Zarządzanie Finansami Przedsiębiorstw

Wykład 1

Zarządzanie finansami i kapitałem - powodować tak aby po pozyskanym kapitale można było osiągnąć dany efekt.

Zarządzanie finansami - pojęcie węższe niż zarządzanie kapitałem

Kapitał - z łac. kaput - głowa, w średniowieczu ,,majątek” - związany z ilością bydła

Teoria kapitału rozwinęła się dzięki podejściu zasobowemu

J.Bowney - klasyk teorii zasobowej, wyróżnił 4 kategorie zasobów, nazywa je kapitałami:

1. Kapitał finansowy - różnorodne zasoby pieniądza

2. Kapitał fizyczny - stosowane techniki i technologie, maszyny i urządzenia, instalacje, budynki, grunty, materiały, surowce, zapasy, miejsce lokalizacji, sieci informatyczne itp.

3. Kapitał ludzki - pracownicy i ich wiedza, doświadczenie, inteligencja relacje

4. Kapitał organizacyjny - struktura organizacyjna formalna i nieformalna, procesy planowania, kontroli, koordynacji, metody zaradzania, styl kierowania, reputacja, relacje wewnątrz firmy i z jej otoczeniem.

Mianem kapitału będziemy nazywać wszelkie dobro, które posiada potencjalną zdolność do pomnażania swojej wartości.

Wg De Soto kapitalizm nie rodził się tam gdzie nie było własności kapitału.

Cechy kapitału:

• Atrybut kapitału - naturalna zdolność do powiększania kapitału

Wartość użytkowa

• Wartość - wartość pieniężna, subiektywna cecha, pieniężne wyrażenie oceny określonego składnika kapitałowego przez inwestora.

• Wartość nie istnieje bez wartości użytkowej. Wartość użytkowa - wyraża zdolność składników kapitału do sprawnego wykorzystania funkcji kapitału i osiągania celów użytkownika

• Użyteczny jest przede wszystkim kapitał, który posiada zdolność do tworzenia i generowania dochodów, pojęcie ekonomiczne wartości użytkowej

• Wymiar techniczny wartości użytkowej - niezawodność, bezawaryjność, trwałość, zdolność naprawcza, normalizowanie, parametry techniczne, dokładność działania.

Na podstawie kryterium rodzaju:

1. Kapitał rzeczowy, materialny - zdolność do realizacji procesów gospodarczych poprzez ich ochronę(np. budynki)

2. Zdolność do realizacji procesów technologicznych ( maszyny, urządzenia)

3. Zdolność do zabezpieczania ciągłości działalności gospodarczej (zapasy)

4. Zdolność do przemieszczania składników procesów gospodarczych (środki transportu)

Kryterium przeznaczenia - umożliwia identyfikowanie kapitału stałego i zmiennego. Kapitał stały jest przeznaczony na tworzenie obiektów produkcyjnych, rzeczowych, cechuje się zmienna użytecznością, użyteczność maleje w czasie. Kapitał zmienny przeznaczony na płace, cechuje się kreatywnością w pomnażaniu produktywności i dochodowości.

Kryterium własności

Kapitał własny - praktycznie nieograniczona dyspozycyjność z wyjątkiem zastawu. Płynność zdefiniowana poprzez formę rodzaj kapitału, najniższą płynność ma kapitał trwały.

Kapitał obcy - ograniczona przez wierzycieli dyspozycyjność, płynność ograniczona przez odsetki i raty kredytowe, musimy go w terminie oddać właścicielowi, ryzyko jest rozłożone na dłużnika i wierzyciela.

Kryterium trwałości

Kapitał trwały - cechuje go zróżnicowana trwałość, dłuższa niż jeden rok, może być odnawiany czyli ulepszany, wymaga obsługi albo nadzoru, może szkodzić człowiekowi.

Kapitał obrotowy - wykorzystywany w bieżącej działalności

Konwersja kapitału - proces decyzyjny w wyniku którego zmieniają się formy kapitału i może wzrastać jego wartość. Realnym procesem odzwierciedlającym konwersję kapitału jest ruch okrężny kapitału. Wyodrębnia się w nim 3 fazy:

1. Faza cyrkulacji kapitału pieniężnego

2. Faza produkcji kapitału produkcyjnego

3. Faza cyrkulacji kapitału towarowego

Początek konwersji zależy od tego w jakiej formie posiadamy kapitał

Kapitał dominujący w przedsiębiorstwach produkcyjnych - kapitał rzeczowy

Przedsiębiorstwa wirtualne nie mają kapitału rzeczowego, maja kapitał intelektualny oparty na wiedzy oraz kapitał strukturalny. Istotną cechą jest nierozerwalny związek z ludźmi, zasobami ich wiedzy, umiejętnościami, zdrowiem, energią witalną.

