PRÓBA BADAWCZA I ZASADY JEJ DOBORU
Koniecznym warunkiem rzetelnych i wiarygodnych badań oprócz sformułowania problemów i hipotez, doboru zmiennych i odpowiadających nim wskaźników jest dobór próby badawczej do badań. Należy rozumieć przez to wyselekcjonowanie do badań pewnej liczby jednostek wchodzących w skład populacji generalnej lub całkowitej.
Aby na tej podstawie udzielić odpowiedzi na problemy badawcze, przetestować hipotezy i wyprowadzić wnioski.
Przeporwadzenie badań na całej populacji nie jest potrzebne , często jest niemożliwe , jest bardzo kosztowne , z tych względów podejmuje się badania oparte na części populacji pod warunkiem, że populacja ta będzie reprezentowała całą zbiorowość. Całkowity zbiór jednostek objętych badaniem nazywamy populacją. Populacja jest zbiorem wszystkich przypadków ludzi, rzeczy, cech, właściwości itp.
Zbiorem takim mogą być:
-wszyscy mieszkańcy w Polsce
--//- studenci
--//- nauczyciele
Ale także
-cała ludność z woj.pomorskiego ,
-wszyscy studenci ATENEUM
PRÓBA BADAWCZA-podzbiór danych pochodzących z populacji generalnej w stanowiącej podstawę do podjęcia badań
Mogą nią być:
-część mieszkańców Polski
-część mieszkańców woj. Pomorksiego
-część studentów Gdańska
PARAMETR-Wartość zmiennej która charakteryzuje populację całkowitą , czyli ogół mieszkańców , studentów
Natomiast wartość zmiennej, która charakteryzuje próbę badawczą nazywamy :
POPULACJA CAŁKOWITA- POPULATIO
PRÓBA BADAWCZA- ESYMATOR
Jeżeli badaniem objęte są wszystkie jednostki danej zbiorowości -BADANIA PEŁNE
Jeżeli natomiast badania oparte są na części zbiorowości -BADANIA CZĘŚCIOWE
Dobór próby do badań powinien być taki , aby w próbie badawczej znalazły się wszystkie te cechy , które
znajdują się w populacji generalnej.
Próbę badawczą uważa się za reprezentatywną, gdy:
-znajdują się wszystkie niezbędne elementy; zmienne, które znajdują się w populacji generalnej
-kiedy wartości poszczególnych zmiennych w próbie badawczej są takie same bądź zbliżone do wartości populacji
całkowitej
Próba badawcza i jej wielkość zależy od pewnych czynników:
1)Cel badań
-jeżeli celem jedynie dostarczenie informacji do poznania pewnej opini respondentów to próba badawcza może
być stosunkowo mała. Jeżeli zaś badania odnoszą się do ważnych zagadnień społecznych, w zakresie których należy podjąć określone decyzje to próba badawcza powinna być możliwie jak najszersza
2)Liczba jednostek składająca się na daną zbiorowość
-jeżeli zbiorowość całkowita jest stosunkowo duża to próba badawcza powinna być stosunkowo duża. Jeżeli zbiorowość całkowita jest mała to i próba badawcza powinna być stosunkowo mniejsza
3)Metody i techniki badawcze zastosowane
-metody bardziej pracochłonne, np. metoda indywidualnych przypadków metody mniej pracochłonne, np. ankieta
Sposoby doboru próby do badań:
Dobór celowy-
w doborze tym jakie jednostki będą objęte badaniem podejmuje sam badacz. Badacz kieruje się w doborze próby
do badań, tymi jednostkami, które spełniają określone przez niego kryteria badacza. Dobór celowy stosuje się, gdy
badania przeprowadza się na niewielkiej populacji i wówczas, gdy chcemy zbadać pewne specyficzne właściwości bądź cechy osób badanych. Szczególnym przypadkiem doboru celowego jest dobór kwotowy. Ta
nazwa pochodzi od wiązania z nim pewnych kwot osób dobieranych do badań. Aby dobrać próbę w sposób
kwotowy trzeba wiedzieć jakie wartości i cechy posiada zbiorowość całkowita
Dobór losowy-
uznaje się go za najbardziej trafny. W doborze tym badacz nie ma wpływu na dobór osób badanych lecz zdaje się
na los. Dzięki temu można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że wylosowana próba będzie mierzalną
populacji całkowitej.
