Materiał szkoleniowy dla słuchaczy
„Żak” 2012 kierunek: TECHNIK BHP
I SEMESTR/2012
Definicje
z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy
pojawiające się w testach sprawdzających wiedzę
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY -definicja zgodna z PN 18001:2004
1) zespół warunków, które muszą być zachowane, aby ludzie mogli pracować bezpiecznie, czyli bez wypadku i bez szkody dla zdrowia;
2) zespół przedsięwzięć obejmujący wszystkie działania i angażowane w nie środki, służące zapobieganiu urazom (wypadkom przy pracy);
3) stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy
BUDOWA - (definicja z prawa budowlanego) - wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, nadbudowa oraz przebudowa obiektu budowlanego
DZIENNIK BUDOWY -definicja na podstawie rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.
Dokument przeznaczony do rejestracji, w formie wpisów, przebiegu robót budowlanych oraz wszystkich zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku ich wykonywania i mających znaczenie przy ocenie technicznej prawidłowości wykonywania budowy, rozbiórki lub montażu, których stwierdzenie po zakończeniu robót budowlanych byłoby utrudnione lub niemożliwe. Z dokonywanych wpisów ma wynikać wyraźnie kolejność i sposób wykonywania budowy, rozbiórki lub montażu. Dziennik budowy prowadzi się odrębnie dla każdego obiektu budowlanego, wymagającego pozwolenia na budowę, względnie dla każdego wydzielonego odcinak robót (dla obiektów liniowych lub sieciowych). Ma format A-4, ponumerowane strony i jest zabezpieczony przed zdekompletowaniem. Strony dziennika przeznaczone do wpisów są podwójne - oryginał i kopia z perforacją umożliwiającą łatwe jej wyrywanie. Na poszczególne strony dziennika budowy organ wydający dziennik nanosi pieczęcie
INSPEKTOR NADZORU INWESTORSKIEGO -zobacz art. 25-26 prawa budowlanego
Uczestnik procesu budowlanego, do którego podstawowych obowiązków należy reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej; sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie; sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania; potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy
INSTALACJA ELEKTRYCZNA -na podstawie międzynarodowego słownika terminologicznego elektryki 1) zespół odpowiednio połączonych przewodów i kabli wraz ze sprzętem i osprzętem elektroinstalacyjnym (np. elementami mocującymi i izolacyjnymi), a także urządzeniami oraz aparatami przeznaczony do przesyłu, rozdziału, zabezpieczania i zasilania odbiorników energii elektrycznej; 2) zespół współpracujących ze sobą elementów elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, przeznaczonych do określonych celów; początkiem instalacji elektrycznej są zaciski wyjściowe wewnętrznych linii zasilających w złączu; 3) (w obiekcie budowlanym) - zespół współpracujących ze sobą elementów elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych przeznaczony do określonych celów
INSTRUKCJA BEZPIECZNEGO WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH - zobacz §1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
Jest to sposób zapobiegania zagrożeniom związanym z wykonywaniem robót budowlanych: 1) których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości; 2) przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi; 3) stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym; 4) prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych; 5) stwarzających ryzyko utonięcia pracowników; 6) prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach; 7) wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych; 8) wykonywanych w kesonach z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza; 9) wymagających użycia materiałów wybuchowych; 10) prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych, oraz sposób postępowania w przypadku wystąpienia tych zagrożeń
OBIEKT BUDOWLANY - na podstawie Prawa budowlanego - należy przez to rozumieć:
a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
c) obiekt małej architektury
ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY - na podstawie rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp
suma działań technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych skierowanych na stworzenie optymalnego połączenia siły roboczej i środków produkcji oraz zapewnienie właściwych warunków pracy człowiekowi. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (nie zajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii. Stanowiska pracy, na których występuje ryzyko pożaru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów albo pojawienia się czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być zaopatrzone w odpowiednie urządzenia ochronne. Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki. Stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami związanymi w szczególności: 1) z warunkami atmosferycznymi, w tym opadami, niską lub wysoką temperaturą, silnym wiatrem i spadającymi przedmiotami, 2) ze szkodliwym dla zdrowia hałasem, jak również szkodliwymi gazami, parami lub pyłami. W razie niebezpieczeństwa powinno być możliwe szybkie opuszczenie stanowisk pracy przez pracowników lub, w razie potrzeby, udzielenie im szybkiej pomocy. Na stanowiskach pracy należy zapewnić wynikającą z technologii powierzchnię oraz odpowiednie urządzenia pomocnicze przeznaczone na składowanie materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów. Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywać surowców, gotowych wyrobów, materiałów pomocniczych i odpadów w ilościach większych od wynikających z potrzeb technologicznych, umożliwiających utrzymanie ciągłości pracy na danej zmianie. Odpady produkcyjne powinny być sukcesywnie usuwane. Materiały stosowane do czyszczenia, nasycone lub zanieczyszczone podczas pracy substancjami i preparatami sklasyfikowanymi jako niebezpieczne albo wydzielające uciążliwe zapachy — należy przechowywać w zamkniętych naczyniach z materiału niepalnego oraz co najmniej raz na dobę usuwać z pomieszczeń pracy i niszczyć w sposób określony w instrukcjach bhp. Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i wygodne dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polską Normą. Przejścia między maszynami, a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m; jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić co najmniej 1 m. Pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych powinien zapewnić dostosowanie stanowisk pracy oraz dojść do nich — do potrzeb i możliwości tych pracowników, wynikających ze zmniejszonej sprawności. Przy wykonywaniu pracy nie wymagającej stale pozycji stojącej należy zapewnić pracownikom możliwość siedzenia. Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia należy zapewnić pracownikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej
PLAN BIOZ -na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bioz
plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawierający:
1) stronę tytułową,
2) część opisową,
3) część rysunkową, w przypadku gdy:
a) w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane,
b) wykonywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie zatrudnionych będzie co najmniej 30 pracowników lub pracochłonność wykonywanych robót przekraczać będzie 500 osobodni
POMIESZCZENIE HIGIENICZNOSANITARNE -na podstawie §2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp
to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej
PRACA NA WYSOKOŚCI - na podstawie §105 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp
praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do prac na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości na jakiej się znajduje jeśli powierzchnia ta:
a) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami z oknami oszklonymi (np. w pomieszczeniu znajdującym się na drugiej kondygnacji budynku),
b) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości
ROBOTY BUDOWLANE - na podstawie art. 3 pkt 7 Prawa budowlanego
budowa oraz prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego
RUSZTOWANIE ROBOCZE - na podstawie §1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
konstrukcja budowlana, tymczasowa, z której mogą być wykonywane prace na wysokości, służącą do utrzymywania osób, materiałów i sprzętu
RUSZTOWANIE OCHRONNE - na podstawie §1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
konstrukcja budowlana, tymczasowa, służącą do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości ludzi oraz przedmiotów
RUSZTOWANIE SYSTEMOWE - na podstawie §1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
konstrukcja budowlana, tymczasowa, w której wymiary siatki konstrukcyjnej są jednoznacznie narzucone poprzez wymiary elementów rusztowania, służącą do utrzymywania osób, materiałów i sprzętu
STREFA NIEBEZPIECZNA - definicje w zależności od cytowanych niżej rozporządzeń
strefa w obrębie lub wokół maszyny, w której występuje zagrożenie bezpieczeństwa lub zdrowia osób (§3 pkt 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn)
strefa w obrębie oraz wokół maszyny, w której występuje ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownika (§1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowanych maszyn podczas pracy)
strefa w obrębie lub wokół UTB, w której występuje zagrożenie bezpieczeństwa lub zdrowia ludzkiego (§2 pkt 5 rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy i Polityki Społecznej w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego)
miejsce na terenie budowy, w którym występują zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi (na podstawie (§1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych)
ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ - na podstawie §2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp
Wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się: a) zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, b) środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, Policję i inne służby utrzymania porządku publicznego, c) wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze, d) środków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym, e) wyposażenia sportowego, f) środków służących do samoobrony lub do odstraszania, g) przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.
ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ - na podstawie §2 pkt 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp
środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.
TEREN BUDOWY - art. 3 pkt 10 prawa budowlanego
przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy
ZAGROŻENIE - na podstawie §2 pkt 13 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp
stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.
ZAGROŻENIE WYPADKOWE - na podstawie A. Hansen, Bezpieczeństwo i higiena pracy (pozycja książkowa)
sytuacja związana z określonym: a) stanem rzeczy (maszyn, urządzeń, przedmiotów, promieniowaniem itp.), b) stanem organizacji pracy ogólnej i stanowiska pracy, c) stanem człowieka (stan psychofizyczny, położenie jego części ciała, szybkości ruchu, zachowanie, reagowanie). Zagrożenie może trwać długo i nie powodować zdarzenia wypadkowego lub wypadku urazowego w pracy. Zagrożenie bierne może się aktywizować i pod wpływem bezpośredniej przyczyny dochodzi do zdarzenia wypadkowego lub do wypadku urazowego.