T: Edukacja zdrowotna.

1. EDUKACJA ZDROWOTNA

• Każda planowana działalność ukierunkowana na uczenie się o zdrowiu i chorobie (Tones, Green 2004)

• Proces oparty na naukowych zasadach, stwarzający sposobność planowanego uczenia się i zmierzający do umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zdrowia i postępowania zgodnie z nim. (Rezolucja Rady Wspólnoty Europejskiej 1989)

• Podejmowanie wysiłku na rzecz wzrostu kompetencji jednostek i grup w sferze samodzielnego działania na rzecz zdrowia, na różnych poziomach życia społecznego (Słońska Z. 1999)

• Proces pedagogiczno - społeczny wykorzystujący metody i techniki stosowane w naukach społecznych (pedagogika, psychologia, socjologii, ekonomia, itp.) w kierunku zmiany zachowań o charakterze prozdrowotnym osób i grup społecznych (Krwański 2003)

• Całokształt działań zmierzających do kształtowania zachowań zdrowotnych ludzi, by mogli prowadzić zdrowy styl życia i przyczyniać się do umacniania zdrowia oraz rozwijać kompetencje skutecznego wpływania na zdrowie własne i społeczności, w której żyją (Charońska 1997)

• Proces, w którym ludzie uczą się dbać o własne zdrowie i zdrowie społeczności, w której żyją (W. Ciechaniewicz 2008

2. ZADANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ

• Rozpowszechnianie wiedzy o zdrowiu

• Zwiększenie możliwości samooceny oraz umiejętności zmiany stylu życia w kontekście wsparcia społecznego

• Rozwijanie edukacji wśród wszystkich medycznych grup zawodowych

• Rozwijanie indywidualnej i grupowej edukacji zdrowotnej w pozamedycznych środowiskach zawodowych i sektorach

3. CELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ:

• Rozwój wiedzy i umiejętności w zakresie i przeciwdziałania czynnikom ryzyka zdrowotnego i zagrożeniom zdrowotnym

• Rozwój zdolności włączania się w definiowanie problemów, podejmowanie decyzji oraz w osiągnięcie wpływu na zmianę ukierunkowania zdrowia

• Zwiększenie możliwości działań zmierzających do zmiany czynników i warunków niekorzystnych dla zdrowia

4. MODELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ

• Edukacja zdrowotna ukierunkowana na zdrowie (np. czynniki fizyczne, psychiczne, społeczne)

• Edukacja zdrowotna ukierunkowana na czynniki ryzyka (np. niski poziom aktywności fizycznej, palenie tytoniu, nieprawidłowe odżywianie)

• Edukacja zdrowotna ukierunkowana na chorobę

1. Edukacja zdrowotna zorientowana na chorobę

Priorytety		Choroba A np. choroba wieńcowa serca	Choroba B np. nowotwory złośliwe	Choroba C np. choroba zębów
Działania		Czynniki ryzyka Grupa 1 Dieta, Palenie Nadciśnienie Niska aktywność fizyczna	Czynniki ryzyka Grupa 2 Palenie Dieta Zagrożenia zdrowotne Skażenie środowiska	Czynniki ryzyka Grupa 3 Dieta Brak fluorku Niski poziom higieny

2. Edukacja zdrowotna zorientowana na czynniki ryzyka

Priorytety		Czynnik ryzyka 1 np. niski poziom aktywności fizycznej	Czynnik ryzyka 2 np. palenie	Czynnik ryzyka 3 np. dieta
Działania		Choroba A np. choroba wieńcowa serca	Choroba B np. nowotwór złośliwy	Choroba C np. choroba zębów

3. Edukacja zdrowotna zorientowana na zdrowie

			Zdrowie: fizyczne, psychiczne, społeczne		działania
	ludzie
			Czynniki wpływające na zdrowie
	miejsca
			Choroba fizyczna psychiczna społeczna

5. EDUKACJA Z PUNTU WIDZENIA PEDAGOGIKI

Osiągnięcie pożądanych efektów wychowawczych:

• Utrwalenie tego co jest pozytywne

• Korygowanie tego co jest niekorzystne

6. ETAPY PROCESU WYCHOWAWCZEGO I DYDAKTYCZNEGO WG W. CIECHANIEWICZ

PROGRAMY: Promocji zdrowia Wychowania zdrowotnego ProfilaktykI

Ocena stanu pacjenta Ocena sytuacji pacjenta Ocena środowiska

Formułowanie celu pracy wychowawczo - dydaktycznej

Planowanie

Realizacja Wdrożenie

Ocena realizacji celów

Treści Formy organizacyjne Miejsce Czas Liczba uczestników

Cel ogólny Cel szczegółowy

Metody Środki dydaktyczne Osoby realizujące cele

7. DIAGNOZA STANU WYJŚCIOWEGO

• poznanie uczestników i ich doświadczenie [ocena stanu pacjenta, ocena sytuacji pacjenta (odbiorcy), ocena środowiska]

