Pojęcie i klasyfikacja rozrachunków

Pod pojęciem rozrachunki rozumie się należności i zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej. Powstają one w związku z tym, że moment realizacji umowy nie pokrywa się z momentem płatności. Powodem tego może być konieczność rozliczania się w sposób bezgotówkowy, ustalone zwyczajowo terminy płatności (np. 7, 14, 21 dni od daty wystawienia faktury - tzw. kredyt kupiecki). Operacje dotyczące sfery rozrachunków wynikają ze stosowania w rachunkowości zasady memoriału. To znaczy, że operacje dotyczące zakupu, sprzedaży, naliczenia listy płac, wystawienia deklaracji do ZUS ujmuje się w księgach w dniu ich wystąpienia, a nie w momencie otrzymania lub zapłacenia środków pieniężnych.

Rozrachunki w jednostce gospodarczej wynikają z jej powiązań finansowych z różnymi kontrahentami, takimi jak: odbiorcy, dostawcy, urzędy, instytucje, pracownicy oraz inne osoby prawne i fizyczne. Powstają one w związku z realizacją umów kupna - sprzedaży składników majątku, i umów innego rodzaju, np. umów leasingu, najmu, dzierżawy, umów o pracę, bądź wynikają z przepisów prawa np. rozrachunki z tytułu podatków, ubezpieczeń społecznych, ceł. Jednostki uczestniczące w rozrachunkach stają się odpowiednio wierzycielami i dłużnikami.

Wierzyciel to jednostka mająca prawo do otrzymania zapłaty (wierzytelności) np. dostawca towarów, pracownik. Dłużnik to podmiot, którego obowiązkiem jest terminowe regulowanie płatności z tytułu zaciągniętych zobowiązań. Np. odbiorca sprzedanych towarów, jednostka gospodarcza w stosunku do dostawców, pracowników, urzędów.

Klasyfikacja rozrachunków oparta jest na różnych kryteriach. Biorąc pod uwagę kryterium podmiotowe, można na przykład wyróżnić :

- rozrachunki z odbiorcami i dostawcami,

- rozrachunki z pracownikami,

- rozrachunki z urzędem skarbowym, urzędem celnym, ZUS,

- rozrachunki z właścicielami, wspólnikami, udziałowcami i akcjonariuszami,

- rozrachunki z ubezpieczycielami i inne.

Według kryterium przedmiotowego podział rozrachunków można przedstawić podobnie, jako

- rozrachunki z tytułu dostaw,

- rozrachunki publicznoprawne,

- rozrachunki z tytułu wynagrodzeń i pozostałe rozrachunki z pracownikami,

- pozostałe rozrachunki.

Według zasięgu terytorialnego rozrachunki można podzielić na rozrachunki krajowe i rozrachunki zagraniczne.

Należności dzieli się na krótkoterminowe (do 12 miesięcy) i długoterminowe (powyżej 12 miesięcy). Podział ten jest konieczny aby zakwalifikować je do aktywów obrotowych lub aktywów trwałych. Podobnie zobowiązania należy podzielić na zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe.

4.2. Rozrachunki z dostawcami

Rozrachunki z odbiorcami

4.3. Rozrachunki publiczno-prawne

4.4. Rozrachunki z pracownikami z tyt wynagr

4.5. Pozostałe rozrachunki z pracownikami

Pozostałe rozrachunki

---