ROZWÓJ NARZĄDÓW PŁCIOWYCH ŻEŃSKICH

OKRESY ROZWOJOWE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

• Okres I.

Zawiązki narządów płciowych nie wykazują uchwytnych różnic morfologicznych, związanych z płcią

• Okres II.

Różnicowanie narządów płciowych zgodne z genetyczną determinacją płci

Rozwój gruczołów płciowych -okres I

• W 4 tygodniu życia embrionalnego powstają parzyste gonady płciowe w postaci podłużnych listew płciowych, leżących po przyśrodkowej stronie fałdów śródnercza

• - fałd moczowo - płciowy

• Zawiązane gonady zbudowane są z kilku pokładów nabłonka płciowego (mezodermalnego) początkowo nie zawierają macierzystych komórek płciowych gonocytów

• Osadzanie się gonocytów

Gonocyty powstają z komórek entodermalnych pęcherzyka żółtkowego, skąd napływają do gonady

Powstanie sznurów płciowych -pierwotnej gonady - narastanie warstw nabłonka płciowego i migracja gonocytów

Rozwój gruczołów płciowych - okres II

• Płeć męska - gonada pierwotna bezpośrednio przekształca się w jądro- około 7 tygodnia życia płodowego.

• Płeć żeńska - jajnik różnicuje się z materiału powstałego poprzez dalszy wzrost gonady z tzw. kory wtórnej powstającej tak jak gonada pierwotna.

• Pozostałością gonady pierwotnej w jajniku są komórki wnękowe odpowiadające komórkom Leydiga w jądrze i wydzielające androgeny.

Ostateczne różnicowanie się jajnika zachodzi około 5 miesiąca życia płodowego

• Rozpoczyna się dojrzewanie gonocytów leżących w głębszych warstwach jajnika

• Mezenchymalne sznury płciowe różnicują się w kierunku komórek wydzielniczych (ziarnistych i tekalnych)

• Luteinizacja i atrezja pęcherzyków.

• W wyniku tego procesu rozrasta się tkanka łączna jajnika a kora jajnika staje się coraz cieńsza.

• Ilość pęcherzyków i oocytów maleje z upływem czasu

• Rozrost warstwy mezenchymalnej wraz z naczyniami krwionośnymi powoduje powstanie kory jajnika

• Pojawienie się fragmentarycznej błony podstawowej , oddzielającej nabłonek płciowy pokrywający jajnik.

• Gonocyty przestają się dzielić, wzrastają stają się oocytami wokół których różnicują się komórki ziarniste.

• Intensywnemu dojrzewaniu pęcherzyków towarzyszy proces degeneracji komórek jajowych, w różnej fazie ich rozwoju. Degeneracja komórki jajowej przebiega z atrezją a nawet luteinizacją. Rozrasta się tkanka łączna jajnika a kora staje się cieńsza

Rozwój jajowodów,macicy i pochwy

• Śródnercze u osobników żeńskich ulega regresji tworząc nadjajniki i przyjajniki

• Śródnercze zbudowane jest z metamerycznie ułożonych kanalików i kłębuszków naczyniowych posiada przewód zwany kanałem Wolffa.

• Kanał Wolffa wyznacza drogę dla różnicujących się w okresie powstawania gonady pierwotnej mezodermalnych, parzystych przewodów przypranerczowych Müllera, które wzrastają od górnych biegunów śródnercza i razem z nimi uchodzą do steku.

• Górne bieguny kanałów Müllera są otwarte do jamy ciała

• Niższa część przewodów Müllera tworzy kanał maciczno - pochwowy, z którego rozwinie się macica i górna cześć pochwy.

• Jajowody powstają z górnej części przewodów Müllera.

• U płodów żeńskich kanały Wolffa ulegają regresji, powstaje szczątkowy przewód Gärtnera

• U płodów męskich przewody Müllera zanikają całkowicie, z przewodów Wolffa powstają kanały najądrza i nasieniowody

Rozwój narządów płciowych zewnętrznych

• Stek - dolna część kanału jelitowego do którego uchodzą przewody Wolffa i Müllera jest zamknięty od przodu przez błonę stekową.