Dobór losowy można przeprowadzić kilkoma sposobami:
-dobór prosty
>jest podstawowym elementem wszystkich pozostałych sposobów doboru próby do badań. Polega na
ponumerowaniu wszystkich jednostek od 0 do N i przyporządkowaniu im odpowiednich nazw, a następnie na
wyciąganiu z kapelusza poszczególnych numerów. Próba liczy tyle osób ile badacz uzna za stosowne
-dobór systemowy
>jest najczęściej stosowany. Sporządza się listę osób wchodzących w skład populacji całkowitej oraz tej przy
porządkowuje się każdej osobie określony numer. Następnie dokonuje się systematycznego losowania określając
wielkość podziału miedzy badanymi osobami.
N
K= ¦
n
N- ilość osób
n- ilość osób , które chcemy zbadać
-dobór warstwowy
>bardziej złożony dobór . stosuje się go wówczas, gdy populacja jest bardzo liczna i wewnętrznie zróżnicowana.
W takich przypadkach dokonuje się podziału całej populacji na autonomiczne grupy, z których proporcjonalnie
wybiera się tyle osób, które badacz uzna za celowe
-dobór grupowy
>jest analogiczny jak dobór systemowy lecz odnosi się nie do pojedynczych osób lecz do grupy osób
Dobór spośród ochotników
>niekiedy zachodzi potrzeba przeprowadzenia badań opierająca się na osobach dobrowolnie zgłaszających swój
udział w określonych badaniach
METODY I TECHNIKI BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
-oznacza pewien sposób postępowania, który prowadzi do określonego celu
Pojęcie metoda jest wieloznaczne i uzależnione od osoby definiującej. Różnice są tak znaczne, że to co jedni
uważają za metodę inni uznają za technikę badawczą
wg. Kamińskiego
przez metodę będziemy rozumieć zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych obejmujących
całość postępowania badawczego
wg. Kotarbińskiego
przez metodę będziemy rozumieć jako wybrane metody zbierania materiałów badawczych wybranego wycinka
badanej społeczności
Metody można by ująć a) wąsko i b)szeroko
a)Jeżeli zespół czynności badawczych ogranicza się tylko do zbierania materiałów celem udzielenia odpowiedzi
na pytania badawcze wówczas mówimy o metodzie w wąskim pojęciu. Tak rozumiana metoda jest techniką badawczą.
b)Jeżeli zespół czynności badawczych związany jest zarówno z formułowaniem pytań , problemów badawczych,
planowaniem, organizowaniem badań oraz sposobami zbierania i opracowywania badań wówczas mówimy o
metodzie w szerokim znaczeniu
Metody badawcze to typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych do uzyskiwania maksymalnie zgodnych odpowiedzi na pytania badawcze.
Do najczęściej stosowanych metod badawczych wykorzystywanych w badaniach pedagogicznych zaliczamy:
1)METODĘ MONOGRAFICZNĄ
-badania jakościowe
monos-jeden grapho-piszę
jednostronny zapis
-wspólna cechą wszystkich monografii jest to, że dotyczą one jednostronnego opisu jakieś instytucji, organizacji,
uczelni, jakiegoś zjawiska, czy procesu
-zastosowana na użytek pedagogiki jest metodą, której przedmiotem są: instytucje wychowawcze, opiekuńcze jak
i instytucjonalne formy działalności zmierzające do wszechstronnego ich struktury zasad ich działania i
wychowania z myślą o opracowaniu koncepcji ich doskonalenia i rozwoju
Badania metodą monograficzną dotyczyć mogą:pracy dydaktycznej w zakresie organizowania zajęć lekcyjnych i
pozalekcyjnych. Nadają się także do działania pracy wychowawczej, odnoście się mogą do metod i sposobów
planowania, realizowania pracy wychowawczej w szkole.
Badania monograficzne odnosić się mogą także do infrastruktury szkolnej.W tym głownie do bazy dydaktycznej i
świetlic.
2)METODĘ INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW
-jest w rzeczywistości zapisem monograficznym odniesionym nie do instytucji, ale do jednej osoby.
-przedmiotem są konkretne sytuacje życiowe, w które uwikłany jest człowiek lub nie wielka grupa ludzi.
-jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzi uwikłanych w określone sytuacje
wychowawcze lub na analizie wszelkich zjawisk poprzez pryzmat jednostkowych biografii z nastawieniem
opracowania diagnozy celem podjęcia działań dydaktycznych
JEDNOSTKA LOSY WYCHOWAWCZE DIAGNOZADZIAAANIE
3)METODĘ SONDAŻOWĄ(REPREZENTACYJNA)
-charakteryzuje się tym, że pozwala uzyskać informacje o licznych zbiorowościach poprzez badania opierające się
na niewielkiej próbie badawczej(próbie reprezentacyjnej)
-metoda ta jest najczęściej stosowana w badaniach pedagogicznych-zbierania opinii
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY jest sposobem gromadzenia danych o interesujących badacza zjawiskach
procesach zachodzących w środowisku badanym, w oparciu o opinie, poglądy osób dobranych do badań z
określonego punktu widzenia
Umożliwia ona pozyskanie informacji dotyczących:
-cech społeczno zawodowych i środowiskowych respondentów, którymi mogą być wiek, płeć, miejsce
zamieszkania,
-stan świadomości społecznej respondentów- odnosić się mogą do poznania opinii, postaw, poglądów na temat
przedmiotu badań-życie społeczne, trudności wychowawcze
4)EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY
-metoda badań, która znajduje szerokie zastosowanie w naukach ścisłych, także w badaniach społecznych, w tym
w badaniach pedagogicznych
-jest metodą badawczą polegającą na obserwacji zjawisk celowo wywołanych w kontrolowanych warunkach przez
badacza
Podział:
eksperyment laboratoryjny:
-w nienaturalnych warunkach w laboratorium
-badacz symuluje pewne naturalne warunki i przeprowadza w tych warunkach kontrole
eksperyment pedagogiczny:
-jest naturalnym, gdyż odbywa się w naturalnych warunkach
-metoda badawcza polegająca na wprowadzeniu do badanego środowiska czynnika eksperymentalnego i
obserwowaniu zmian pod wypływem tego zjawiska
W ramach eksperymentu pedagogicznego można wyróżnić takie techniki jak:
TECHNIKA JEDNEJ GRUPY:
-polega na tym, że przeprowadza się badanie wstępne, następnie wprowadza się czynnik eksperymentalny, a po
pewnym czasie przeprowadzamy badanie końcowe
TECHNIKA GRUP RÓWNOLEGŁYCH(2GRUPY)
- polega na doborze dwóch równoległych grup, które są identyczne lub prawie identyczne pod względem
wszystkich cech zawodowych lub intelektualnych
-dokonuje się pomiaru tych dwóch grup
-losowo dopiera się grupę eksperymentalną i grupę kontrolną
-wprowadza się czynnik eksperymentalny do jednej z tych grup
-po upływie pół roku dokonuje się oceny tych dwóch grup
TECHNIKA GRUP ROTACYJNYCH
-różni się tym od techniki grup równoległych, że grupa która w pierwszym okresie była grupą kontrolną staje się
grupą eksperymentalną a grupa która w pierwszym okresie była eksperymentalna staję się grupą kontrolną
TECHNIKA SALOMONA-NIEOMAWIANA NA WYKŁADZIE
5)METODĘ SOCJOMETRYCZNĄ
-badanie stosunków miedzy ludzkich jest przedmiotem badań pedagogiki oraz socjologii
-polega na mierzeniu odległości czy dysonansu społecznego miedzy jednostkami bądź grupami
-pozwalają na ustalenie nastawienia wobec członków i siebie w konkretnej grupie lub pojedynczych osób
-wskazanie które osoby w grupie są popularne, lubiane, a które nie są lubiane, odrzucone
-pozwalają na ustalenie wewnętrznej struktury poszczególnych grup, a w szczególności poznanie jej składu,
jedności jak i istniejących powiązań między jej członkami
-pozwalają na poznanie opinii jednostki lub grupy o interesujących badacza zjawiskach
-stwierdzenie zmian zachodzących w danej grupie pod wpływem danego czynnika.
SOCJOMETRIA- jest metodą badania polegającą na dokonywaniu przez osoby badane wyborów pozytywnych
bądź negatywnych innych osób spośród członków określonej grupy ze względu na podane przez badacza
kryterium badawcze(kryterium socjometryczne)
BADANIA SOCJOMETRYCZNE DOTYCZYĆ MOGĄ:
-nastawienia osób wobec siebie
-poznania specyficznych cech grupy
-istniejących powiązań między jednostkami w grupie
-poznanie popularności określonych osób w grupie
-poznane osób mało lubianych, odrzuconych
-poznanie paczek/klik
-poznanie związków uczuć między członkami
W badaniach tych można zastosować różne techniki ,które pozwalają bez większych trudności na poznanie relacji
między jednostkami tworzącymi grupę
TECHNIKI SOCJOMETRYCZE:
Technika Moreno
-najbardziej typowa technika socjometryczna
-polega na zadawaniu danej grupie specjalnie przemyślanych i sformułowanych pytań odnoszących się do
wybranych form wrogości i przyjaźni
Technika Zgadnij Kto To?