Kapitał intelektualny - nabywany poprzez inwestowanie w siebie, charakteryzuje go ograniczona wolność obrotu na rynku ( np. nie można świadczyć pracy u konkurencji).

Wykład 2

Zarządzać finansami przedsiębiorstwa - realizować proces, w którym będzie się podejmować decyzje dotyczące najkorzystniejszych źródeł, momentów i warunków pozyskiwania składników kapitałowych, ich transformacji na kapitał produkcyjny oraz kierunków jego przeznaczenia i sposobów wykorzystania.

W rezultacie tego procesu zapewnia się przy akceptowanym poziomie ryzyka długookresową realizację jego najważniejszego celu.

Identyfikacja funkcji kapitału

Funkcja kapitału - wykorzystanie jego własności dla osiągnięcia określonego celu właściciela lub użytkownika kapitału.

1. Kreatywna

2. Strategiczna

3. Finansowa / Finansująca

4. Rozwojowa

5. Robocza

6. Dochodowa

7. Kosztowa

8. Gwarancyjna

Ad 1.

Tworzenie biznesu, kreowanie przedsięwzięcia, które powinno być uwieńczone sukcesem. Wyraża inicjatywę właściciela kapitału, który dostrzega w posiadanych zasobach zdolność do pomnażania ich wartości. Funkcja ryzykowna, wiążę się z nią zawsze ryzyko. Jest ono tym większe im większa ilość kapitału jest zaangażowana. Funkcję tą tworzy kapitał będący własnością podmiotów tworzących przedsięwzięcie.

Ad 3.

Jest następstwem utworzenia biznesu. Funkcję finansową pełni zarówno kapitał własny jak i obcy. Odbywa się to poprzez finansowanie pozyskiwania niezbędnych obiektów majątku trwałego i obrotowego. Tą funkcję pełni kapitał pieniężny znajdujący się w każdej fazie ruch okrężnego.

Złote reguły finansowe

2. Majątek trwały w całości finansowany kapitałem własnym

Majątek trwały	Kapitał własny Kapitał obcy
Majątek obrotowy

Lub

Majątek trwały	Kapitały stałe własne obce
Majątek obrotowy
		Kapitały krótkoterminowe obce

3. Majątek obrotowy finansowany zobowiązaniami bieżącymi wobec dostawców, pracowników, banków oraz częścią zobowiązań długoterminowych i częścią kapitałów własnych

Korzystanie przez firmę z kapitałów obcych jest korzystne, gdyż zwiększa możliwe jej dochody i zakres finansowania.

Ad 2

Wymagania stawiane przed kapitałem strategicznym:

- tworzenie wartości istotnych dla interesariuszy

- umożliwianie generowania nowych idei i nowych źródeł wartości

- są dobrami rzadkimi

- są niemożliwe lub trudne do kupienia

- są trudne do skopiowania

- są niemożliwe lub trudne do substytuowania

- są komplementarne względem innych, a nie zastępujące co powoduje, że rozwój jednych sprzyja rozwojowi drugich

- są specyficzne dla przeds., stąd trudne do przetransferowania

Budowanie strategii w oparciu o kapitały ale także wyraża się w determinowaniu pozycji przedsiębiorstwa w otoczeniu poprzez określenie jego siły finansowej, siły sektora. Oceny tej pozycji można dokonać za pomocą metody SPACE.

Ad 4.

Traktuje się ją jako możliwość zmian w zasobach i strukturze kapitału, powodującą korzystne zmiany w realizacji zadań i osiąganiu celów przedsiębiorstwa.

Z korzystną zmianę uważa się możliwość przetrwania przedsiębiorstwa.

Pełnią tą funkcję wszystkie elementy kapitału własnego i obcego, którymi formalnie i rzeczywiście przedsiębiorstwo dysponuje i wykorzystuje lub tez ma w określonej przyszłości zapewniony do nich dostęp.

Rozwój kapitału polega na powodowaniu przynajmniej utrzymania dotychczasowych wszystkich jego niezbędnych właściwości. Jest środkiem do osiągnięcia celu.

Ma kontekst ilościowy - zwiększanie obiektów inwentarzowych oraz kontekst jakościowy - przybierać może formę inwestycji i zmian natury organizacyjnej.

Aspekt organizacyjny - dotyczy zmiany zespolenia ze sobą postaci kapitału, przejawia się to tworzeniu nowoczesnych struktur organizacyjnych, w zamianach metod zarządzania.( outsourcing, benchmarking, reeinginering)

Ad 5.

