T: Edukacja zdrowotna.
EDUKACJA ZDROWOTNA
Każda planowana działalność ukierunkowana na uczenie się o zdrowiu i chorobie (Tones, Green 2004)
Proces oparty na naukowych zasadach, stwarzający sposobność planowanego uczenia się i zmierzający do umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zdrowia i postępowania zgodnie z nim. (Rezolucja Rady Wspólnoty Europejskiej 1989)
Podejmowanie wysiłku na rzecz wzrostu kompetencji jednostek i grup w sferze samodzielnego działania na rzecz zdrowia, na różnych poziomach życia społecznego (Słońska Z. 1999)
Proces pedagogiczno - społeczny wykorzystujący metody i techniki stosowane w naukach społecznych (pedagogika, psychologia, socjologii, ekonomia, itp.) w kierunku zmiany zachowań o charakterze prozdrowotnym osób i grup społecznych (Krwański 2003)
Całokształt działań zmierzających do kształtowania zachowań zdrowotnych ludzi, by mogli prowadzić zdrowy styl życia i przyczyniać się do umacniania zdrowia oraz rozwijać kompetencje skutecznego wpływania na zdrowie własne i społeczności, w której żyją (Charońska 1997)
Proces, w którym ludzie uczą się dbać o własne zdrowie i zdrowie społeczności, w której żyją (W. Ciechaniewicz 2008
ZADANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ
Rozpowszechnianie wiedzy o zdrowiu
Zwiększenie możliwości samooceny oraz umiejętności zmiany stylu życia w kontekście wsparcia społecznego
Rozwijanie edukacji wśród wszystkich medycznych grup zawodowych
Rozwijanie indywidualnej i grupowej edukacji zdrowotnej w pozamedycznych środowiskach zawodowych i sektorach
CELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
Rozwój wiedzy i umiejętności w zakresie i przeciwdziałania czynnikom ryzyka zdrowotnego i zagrożeniom zdrowotnym
Rozwój zdolności włączania się w definiowanie problemów, podejmowanie decyzji oraz w osiągnięcie wpływu na zmianę ukierunkowania zdrowia
Zwiększenie możliwości działań zmierzających do zmiany czynników i warunków niekorzystnych dla zdrowia
MODELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na zdrowie (np. czynniki fizyczne, psychiczne, społeczne)
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na czynniki ryzyka (np. niski poziom aktywności fizycznej, palenie tytoniu, nieprawidłowe odżywianie)
Edukacja zdrowotna ukierunkowana na chorobę
Edukacja zdrowotna zorientowana na chorobę
|
|
Choroba A np. choroba wieńcowa serca |
Choroba B np. nowotwory złośliwe |
Choroba C np. choroba zębów |
|
|
|
|
|
|
|
Czynniki ryzyka Grupa 1 Dieta, Palenie Nadciśnienie Niska aktywność fizyczna |
Czynniki ryzyka Grupa 2 Palenie Dieta Zagrożenia zdrowotne Skażenie środowiska |
Czynniki ryzyka Grupa 3 Dieta Brak fluorku Niski poziom higieny |
Edukacja zdrowotna zorientowana na czynniki ryzyka
|
|
Czynnik ryzyka 1 np.
|
Czynnik ryzyka 2 np.
|
Czynnik ryzyka 3 np.
