Przezwyciężenie rozdrobnienie i powstanie imperium rosyjskiego

ROZDROBNIENIE FEUDALNE RUSI

• rozkład już za synów Rurykowiczów - Władysława

• wielka własność feudalna księstwa

• Jarosław Włodzimierzowic ustala skomli kowany porządek dziedziczenia

• Kijowem syn pierworodny

• po jego śmierci najstarszy w rodzie

• przyczyna wojen domowych

• Nowogrodzkie

• Rostowsko - suzdalskie

• Muromsko - Raziańskie

• Wołyńskie

• Halickie

• Połockie

• Turowsko - Pińskie

WZROST ZNACZENIA RUSI ZALSKIEJ

• wojny domowe prowadzone przez Rurykowiczów

• najazdy Połowców

• zdezorganizowane życie na Rusi

• upadek gospodarczych i handlowych ośrodków

• wzmocnienie zabezpieczonych księstw fińskich - Rusi Zaleskiej

• jej władca po przejęciu Kijowa zostawia tam swego namiestnika

• sam wraca na Ruś Zaleska

• przesunięcie się ośrodka na północ

ROZCZŁONKOWANIE RUSI

• najazdy tatarskie

• rozbicie na grupy

• Ruś Zaleska

• najsilniej związana z Mongołami

• Ruś Naddnieprzańska

• Ruś Halicko - Wołyńska

• wyemancypowała się z zależności tatarskiej w XIV

• musiała uznać zwierzchność PL i LITW

• kresy północno zachodnie

• najazdy niemieckie i litewskie

RUŚ ZALESKA

• przyspieszony proces rozdrobnienia

• Rurykowicze dzielą między siebie

• wzrost anarchii wewnętrznej

• władcy ruscy uzyskują od chanów jarłyk

• pod ich auspicjami podejmowane próby przeciwstawienia się rozdrobnieniu

WZROST ZANCZENIA MOSKWY

• \Moskwa rywalem Włodzimierza nad Klaźmą

• wygodne położenie geograficzne

• militarne wzmocnienie

• zdobycie godności wielkoksiążęcej dla Iwana Kality

• uległość wobec ordy

• nieustępliwość wobec sąsiadów

• niepokój Nowogrodu wielkiego

RYWALIZACJA MOSKIEWSKO - LITEWSKA

• książęta podporządkowują sobie kolejne ziemie

• to samo robią Litwini

• spotykają się z ks. Olgierdem

• rywalizacja o hegemonię

• otwarty konflikt

• za wnuka Kality - Dymitra Iwanowicza

• Olgierd opanowuje

• ziemie czernichowsko - siewierską

• częściowo Smoleńsk

• sprzymierza się z książętami twerskimi

• dwukrotnie zapuszcza się pod mus Moskwy

• dzięki intrygom Orda zaczyna go popierać

MOSKIWESKIE PRÓBY WYZWOLENIA SIĘ SPOD JARZMA TATRSKIEGO

• Tatarzy w tym czasie przezwyciężają kryzys wewnętrzny

• po unormowaniu się ruszają na ziemie ruskie

• książe moskiewski udziela pomocy napadniętym

• Tatarzy zwracają się też przeciwko niemu

• wcześniej popierana ich kampania przez wojska litewskie i riazańskie miała być

• litewskie zawodzą

• bitwa pod Kulikowym Polem

• Mamaj vs Dymitr

• klęska Mamaja

• pierwsze wielkie zwycięstwo nad wojskami tatarskimi

• podniesienie się Prestiżu Dymitra Dońskiego

• upadek Mamaja w walce z chanem Białej Ordy - Tochtamyszem

• ten ostatni nie toleruje emancypacji Rusi Zaleskiej

• podejmuje karną ekspedycję

• zaskoczony Dymitr Doński wycofuje się na północ

• Moskwa i spora część kraju zajęta

• trudne położenie syna Dymitra - Wasyla I

• nie ma szans na nową próbę walki

• próba związania się z ks. litewskim Witoldem

• za dużo sprzecznych interesów by mógł trwać długo

• Tamerlan bije Tichtamysza nad Wołgą

• poważny kryzys Złotej Ordy

• pod Edygejem znów ożywa niebezpieczeństwo

• dąży do przywrócenia pełni zwierzchnictwa nad ziemiami ruskimi

