Wykład 11. 4.05.2010

ZARZĄDZANIE ŚRODKAMI PIENIĘŻNYMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Na racjonalność zarządzania środkami pieniężnymi znaczny wpływ mają stosowane techniki i strategie, które z kolei uzależnione są od poziomu rozwoju rynków finansowych.

W gospodarce polskiej panują warunki rynku ograniczonego. Im rynek finansowy bardziej jest rozwinięty tym przedsiębiorstwa bardziej elastycznie mogą zarządzać swoimi środkami.

Wyróżnia się trzy motywy utrzymywania gotówki w przedsiębiorstwie:

1. transakcyjny (najważniejszy)

2. ostrożnościowy

3. spekulacyjny

Motyw transakcyjny - przejawia się tym, że środki pieniężne są utrzymywane w celu zaspokojenia zapotrzebowania na środki pieniężne w toku prowadzenia działalności operacyjnej firmy. Dlatego też poziom zasobów gotówkowych dla celów transakcyjnych zależy od aktywności gospodarczej podmiotu (m.in. wielkość produkcji, sprzedaży), a także koniunktury gospodarczej.

Motyw ostrożnościowy - polega na tym, że firma zachowuje pewne rezerwy gotówki na „czarna godzinę”, tj. na wypadek zajścia jakiegoś nieoczekiwanego zdarzenia, które wiąże się z koniecznością szybkiego dokonania wydatku pieniężnego. Im mniej przewidywane są przepływy pieniężne danej firmy, tym wyższe powinny być tego typu zasoby.

Motyw spekulacyjny - utrzymywania gotówki wiąże się z chęcią skorzystania przedsiębiorców z pojawiających się co jakiś czas okazji. Przykładem może być możliwość zakupu dóbr po niższych cenach. Wielkość utrzymywanych zasobów gotówki zależy od poziomu stopy procentowej. W okresie wysokiego poziomu stopy procentowej firmy są bardziej skłonne do zakupu krótkoterminowych papierów wartościowych, niż w przypadku niskich stóp procentowych, gdyż w drugim przypadku koszty utraconych możliwości dla utrzymywania pieniądza są relatywnie niższe.

W literaturze wymienia się dwa aspekty zarządzania gotówką:

1. minimalizacja bieżącej gotówki w przedsiębiorstwie i maksymalizacja korzyści płynących z jej posiadania

2. umożliwienie jak najszybszego przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo.

Powinien się kształtować w zakresie 10% - 20%.

Minimalizacja posiadanej gotówki wymaga przede wszystkim zapewnienia synchronizacji wpływów i wydatków.

Zharmonizowanie tych dwóch elementów zależy w dużym stopniu od celów przeznaczenia gotówki oraz prognozy jej przepływu.

Wzrost zysku z całości zasobów gotówkowych może być osiągnięty poprzez inwestycje w papiery wartościowe o większej rentowności lub poprzez zmniejszenie udziału gotówki nieoprocentowanej.

Przyśpieszenie tempa przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo wymaga:

• przyśpieszenia inkasowania należności

• opóźnienia regulowania zobowiązań wobec dostawców.

Zasady gwarantujące przyśpieszenie wpływu gotówki do firmy:

1. Tryb inkasowania należności powinien być przestrzegany.

2. Cała gotówka i czeki powinny być deponowane codziennie na rachunku bankowym.

3. Dla dużych czeków należy zawrzeć specjalne umowy clearingowe, aby na rachunku bankowym uzyskać gotówkę tego samego dnia.

4. Należy zachęcać klientów do uiszczania opłat bezpośrednio na rachunek przedsiębiorstwa w najefektywniejszy sposób, a w przypadku dużych płatności w sposób zapewniający gotówkę tego samego dnia.

5. Należy korzystać z usług różnych banków, aby przyśpieszyć przepływ gotówki z rachunku bankowego klienta na rachunek przedsiębiorstwa.

Dążąc do spowolnienia regulowania zobowiązań warto zwrócić uwagę na to, że :

• Opóźnienie płatności dla kredytodawców poprawia stan gotówki, pod warunkiem, że odbywa się w terminach wynegocjowanych z dostawcami. W przeciwnym razie pociąga za sobą pewne koszty i ryzyko.

• Płacenie czekiem zamiast gotówką lub przelewem bankowym zatrzymuje gotówkę w przedsiębiorstwie na dłużej.

Metody optymalizowania gospodarki środkami pieniężnymi:

1. model zapasów gotówki ( Baumola)

2. model kontroli przypadkowych stanów gotówki (Millera - Orra)

Preliminarz przepływów gotówkowych

Preliminarz przepływów gotówkowych:

• instrument wykorzystywany do zarządzania gotówką, plan finansowy przychodów i rozchodów pieniężnych

• określa z góry działania podejmowane dla zapewnienia dodatkowych źródeł finansowania lub zmierzające do odpowiedniego przesunięcia płatności

• wyznacza przedsięwzięcia pozwalające na najkorzystniejsze lokowanie, nawet krótkoterminowych nadwyżek finansowych, pozwala w praktyce na racjonalne podejmowanie decyzji

• dotyczy zarówno wpływów, np. skracania lub wydłużania terminów płatności dla odbiorców, stosowania opustów ceny w celu przyśpieszenia wpływu gotówki

• jak i wydatków, np. wydłużania terminów płatności zobowiązań, szerszego korzystania z kredytów handlowych, renegocjowania warunków umów kredytowych.

Zalety wykorzystania preliminarzu obrotów gotówkowych:

• Wykorzystanie preliminarza obrotów gotówkowych wymusza bieżącą kontrolę zgodności faktycznie uzyskanych wpływów i dokonanych wydatków z wielkościami założonymi w preliminarzu.

• Eliminowanie przyczyn odchyleń od przyjętego planu pozwala na obniżenie kosztów kapitału, a szybkie zagospodarowywanie wolnej gotówki zapobiega powstawaniu kosztów utraconych korzyści. Ogranicza ryzyko utraty płynności finansowej, równowagi finansowej.

Finanse przedsiębiorstwa dr Maria Gorczyńska

2

---