-często wykorzystywana technika stosowaną do wyselekcjonowania tych osób , które charakteryzują
specyficznymi cechami
Plebiscyt życzliwości i niechęci
-polega na uzyskaniu zdań na temat osób danej grupy
-pozwala na uzyskanie obrazu stosunków panujących w grupie
Techniki szeregowania-mało znacząca w pedagogice
TECHNIKI BADAWCZE:
sposób badawczy zmierzający do uzyskania materiałów badawczych
Podział I
a)bezpośrednie
-występuje wówczas, gdy sam badacz lub osoba wyznaczona sama dokonuje zbierania materiału badawczego
b)pośrednie
-zaliczamy tutaj te techniki którymi posługujemy się w badaniach ankietowych bądź prace pisemne
Podział II
a)standaryzowane
-wszelkie środki badawcze są dalece ujednolicone, wysoce wystandaryzowane za pomocą skal
b)niestandaryzowane
-to takie, których środki badawcze nie są ujednolicone, pozostawiają dużą swobodę w opracowaniu i interpretowaniu danych
Podział III
a)obserwacja
-celowe postrzeganie przez badacza zjawisk i zdarzeń w ich naturalnym środowisku. Z tego względu obserwacja w przeciwieństwie do innego postrzegania cechuje się celowością. Każda obserwacja powinna być:
dokBadna, wnikliwa, obiektywna, selektywna
Podział obserwacji:
-UCZESTNICZĄCA-gdy badacz uczestniczy w obserwowanym zjawisku
-NIEUCZESTNICZĄCA-gdy badacz otrzymuje informacje z tzw . drugiej ręki
-JAWNA-gdy badacz nie zataja przed respondentami swojej roli
-UKRYTA-gdy badacz zataja przed badanymi swoją rolę
-CIĄGŁA -obserwacja przez długi okres czasu
-PRÓBEK CZASOWYCH- w krótkich fragmentach
b)ankieta
-badacz zbiera informacje pytając osoby, które mają pewną wiedzę/doświadczenie na dany temat o odtworzenie
pewnych zjawisk, faktów, sytuacji, bądź opinii, poglądów na dany temat
-sposób zbierania informacji za pomocą drukowanej listy pytań zwanej (kwestionariuszem ankiety)
wykorzystywanie ankiety należy zaliczyć do najszybszych sposobów pozyskiwania informacji
WADY ZALETY
-brak możliwości korygowania odpowiedzi
-brak kontroli nad tym kto udziela odpowiedzi
-niski odsetek udzielanych odpowiedzi
-konieczność formułowania w miarę prostych pytań
-niski koszt przeprowadzenia badań
-szybkie pozyskiwanie informacji od stosunkowo
dużej ilości osób
-anonimowa, pozbawiona stronniczości
-możliwość uzyskania bardziej przemyślanych
odpowiedzi
-duża dostępność do respondentów
Podział ankiet:
I
a)USTNE
b)PISEMNE
II
a)POCZTOWE
b)PRASOWE
c)AUDYTORYJNE
Badania ankietowe opierają się na tzn Kwestionariuszu ankiety, który jest narzędziem badawczym
przygotowanych przez badacza do określonych celów badawczych
Pytania kwestionariuszowe mogą dotyczy:
a)faktów(tzw pytania metryczkowe)-cechy demograficzne, społeczno-zawodowe, wiek, płeć, wykształcenie,
staż pracy itp.
-pytanie te są stawione po to, żeby umożliwić nam analizę ilościową i jakościową
b)opinii- odnoszą się przed wszystkim do postaw, stanowisk, sytuacji respondentów
Podział pytań ankietowych
TYP I:
OTWARTE
-pozwalają respondentowi na całkowitą swobodę w udzielaniu odpowiedzi
-stawianie takich pytań badacz zakładać musi, że uzyska wiele różnorodnych opinii , których syntetyzowanie jest
często niemożliwe
ZAMKNIĘTE
- takie, w których badacz umieścił propozycje odpowiedzi
-odpowiada się na nie łatwo ponieważ posiadają zestaw możliwych odpowiedzi zwany KAFETERIĄ
-powinna być rozłączna tzn. zawierać wszelkie możliwe odpowiedzi
-powinna być zamknięta z góry lub z dołu ,np. , do 5 lat-z góry
powyżej 15 lat-z dołu
PÓŁOTWARTE
-tzn po kafeterii dodajemy „inne/jakie”
TYP II:
DYSJUNKTYWNE
- to takie które wykluczają możliwość udzielania innej niż 1 odpowiedź, np. jaki jest pana/pani poziom
wykształcenia?