|
|
|
|
|
|
Działania |
|
Choroba A np. choroba wieńcowa serca |
Choroba B np. nowotwór złośliwy |
Choroba C np. choroba zębów |
Edukacja zdrowotna zorientowana na zdrowie
|
|
|
Zdrowie: fizyczne, psychiczne, społeczne |
|
działania |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Czynniki wpływające na zdrowie |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Choroba fizyczna psychiczna społeczna |
|
|
EDUKACJA Z PUNTU WIDZENIA PEDAGOGIKI
Osiągnięcie pożądanych efektów wychowawczych:
Utrwalenie tego co jest pozytywne
Korygowanie tego co jest niekorzystne
ETAPY PROCESU WYCHOWAWCZEGO I DYDAKTYCZNEGO WG W. CIECHANIEWICZ
ProfilaktykI |
|
Ocena stanu pacjenta Ocena sytuacji pacjenta Ocena środowiska |
|
|
||
|
||||||
Formułowanie celu pracy wychowawczo - dydaktycznej |
|
Planowanie |
|
|
|
Ocena realizacji celów |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Treści
Formy organizacyjne
Miejsce
|
|
|
||
|
|
Środki dydaktyczne
|
|
|
DIAGNOZA STANU WYJŚCIOWEGO
poznanie uczestników i ich doświadczenie [ocena stanu pacjenta, ocena sytuacji pacjenta (odbiorcy), ocena środowiska]
identyfikacja potrzeb uczestników
programy promocji zdrowia, wychowania zdrowotnego, profilaktyki
POZNANIE UCZESTNIKÓW I ICH DOŚWIADCZEŃ:
liczebność grupy
wiek uczestników i płeć uczestników
pochodzenie, język którym się posługują
zdolność poznawcze i percepcja (np. dostosowani słownictwa do poziomu uczestników)
dotychczasowa wiedza, postawy, rozumienie zdrowia przez odbiorców
potrzeby i zainteresowania zdrowiem odbiorców
własna wiedza, doświadczenie i postawa wobec edukacji zdrowotnej
problemy zdrowotne
motywacja do uczenia się
USTALENIE POTRZEB PRIORYTETOWYCH:
duże rozpowszechnienie danego problemu
ranga problemu w danej grupie, społeczności
szczególna uciążliwość lub zagrożenie
przewidywana akceptacja wyboru danego problemu i gotowość do uczestnictwa w jego rozwiązaniu
łatwość osiągania celu
dostępność środków i inne okoliczności sprzyjające rozwiązywaniu danego problemu
ETAPY PLANOWANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ
PYTANIE |
KOLEJNE KRÓTKIE POSTĘPOWANIA |
Co chcemy zrobić? |
Ustalenie potrzeb. Wybór priorytetów. Określenie specyficznych celów i zadań. |
Co zamierzamy zrobić? |
Wybór najlepszego sposobu osiągnięcia celu. Identyfikacja celu. Ustalanie kto i kiedy będzie realizował program. |
W jaki sposób sprawdzamy czy osiągnęliśmy cel? |
Zaplanowanie ewaluacji procesów i wyniku. |
poznanie uczestników edukacji zdrowotnej
diagnoza potrzeb uczestników edukacji zdrowotnej
określenie celu ogólnego i szczegółowych edukacji zdrowotnej
identyfikacja zasobów
dobór treści, form organizacyjnych i metod
planowanie ewaluacji
realizacja programu
ewaluacja programu i procesu
IDENTYFIKACJA ZASOBÓW:
zasoby ludzkie
edukator ocenia własną wiedzę, umiejętności, doświadczenie, czas, entuzjazm
udział innych osób w edukacji, liczba, ich wiedza, umiejętności, motywacja
wpływ innych osób na edukowanych
zasoby materialne
środki finansowe
pomoce dydaktyczne, wydawnictwa
powielanie materiałów
warunki środowiska wspierające i utrudniające realizację
czas
niezbędny na realizację programu
czas, którym dysponujesz
czas, którym dysponują odbiorcy
PODZIAŁ FORM ORGANIZACYJNYCH:
forma organizacyjna w zależności od miejsca pracy z pacjentem
forma instytucjonalna (szpital, szkoła)
forma nieinstytucjonalna (dom rodzinny, środowisko lokalne)
forma organizacyjna w zależności od liczby uczestników
forma indywidualna (edukacja pacjenta)
forma grupowa (edukacja zdrowotna)
forma zbiorowa (edukacja zdrowotna)
CECHY EDUKATORA:
jest przewodnikiem, doradcą, liderem, animatorem uczących się
nie wchodzi w rolę „eksperta”, który musi wszystko wiedzieć
ogranicza ocenianie, komentarze, narzucanie własnego zdania, ma odwagę powiedzieć „nie wiem, ale sprawdzę i odpowiem”
organizuje uczenie; stawia pytania, motywuje do pracy, kontroluje jej przebieg i czas
posiada i doskonali umiejętność komunikowania się z ludźmi, tworzenia atmosfery zaufania
potrafi zachować równowagę pomiędzy ustalonym programem, a potrzebami odbiorców
krytyczne oko
fantazja, mnóstwo świetnych pomysłów
oko zauważające sprzeczności
oko otwarte
barki, które mogą udźwignąć problemy
wiedza i metodyka
zasoby na ewentualną sytuację kryzysową
działać w nowych społecznych ruchać
być obecnym w instytucjach
hamować się przy własnych pomysłach
być dobrze zorientowanym
rozmaitość powiązywania ze sobą ról
komunikatywny uśmiech
PEDAGOGIKA
1