Laboratorium z metrologii
Data: 15 III 2000 r.	Imię i nazwisko:	Ocena:
Wydział, rok, grupa: IMiR, II A, grupa 3	Temat: Podstawy doboru przyrządów pomiarowych.. (ćw. 1)	Uwagi:

1. TEORIA

1. Rodzaje przyrządów pomiarowych:

1. Suwmiarkowe:

• głębokościomierz

• suwmiarki jednostronne

• suwmiarki uniwersalne

2. Mikrometryczne:

• śruba

• mikrometr

• głębokościomierz

Czujnikowe:

• interferencyjne

• elektryczne

• mechniczne

- dźwigniowe

- zębate

- sprężynowe

2. Definicje:

1. podziałka - zbiór skaz na suwmiarce

2. noniusz - zbiór skaz na prowadnicy

3. Cechy metrologiczne przyrządów pomiarowych:

1. wartość działki elementarnej

2. zakres pomiarowy

3. czułość (przełożenie pomiarowe)

4. histereza pomiarowa

5. wskaźniki liczbowe (z dokładnością pomiaru)

4. Przekrój otworu i tolerancje

5. Zasada doboru przyrządów pomiarowych.

Przy ocenie i możliwości zastosowania określonego narzędzia pomiarowego należy brać pod uwagę ukształtowanie, liczbę sprawdzanych wymiarów gabaryty i masę kontrolowanego przedmiotu oraz jego materiał. Konstrukcja narzędzia pomiarowego musi zapewniać jego łatwy dostęp do sprawdzanych elementów wyrobów. Przy większej liczbie sprawdzonych wymiarów zaleca się stosowanie wielowymiarowych przyrządów kontrolnych. W odniesieniu do masowo produkowanych części maszyn o prostych kształtach niewielkiej liczbie sprawdzanych wymiarów małym gabarycie i masie szczególnie efektywna jest automatyzacja kontroli wymiarowej. Przy dużych gabarytach i masie zaleca się stosowanie przenośnych przyrządów pomiarowych trzymanych w ręce lub ustawianych bezpośrednio na mierzonym przedmiocie. Do przedmiotów wykonywanych z miękkich materiałów niekorzystne jest stosowanie dotykowych metod pomiaru. Przedmioty z materiałów bardzo trwałych jak spiekane węgliki metali szkło czy ceramika wymagają zbrojenia stykowych elementów przyrządów pomiarowych wkładkami z materiałów odpornych na zużycie.

Różnica pomiędzy wymiarem rzeczywistym a nominalnym nie powinna przekroczyć wielkości tolerancji Ne-N≤T (wartość Ne-N zwana jest błędem wielkości ΔN).

Błąd pomiaru (dokładność pomiaru) ΔP jest wielkością której nie powinna przekroczyć suma fmax wszystkich błędów systematycznych i przypadkowych przy poprawnie przeprowadzonym pomiarze czyli ΔP≤fmax.

Tolerancja T gotowego przedmiotu T=


Tw-tolerancja wykonania ΔP≤KT

Dokładność pomiarową przyrządu pomiarowego w przemyśle maszynowym K=0.1 (dla wymiarów wykowywanych w klasach 5 do 16). Przy tolerancjach węższych dopuszcza się K≅0.2, gdyż w większości przypadków trudno jest dobrać narzędzie pomiarowe o dokładności odpowiadającej K=0.1.

2. POMIARY

1. Obliczenia statystyczne

LP	Wartość
1	64,02
2	64,14
3	64,15
4	64,03
5	64,13
6	64,13
7	64,08
8	64,11
9	64,14
10	64,15




1. p=0,95










64,062 ≤ x_rzecz ≤ 64,135




Przyrządy pomiarowe	Mierzone wymiary
		a	b	c	d	e	f	g	h	k	l	m	n	p	r	α
Suwmiarka Noniusz 0,05											4,92 MAJb	4,92 MAJb
Suwmiarka Noniusz 0,02	93,01 MAJe	60,03 MAJe	20,02 MAJe	12,61 MAJe		64,21 MAJe				4,73 MAJe
Średnicówka mikrometryczna					24,590 MMWa
Passametr Transametr								54,288 MMCf
Kątomierz														15 MWKc	5°10'
Wysokościomierz							8,71 MARa		19,71 MARa				19,79 MARa
Tolerancja T	0,15	0,2	0,4	0,1	0,2	0,1	0,2	0,01	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		20'
Zakres W 0,1 T - 0,2 T	0,015 0,03	0,02 0,04	0,04 0,08	0,01 0,02	0,02 0,04	0,01 0,02	0,02 0,04	0,001 0,002	0,02 0,04	0,02 0,04	0,02 0,04	0,02 0,04	0,02 0,04		2' 4'
Wybrana wartość W	0,02	0,02	0,02	0,02	0,005	0,02	0,02	0,002	0,02	0,02	0,05	0,05	0,02

n=10




x - wartość średnia

S - odchylenie standardowe

n - liczba pomiarów

t - wartość odczytana z tablic

2. p=0,99










64,093 ≤ x_rzecz ≤ 64,103

---