1. Źródła teologii małżeństwa i rodziny
Teologia małżeństwa i rodziny - nauka o bożym zamyśle wobec małżeństwa i rodziny.
Źródła tej nauki sięgają do :
Pisma Świętego
Tradycji Kościoła ( jedność i nierozerwalność małżeństwa)
Magisterium Kościoła (Dokumenty soborowe i posoborowe )
Nauki humanistyczne (Dyscypliny pomocnicze, m.in. psychologia, antropologia, medycyna)
2. Biblijne podstawy teologii małżeństwa i rodziny
STARY TESTAMENT
Dwa opisy stworzenia świata kończą się sceną, która stanowi podstawę instytucji małżeństwa. W relacji jahwisty (Rdz 2) zamiary Boże zostały przedstawione w sposób następujący: „Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam; uczynię mu zatem odpowiednią dla niego pomoc” (2, 18). Mając pełną władzę nad wszystkimi zwierzętami (2, 19n), człowiek mógł znaleźć taką pomoc tylko w tej, która była „kością z jego kości i ciałem z jego ciała” (2, 21nn). Taką właśnie istotę stworzył Bóg dla niego. Dlatego opuściwszy swego ojca i matkę mężczyzna związał się z nią przez miłość, tak iż stali się „jednym ciałem” (2, 24). W ten sposób życie seksualne otrzymało swój sens, wyrażając poprzez ciało jedność dwu stworzeń, które Bóg powołał do tego, by się wzajemnie wspomagały. Płeć, nie będąc początkowo przedmiotem żadnego wstydu (2, 25), stanie się potem okazją do utrapień wskutek pierwszego grzechu (3, 7).
Z tego obrazowego opowiadania wypływają głębokie prawdy:
- równość mężczyzny i kobiety ( ich jedna natura)
- kobieta jest tak samo człowiekiem jak mężczyzna
- „ odpowiednia pomoc”- ktoś bez kogo mężczyzna nie może żyć
- nierozerwalna jedność - „ jedno ciało”
NOWY TESTAMENT
Nawiązując wyraźnie poprzez Prawo Mojżesza do planu stwórczego Księgi Rodzaju, Jezus stwierdza charakter jedności małżeństwa oraz jego nierozerwalność (Mt 19, 1-9): to sam Bóg łączy mężczyznę z niewiastą, wiążąc z ich wolnym wyborem uświęcenie, które przewyższa ich możliwości. Są w Jego oczach „jednym ciałem”. Mężczyzna i kobieta są równi w naturze i godności, płciowość jest darem Stwórcy a rodzicielstwo jest uczestnictwem w stwórczej mocy Boga.
PIEŚNI NAD PIEŚNIAMI
Cały utwór jest tekstem o charakterze miłosnym, składa się bowiem z pieśni miłosnych o charakterze weselnym. Nie brak więc w nim tekstów wychwalających miłość, jej niepokonana siłę i wartość. Utwór ten:
- ukazuje wartość miłości ludzkiej jako daru bożego
- wzbogaca pojęcie małżeństwa
- sprzeciwia się ubóstwianiu seksualności
- ukazuje funkcje miłości ludzkiej
- ukazuje religijny wymiar miłości małżeńskiej
Miłość małżeńska wyzwala, jednoczy i uszczęśliwia
PROROCY
Używają obrazu małżeństwa i miłości małżeńskiej do ukazania relacji Boga do Narodu Wybranego. Podkreślają przez to wielką wartość małżeństwa, pokazują, że zobowiązanie wzajemnej miłości i wierności w małżeństwie jest zobowiązaniem na całe życie. Podkreślają iż miłość małżeńska wymaga absolutnej wierności ze strony obojga małżonków jak również to że miłość małżeńska jest wyłączna ( nie można dzielić serca z wieloma osobami)
JEZUS CHRYSTUS ( Mk10, 2-12; Mt19, 3-9)
- potwierdza naukę ST o małżeństwie
- podkreśla nierozerwalność małżeństwa
- akcentuje jedność małżonków
ŚWIĘTY PAWEŁ