KONIUNKTYWNE
-to takie pytania, w których respondent może udzielić więcej niż 1 odpowiedź, np. Jakimi cechami powinien się
charakteryzować nauczyciel?
Niekiedy w kwestionariuszu formułuje się tzw
Pytania filtrujące
- mają one na celu stwierdzić czy dna cecha występuje u respondenta czy nie, np. zamiast zapytać jakie miało się
trudności w studiowaniu zapytamy czy studiowąłe? Dopiero pozytywna odpowiedź na to pytanie pozwala na
sformułowanie kolejnych pytań
pytania kontrolne
-służą do zbadania wiarygodności udzielanych odpowiedzi
-są najczęściej podobne lub zbieżne do innych lecz inaczej sformułowane
ZASADY FORMUŁOWAN IA PYTAŃ W KWESTIONARIUSZU
1)pytania powinny być jednoznaczne i w miarę precyzyjnie sformułowane
2)powinny być formułowane w sposób grzecznościowy lub w formie bezosobowej
3)pytań nie należy formułować w sposób sugerujący odpowiedź
4)należy ograniczyć ilość pytań:
a)niedyskretnych
b)sprawiających kłopoty
5)należy unikać pytań nieostrych, wieloznacznych
BUDOWA KWESTIONARIUSZA ANKIETY/WYWIADU
-3CZĘŚCI
I WPROWADZAJĄCA
-powinna informować respondenta o celach badania
-powinna sugerować anonimowość
-powinna wskazywać na adresata ankiety
II METRYCZKOWA
-2cześć ankiety
-powinna zawierać pytania o cechy respondenta (pleć, wiek, poziom wykształcenia itp.)
III PYTANIA ZASADNICZE
-powinny odnosić się do problematyki badawczej
c)wywiad
-rozmowa, w której osoba prowadząca wywiad zadaje respondentowi pytania w taki sposób, aby miały one
związek z postawionymi pytaniami badawczymi
Podział wywiadu
wg. na rolę prowadzącego wywiad:
A)JAWNY
B)UKRYTY
C)STANDARYZOWANY
-posiada jednakową listę pytań dla wszystkich respondentów
D)NIESTANDARYZOWANY
-luźna rozmowa badacza z respondentem na dany temat, w której badacz nie kieruje się określona listą pytań
E)INDYWIDUALNY
-prowadzony z udziałem jednego respondenta
F)ZBIOROWY
-wywiad z grupą osób
d)analiza dokumentów i wytworów działań
-typowa technika w badaniach historycznych
-dokument -każda rzecz stanowiąca źródło informacji o osobach, faktach, przedmiotach i zdarzeniach
Podział dokumentów
wg.Pedagogiki
-dokumenty urzędowe
>wszystkie dokumenty tworzone przez placówki oświatowe, wychowawcze, plany pracy, statuty,regulaminy
-dokumentyosobiste-
>prace pisemne, wytwory poszczególnych osób(biografie, listy,pamietniki)
wg. Sposobu wyrażania treści
-pisemne-sprawozdania, statuty, protokoły, artykuły
-cyfrowe-sprawozdania finansowe, rachunki
-obrazowo-dźwiękowe-rysunki, nagrania, filmy, zdjęcia
Wszelkie dokumenty w badaniach historycznych i porównawczych podlegają ANALIZIE
Podział analizy
-ilościowa-sprowadza się do opisu osób,rzeczy, faktów z punktu widzenia ich wartości i ilości
-jakościowa-sprowadza się do wyprowadzenia wniosków na podstawie zawartych w dokumentach informacji
Nie małe znaczenia ma ANALIZA WYTWORÓW DZIAŁANIA DZIECI-
-traktowane jako wskaźniki rozwoju umysłowego, fizycznego bądź są uzewnętrznieniem stanu
psychicznego,np. Prace ręczne,rysunki,wypracowania powinny być przedmiotem analizy każdego nauczyciela
ANALIZA BADAŃ NAUKOWYCH
-zebrany róznymi metodami i technikami materiał badawczy określany jako surowy/nieporządkowy podlega:
kontroli
grupowaniu i budowaniu szeregów, tabel
oraz prezentacji graficznej
analizie jednej zmiennej
weryfikacji hipotez
KONTROLA MATERIAŁÓW BADAWCZYCH
-jest pierwszą czynnością po przeprowadzeniu badań
-sprowadza się do oceny zebranych materiałów, ponieważ są one obarczone wieloma błędami. Błędy te
