SPRAWOZDANIE
AUTORZY: Monika Sójkowska i Ewa Sobolewska
WSTĘP
Próba udarności materiału należy do podstawowych prób wytrzymałościowych tzn., że obejmuje te własności, które można wyznaczyć na podstawie pomiaru siły.
Udarnością nazywa się odporność materiału na uderzenia. Własność ta jest różna dla rozmaitych materiałów. Próbę udarności stali i staliwa podaje norma PN-69/H-04370, w niskiej temperaturze PN-60/H-04371, metali w podwyższonej temperaturze PN-62/H-04372, żeliwa szarego PN-62/H-83107, tworzywa sztucznego PN-68/C-89029.
Próba udarności jest próbą najczęściej stosowaną w badaniach dynamicznych. Służy do oceny zachowania się metali w warunkach sprzyjających kruchemu pękaniu, wywołanych w próbce obecnością karbu i odkształceniami o dużej prędkości, powstałymi w wyniku udarowego działania siły. Próba udarności sposobem Charpy,ego ujęta jest w normie PN-EN 100451 z grudnia 1994roku.
Młoty wahadłowe typu Charpy przeznaczone są do udarowego zginania próbek podpartych swobodnie na obu końcach.
Udarność wyznacza się jako pracę uderzenia odniesioną do powierzchni początkowej przekroju poprzecznego próbki w miejscu karbu S0 ze wzoru:
KC= K/S0 [J/cm2]
Tak przyjęte określenie udarności nie ma podstaw fizycznych, a przy badaniu próbek z karbem nie występuje prawo podobieństwa. Stąd udarność można porównywać jedynie w odniesieniu do jednego rodzaju i wymiaru próbek. Ten niedostatek jest przyczyną braku metod obliczeń konstrukcji, w których w sposób bezpośredni wykorzystano by udarność. Dlatego aktualnie często wyznacza się tylko wartość K dla danego rodzaju i wymiarów próbek.
Próbę udarności stopów metali przeprowadza się też w temperaturach obniżonych wg PN-79/H-04371, zwłaszcza dla stali przeznaczonych na konstrukcje pracujące w obniżonych lub niskich temperaturach. Do temperatury prób próbki oziębia się w termostacie, przy czym jeżeli czas od chwili wyjęcia próbki z ośrodka oziębiającego do złamania przekracza 5 s,