• nie udaje im się zdobyć Moskwy

• ale plądrują dużą część kraju

• nie hamuje to ekspansji moskiewskiej na obszarze ziem ruskich

DĄŻNOŚCI ODŚRODKOWE KSIĄŻĄT UDZIELNYCH NA RUSI

• potrzeba walki z odśrodkowymi dążeniami linii bocznych

• największe niebezpieczeństwo ze strony książąt halickich

• zwycięstwo Wasyla II Ślepego

• oślepiony przez rywala

UNIEZALEZNIENIE KOŚCIOŁA RUSKIEGO OD KONSTANTYNOPOLA

• emancypacja

• metropolita Izydor próbuje wprowadzić unię z kościołem zachodnim

• właśnie wrócił z soboru florenckiego

• zostaje pozbawiony stanowiska

• na jego miejsce biskup riazański Jonasz

• kościół wyzwala się od Konstantynopola

• popada w zależność od wielkiego księcia moskiewskiego

WYZWOLENIE SIĘ RUSI SPOD ZALEŻNOŚCI TATRSKIEJ

• rozbicie Tatarów pomiędzy kilka rywalizujący h ze sobą państw

• ułatwia oswobodzenie ziem ruskich

• powoli w drodze ograniczania płaconej tatrom daniny

• zakończony dopiero za Iwana III

PODPORZĄDKOWANIE WIELKIEGO NOWOGRODU MOSKWIE

• sprawa unifikacji ziem ruskich

• największe opory w Wielkim Nowogrodzie i Pskowie

• Nowogródzka grupa możnych woli zwierzchność PL LIT

• prowadzi rokowania z Jagiellończykiem

• masy ludowe wolą moskiewską

• zbroja interwencja Iwana III

• wygrana

• pozornie zostawia przegranym dotychczasowy ustrój

• pozbawia ich prawa prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej

• zmusza do płacenia wysokich kontrybucji

• konfiskuje dobra arystokracji

• przesiedla ją do innych dzielnic

ROZROST TERYT0RIALNY MOSKWY

• książęta twersy podzielają los Moskwy

• nie ratuje ich sojusz z Kazimierze Jagiellończykiem

• nękające najazdy

• książe ratuje się uciekając na Litwę

UTRWALENIE PODZIAŁU ZIEM RUSKICH NA WSCHODNIE I ZACHODNIE

• podział ziem na podległe Moskwie i podległe Litwie

• polityczny

• odmienny kształt stosunków kulturalnych i kościelnych

• wielowiekowe zmagania RUS z LTW

MOSKWA TRZECIM RZYMEM

• rosnąca potęga przyciąga uwagę EU

• potencjalny partner w lidze antytureckiej

• papiestwo łudzi się, że podporządkuje sobie kościół

• pierwszym krokiem miało być małżeństwo Iwana z córką ostatniego cesarza bizantyjskiego

• przynosi korzyści tylko Iwanowi

• przybiera sobie herb bizantyjski

• głosi się jedynym spadkobiercą

• używa tytułu cara

• pogląd o Moskwie - III Rzym

• drugim był Konstantynopol

USTRÓJ PAŃSTWA MOSKIEWSKIEGO

• w końcu XV ostateczne ukształtowanie się stosunków w państwie

• bojarzy nadal klasą panującą

• w ich szeregi wchodzą byli książęta udzielni

• posiadają na własność alodialne ziemie

• różnice majątkowe

• zubożenie

• ograniczenie praw

• nie mogli opuszczać służby

• ani wyjeżdżać za granicę

• dworzanie służebni

• służba książęca i bojarska

• np. wojskowa

• różne pochodzenie społeczne

• mieli w posiadanie dobra na czas służby

• chłopi

• uprawiają ziemię panów

• zwiększenie Ci powinności

• wzmożone zbiegostwo

• ograniczenie swobody

• jedynie raz w roku

• jeśli zaciągnął pożyczkę popadał w kabałę

• rada - duma

• rozszerzenie składu i działalności po zjednoczeni

• bojarzy piastujący godności dworskie

• duma bojarska

• pierwsze organy władzy centralnej

• prikazy

• Prikaz skarbowy

• Dworski

• Koniuszy

• jednolite sądownictwo i ustrój administracyjny

7

---