Wykorzystanie bezpośrednie walorów użyteczności kapitału. Pełni ją głównie kapitał produkcyjny w fazie produkcji. Zatem odnosi się do kapitału własnego i obcego. Jest rezultatem zespolenia walorów użyteczności z umiejętnym sposobem ich wykorzystania.

O umiejętnym sposobie wykorzystania decyduje m.in.:

- wiedza

- doświadczenie

- umiejętność przewidywania, organizowania

- skłonność do ryzyka decydentów i wykonawców procesów

- system motywacyjny

Determinanty użyteczności dla kapitału rzeczowego:

- kompletność

- sprawność

- nowoczesność

- niezawodność

- zdolność naprawcza

- własności fizyczne i chemiczne składające się łącznie na gotowość prod.

W różny sposób ta funkcja jest pełniona przez różny kapitał. Może polegać na:

- zabezpieczaniu warunków do realizacji produkcji (budynki, budowle)

- bezpośrednim oddziaływaniu na przedmioty produkcyjne ( maszyny, urządzenia, wyposażenie techniczne)

- zmianie miejsca czynników produkcji (środki transportu)

Ad 6.

Wypadkowa zakresu, sposobów i sprawności wszystkich funkcji kapitału. Można ją uzyskać różnymi sposobami np. poprzez koncentrację kapitału, akumulację, uzupełnianie, odzyskiwanie.

Koncentracja kapitału - ukierunkowana na realizację głównych zadań przedsiębiorstwa

Akumulacja - polega na sięganiu do ????? możliwości i zasobów, także na uczeniu się na podstawie doświadczenia, a także na pożyczaniu zasobów od innych firm np. alianse, join venture, zakup licencji.

Uzupełnianie kapitału - właściwe łączenie, stworzenie nowej, innej, doskonalszej całości. Skupianie kapitału w postaci np. kompetencji danej firmy pozwala na ich wielokrotne użycie i tym samym zwielokrotnienie dochodów.

Ochrona kapitału - stworzenie warunków, w których kapitały będą należycie pełnić swoją funkcję. Kompetencje przedsiębiorstwa nie będą narażone na konfrontację z konkurentem.

Odzyskiwanie kapitału - polega na działaniach, które skracają cykl ruchu okrężnego kapitału. Pozwala to częściej wykorzystywać kapitał i zwiększyć jego produktywność.

Reputacja - firma postrzegana jest jako niezawodna, wiarygodna i odpowiedzialna. Ekonomiczna wartość reputacji materializuję się w postaci dodatkowej wartości, za którą inwestorzy są skłonni zapłacić kupując akcje firmy.

Ad 7. Kosztowa

Wypadkową a zarazem wyznacznikiem zakresu i sposobu pełnienia przez kapitał wszystkich jego funkcji. Koszt pozyskania i wykorzystania kapitału wpływa na kondycję firmy, na możliwości finansowania, na rozwój, na wyznaczanie strategii i na dochodowość firmy.

Kosztowność kapitału składa się z dwóch elementów:

- koszt pozyskania kapitału

- koszt jego wykorzystania

Ad 8. Gwarancyjna

Funkcja zastawna jest pełniona w związku z faktem, że źródłami kapitału są źródła własne i obce. Źródła obce przede wszystkim powodują powstanie zobowiązań.

Pełni ją zwłaszcza kapitał własny, założycielski wpisany do rejestru handlowego. Stanowi on gwarancję i zabezpieczenie dla wierzycieli udzielających kredytów i pożyczek w warunkach podwyższonego ryzyka.

Dzięki praktykowaniu zastawu na majątku firmy także udziela firmie gwarancji, co oznacza, że przejmuje ryzyko finansowe za swojego klienta, wobec jego wierzyciela.

Dlatego gwarancje udzielane są przez banki przeważnie firmom, które mają w nich swój rachunek bieżący.

Jest to funkcja zewnętrzna, pełni ją kapitał własny założycielski.

Możemy mówić również o funkcji gwarancyjnej wewnętrznej, którą pełni kapitał rezerwowy. Zadaniem tej funkcji jest zapewnienie ciągłości i równomierności działania. Rezerwy mogą mieć charakter obligatoryjny lub dobrowolny.

Obligatoryjny kapitał rezerwowy występuje w spółkach akcyjnych, zoo i z udziałem kapitału obcego. Jest on tworzony na pokrycie strat bilansowych. Na jego rzecz przelewa się co najmniej 8% czystego, rocznego zysku, aż do czasu gdy będzie on stanowił 1/3 wartości kapitału akcyjnego. Przedsiębiorstwa mogą tworzyć rezerwy dobrowolne, które mogą służyć pokryciu strat i wydatków.

1

---