• W drugim miesiącu życia zarodkowego przegroda moczowo odbytnicza rozdziela stek na część grzbietową i część brzuszną.

• Z części grzbietowej powstaje odbytnica

• Z części brzusznej powstaje pęcherz moczowy i zatoka moczowo - płciowa

• Do tej zatoki uchodzi kanał maciczno - pochwowy i pierwotna cewka moczowa

• U płodów żeńskich zatoka moczowo - płciowa uzupełni dolny odcinek pochwy i zróżnicuje się w przedsionek pochwy.

• W okresie niezróżnicowanego rozwoju narządów płciowych w przedniej części błony stekowej

Dochodzi do znacznego rozwoju tkanki mezenchymalnej , która tworzy wzniesienie zwane wzgórkiem stekowym.Przekształci się on w guzek płciowy a później w łechtaczkę.

• Boczne części wzgórka stekowego przechodzą w fałdy płciowe, z których powstaną wargi sromowe mniejsze

• Na zewnątrz od wałów płciowych różnicują się ektodermalne wały płciowe, z których powstaną wargi sromowe większe

WADY WRODZONE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH ŻEŃSKICH

Brak pochwy i macicy

• Zespół wrodzonego braku pochwy i macicy- syndr. Rokitansky - Philipp

• Zespół feminizujacych jąder - syndr. Morris

• Wrodzony brak jajowodów

Niedorozwój macicy

• Wada wrodzona przy prawidłowej funkcji hormonalnej

• Wada spowodowana niedoczynnością hormonalna jajników

Zdwojenia częściowe i całkowite pochwy i macicy

Postacie kliniczne wad zależą od długości niezrośniętego odcinka przewodów Müllera

• Macica siodełkowata - uterus arcuatus

• Macica dwurożna - uterus bicornis

• Macica podwójna - uterus didelphys

• Przegroda pochwy całkowita lub częściowa - vagina septa, subsepta

• Pochwa podwójna - vagina duplex

Pochwa i macica szczątkowe

• Zaburzenia rozwojowe zawiązków prowadzące do ich przetrwania w postaci szczątkowej powodują wytworzenie się tworów o cechach macicy i lub pochwy szczątkowej

• Przykłady

• macica dwurożna szczątkowa lita

• macica dwurożna z rogiem szczątkowym

• macica jednorożna ( jednostronny brak przewodu Müllera

Przegrody macicy i pochwy

• Spowodowane niezaniknieciem sąsiadujących ścian przewodów Müllera co uniemożliwia wytworzenie się w pochwie i macicy prawidłowego światła, które zostaje całkowicie lub częściowo rozdwojone przez przegrodę

• Przegroda może być całkowita lub częściowa

• Przykłady

• macica częściowo i całkowicie przegrodzona

• pochwa całkowicie bądź częściowo przegrodzona

• przegrody przebiegają zwykle w płaszczyźnie środkowej

Zarośnięcia narządów płciowych - Gynatresiae

• Wrodzone - spowodowane brakiem udrożnienia i przetrwaniem w postaci litej odpowiednich odcinków przewodów Müllera

• Nabyte- spowodowane stanami chorobowymi

• stany zapalne

• niedoczynność hormonalna jajników

• jatrogenne - po zabiegach ginekologicznych

• choroby zakaźne - błonica , płonnica

Wierzchniactwo , spodziectwo , odbyt przedsionkowy

• Wierzchniactwo- uszkodzenie przedniego ograniczenia zatoki moczowo-płciowej, powodujące niewytworzenie się przedniej ściany cewki moczowej. Może mu towarzyszyć rozszczep łechtaczki i lub spojenia łonowego

• Spodziectwo - brak tylnej ściany obwodowego odcinka cewki moczowej

• Odbyt przedsionkowy- spowodowana niedostatecznym rozwinięciem przegrody moczowo - odbytniczej. Odbytnica uchodzi do przedsionka pochwy

4

---