• identyfikacja potrzeb uczestników

• programy promocji zdrowia, wychowania zdrowotnego, profilaktyki

8. POZNANIE UCZESTNIKÓW I ICH DOŚWIADCZEŃ:

• liczebność grupy

• wiek uczestników i płeć uczestników

• pochodzenie, język którym się posługują

• zdolność poznawcze i percepcja (np. dostosowani słownictwa do poziomu uczestników)

• dotychczasowa wiedza, postawy, rozumienie zdrowia przez odbiorców

• potrzeby i zainteresowania zdrowiem odbiorców

• własna wiedza, doświadczenie i postawa wobec edukacji zdrowotnej

• problemy zdrowotne

• motywacja do uczenia się

9. USTALENIE POTRZEB PRIORYTETOWYCH:

• duże rozpowszechnienie danego problemu

• ranga problemu w danej grupie, społeczności

• szczególna uciążliwość lub zagrożenie

• przewidywana akceptacja wyboru danego problemu i gotowość do uczestnictwa w jego rozwiązaniu

• łatwość osiągania celu

• dostępność środków i inne okoliczności sprzyjające rozwiązywaniu danego problemu

10. ETAPY PLANOWANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ

PYTANIE	KOLEJNE KRÓTKIE POSTĘPOWANIA
Co chcemy zrobić?	Ustalenie potrzeb. Wybór priorytetów. Określenie specyficznych celów i zadań.
Co zamierzamy zrobić?	Wybór najlepszego sposobu osiągnięcia celu. Identyfikacja celu. Ustalanie kto i kiedy będzie realizował program.
W jaki sposób sprawdzamy czy osiągnęliśmy cel?	Zaplanowanie ewaluacji procesów i wyniku.

• poznanie uczestników edukacji zdrowotnej

• diagnoza potrzeb uczestników edukacji zdrowotnej

• określenie celu ogólnego i szczegółowych edukacji zdrowotnej

• identyfikacja zasobów

• dobór treści, form organizacyjnych i metod

• planowanie ewaluacji

• realizacja programu

• ewaluacja programu i procesu

11. IDENTYFIKACJA ZASOBÓW:

• zasoby ludzkie

• edukator ocenia własną wiedzę, umiejętności, doświadczenie, czas, entuzjazm

• udział innych osób w edukacji, liczba, ich wiedza, umiejętności, motywacja

• wpływ innych osób na edukowanych

• zasoby materialne

• środki finansowe

• pomoce dydaktyczne, wydawnictwa

• powielanie materiałów

• warunki środowiska wspierające i utrudniające realizację

• czas

• niezbędny na realizację programu

• czas, którym dysponujesz

• czas, którym dysponują odbiorcy

12. PODZIAŁ FORM ORGANIZACYJNYCH:

• forma organizacyjna w zależności od miejsca pracy z pacjentem

• forma instytucjonalna (szpital, szkoła)

• forma nieinstytucjonalna (dom rodzinny, środowisko lokalne)

• forma organizacyjna w zależności od liczby uczestników

• forma indywidualna (edukacja pacjenta)

• forma grupowa (edukacja zdrowotna)

• forma zbiorowa (edukacja zdrowotna)

13. CECHY EDUKATORA:

• jest przewodnikiem, doradcą, liderem, animatorem uczących się

• nie wchodzi w rolę „eksperta”, który musi wszystko wiedzieć

• ogranicza ocenianie, komentarze, narzucanie własnego zdania, ma odwagę powiedzieć „nie wiem, ale sprawdzę i odpowiem”

• organizuje uczenie; stawia pytania, motywuje do pracy, kontroluje jej przebieg i czas

• posiada i doskonali umiejętność komunikowania się z ludźmi, tworzenia atmosfery zaufania

• potrafi zachować równowagę pomiędzy ustalonym programem, a potrzebami odbiorców

• krytyczne oko

• fantazja, mnóstwo świetnych pomysłów

• oko zauważające sprzeczności

• oko otwarte

• barki, które mogą udźwignąć problemy

• wiedza i metodyka

• zasoby na ewentualną sytuację kryzysową

• działać w nowych społecznych ruchać

• być obecnym w instytucjach

• hamować się przy własnych pomysłach

• być dobrze zorientowanym

• rozmaitość powiązywania ze sobą ról

• komunikatywny uśmiech

PEDAGOGIKA

1

---