Św. Paweł przekazuje Bożą naukę o małżeństwie, którą otrzymał od Jezusa Chrystusa. W Liście do Efezjan mówi że przez sakrament małżeństwa mężczyzna i kobieta uczestniczą w tajemniczej jedności, jaka zachodzi między Chrystusem-Oblubieńcem a Kościołem, Jego Oblubienicą. Ta jedność jest tak ścisła, że Kościół stanowi Mistyczne Ciało Chrystusowe, w którym On jest Głową, a my — Jego członkami. Małżonkowie także stanowią jedno ciało, co stwierdza Księga Rodzaju mówiąc: „Dlatego to mężczyzna opuszcza ojca swego i matkę swoją i łączy się ze swą żoną tak ściśle, że stają się jednym ciałem” (Rdz 2,24). W tej pogłębionej przez sakrament wspólnocie, mąż ma świadomie naśladować miłość Chrystusa do Kościoła, swej Oblubienicy. Św. Paweł zachęca mężów do miłości ofiarnej, podobnej do miłości Jezusa, który dla dobra Kościoła wydał samego siebie, aby go uświęcić, żywi go i pielęgnuje. Żony powinny także miłować swych mężów tak, jak Chrystus nas kocha, dlatego że przez sakrament małżeństwa Jego miłością zostały ubogacone. Dlatego też św. Paweł przypomni: „A żona niechaj się odnosi ze czcią do swojego męża” (Ef 5,33). Nie tylko miłość Jezusa do Kościoła stanowi wzór dla miłości małżeńskiej. Tym przykładem jest także pełne miłości oddanie się Kościoła Chrystusowi. Św. Paweł przypomina przede wszystkim żonom o tym, żeby poddały się swym mężom tak, jak poddają się kochającemu Chrystusowi, Panu. Mówi więc: „Żony niechaj będą poddane swym mężom jak Panu, bo mąż jest głową żony, jak i Chrystus - Głową Kościoła: O - Zbawiciel Ciała. Lecz jak Kościół poddany jest Chrystusowi, tak i żony mężom — we wszystkim” (Ef 5,22-24). Miłość wymaga oddania się drugiej osobie, dlatego też obowiązek pewnego poddania się żonie spoczywa także na mężu. I dla niego bowiem wzorem życia jest Kościół poddany Chrystusowi. Dlatego też św. Paweł poucza: „Bądźcie sobie wzajemnie poddani w bojaźni Chrystusowej!” (Ef 5,21).
ŚWIĘTY PIOTR ( 1P3, 1-7)
3. Rozwój teologii małżeństwa i rodziny w okresie patrystycznym
Przedchrześcijańskie i pogańskie zmagania z systemami filozoficznymi
- Tertulian ( IIw) - Chrystus wkrótce wróci więc nie warto się żenić;
- Grzegorz z Nysy ( IVw) - seksualność człowieka nie jest związana z jego naturą lecz wynika z grzechu pierworodnego
- poglądy manichejskie - wszystko co cielesne jest dziełem szatana;
- Św. Augustyn( IV/Vw) - wyraźne odrzucenie błędnych teorii manichejskich. Małżeństwo związane jest z natura człowieka, zamierzone przez Boga i jako takie z natury jest dobre. Pozytywne aspekty małżeństwa wg św. Augustyna:
- małżeństwo posiada wielką wartość teologiczną
- jest absolutnie nierozerwalne
- dzieci zrodzone w małżeństwie są wielką wartością jako nowi członkowie kościoła
- wierność stanowi wyraz wspólnoty małżeńskiej
4. Małżeństwo i rodzina w teorii scholastycznej
1. Skoncentrowanie na teologii moralnej
2. sprecyzowanie celów życia małżeńskiego i rodzinnego, z których wynikają nakazy i zakazy moralne
Pierwszorzędne
- urodzenie i wychowanie dzieci
Drugorzędne
- wzajemna pomoc małżonków9 jedność i współpraca w utrzymaniu domu rodzinnego)
- panowanie nad swoja pożądliwością
Znak zjednoczenia Chrystusa z Kościołem
Papież Pius XII przypomniał tradycyjną naukę Kościoła, że wszystkie cele małżeństwa są podporządkowane celowi prokreacji.
5. Nauka Soboru Watykańskiego o małżeństwie i rodzinie
Za wartość centralną małżeństwa uznaje miłość małżonków, rezygnuje z podziału celów małżeństwa na pierwszo i drugorzędne. Sobór watykański II formułuje zadania rodziny.
Zadania rodziny chrześcijańskiej:
tworzenie wspólnoty osób
Służba życiu
uczestnictwo w rozwoju społeczeństwa
uczestnictwo w życiu i misji kościoła