wynikają z:
-źle opracowanych narzędzi badawczych
-niewłaściwych skal pomiarowych
-błędów statystycznych
-przyczyn losowych
-pomyłek w zapisach
Rodzaje kontroli
A-formalna
-polega na sprawdzeniu, czy zebrany materiał jest kompletny i zgodny z naszymi założeniami,
czy zebraliśmy wszystkie informacje,
czy powróciły wszystkie ankiety,
czy udzielono odpowiedzi na wszystkie pytania,
czy nie przesłano nam innych materiałów,
czy celowo nie wprowadzono nas w błąd
B-merytoryczna
-dotyczy oceny wartości poznawczej zebranych materiałów,
jaka jest wartość poznawcza tego co mam,
badacz powinien sprawdzić, czy udzielono odpowiedzi zgodnie z pytaniami czy zebrane dane są rzetelne czy nie pomijano pytań trudniejszych, kłopotliwych czy nie popełniono błedów arytmetycznych
GRUPOWANIE MATERIAŁU:
to 2 etap niezbędny do prowadzenia analizy ilościowej i jakościowej owe dane wynikające ze zliczania i grupowania stanowią podstawę do badania szeregów, które są zbiorem uporządkowanym wg. Określonych kryteriów (zmienne zależne, zmienne niezależne)
Szereg- składa się z conajmniej 2 kolumn, z których pierwsza stanowi wartości zmiennej X(zależnej), zaś druga stanowi ich liczebność
Rodzaje szeregów:
a-wyliczający
-najprostszy , prezentowany w badaniach naukowych
-skłąda się z dowolnej liczby pozycji zawierających informacje o badanej zbiorowości
-stanowi podstawę budowania innych szeregów
b-rozdzielczy
-szereg rozdzielający daną populację na rózne przedziały klasowe(interwały)
-ilośc tych przedziałow jest uzależniona od badacza i celu jego badań
-żeby zbudować ten szereg nalezy ustalić rozpiętość przedziału , którą ustala się poprzez X
maksymalny(pkt z testu)minus wartośc minimalna podzielone przez r -ilośc podziałow którer chemy
mieć, czyli
X-wart minimalna
r
-dla celów interpretacyjnych należy wartości bezwzględne zmienić na wartości względne, która może
być wyrażona w proporcjach bądź procentach
c-terytotialny
-to taki szereg, który przedstawia dane zjawisko w przekroju pewnego terytorium
d-dynamiczny
-przedstawia dane zjawisko w okresie kilku ostatnich lat, bądź epok
-zebrane informacje są prezentowane w tabelach oraz na wykresach
Tabela jest najczęściej stosowanym narzędziem do prowadzenia analizy i wniskowania. Dobrze opracowana tabela pozwala na :
1)szybką orientacje w materiale badawczym
2)porównanie zebranych materiałow badawczych wewnątrz tabeli, jak i z innymi materiałami
3)pozwala określać wykrywać związki i zależności między zmiennymi
4)pozwala na analizę zebranych materiałów i obliczenie wskaźników proporcji
ZASADY BUDOWANIA TABELI:
a)informacje ogólne powinny wyprzedzać informacje szczegółowe
b)informacje stanowiące przyczyny powinny wyprzedzać informacje stanowiące ich skutek
c)informacje ukazujące zjawiska w czasie powinny być prezentowane chronologicznie
d)dla zachowania komunikowalności niezbędnym jest stosowanie znaków umownych
Pod względem formalnym każda tabela powinna zawierać:
-numer tabeli
-zwięźle fromułowany tytuł(odniesienie do zmiennych -cześci bocznej i górnej;do miejscja skąd dane
pochodzą oraz roku)
-cześć boczna ,k tóra najczęsćiej zarezerwowana jest dla zmiennej niezależnej
-część górna (główka)
-pole tabeli
-źródło skąd dane pochodzą
_ ZJAWISKO NIE ISTNIEJE
0 ZJAWISKO WYSTEPUJE W TAK MAŁYCH ILOŚCIACH, ŻE NIE SPOSÓB WYKAZAĆ JE W DANEJ SKALI
BRAK DANYCH LUB BRAK WIARYGODNYCH DANYCH
X DANA POZYCJA JEST NIESUMOWALNA W TYM......