewnętrzna jest wysoka, ale są trudności: nie zawsze ma się pełną kontrolę nad sytuacją i zmiennymi ubocznymi (więc trafność wewnętrzna może być niska)
PRZYZWOLENIE wyjaśnienie uczestnikom natury eksperymentu zanim on się rozpocznie i uzyskanie ich zgody na udział w tym eksperymencie
SESJA WYJASNIAJACA wyjawienie uczestnikom badań po zakończeniu eksperymentu jego celu oraz dokładne objaśnienie tego, co się wydarzyło.
PLAN WIELOCZYNNIKOWY plan eksperymentalny, w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną; każda zmienna niezależna ma więcej niż jedną wersję lub też poziom; wszystkie możliwe kombinacje tych poziomów pojawiają się w badaniach.
POZIOM UFNOSCI (p): liczba wyliczona za pomocą technik statystycznych, która informuje badacza o tym , jakie jest prawdopodobieństwo, że wyniki jego eksperymentu są dziełem przypadku , a nie są efektem działania zmiennej niezależnej; standardowo za wyniki istotne uważa się p<0,05
ZDANIA ADDYTYWNE- jego wykonanie jest uzależnione od wysiłku wszystkich osób w grupie; grupy te są dużo lepsze w wykonywaniu zadań od pojedynczych osób
ZDANIA KONIUNKTYWNE - wynik zależy od działania najsłabszej osoby w grupie, która obniża poziom działania w grupie;
ZDANIA DYSKUNKTYWNE - poziom rozwiązania jest zależny od pracy najsprawniejszego członka grupy.