Styki te określają standard elektryczny, mechaniczny, proceduralny i funkcjonalny punktów dostępu do sieci. Schemat dostępu użytkownika do sieci ISDN przedstawiono poniżej.
Bloki zakończenia liniowego LT (Loop Termination) i centralowego ET (Exchange Termination) instalowane są w centrali ISDN. Głównym zadaniem podzespołu LT jest zapewnienie właściwej współpracy systemu z łączem abonenckim, w tym: wykrywanie stanu aktywności linii, wytwarzanie i odbieranie sygnałów kodu transmisyjnego, zasilanie pętli abonenckiej oraz przeprowadzanie okresowych testów sprawności łącza. Urządzenie LT zawiera również elementy zabezpieczające wyposażenie centrali przed przepięciami wywołanymi np. wyładowaniami atmosferycznymi. Blok ET służy rozpoznawaniu żądań abonenta i podejmowaniu na ich podstawie decyzji np. o zestawianiu lub likwidowaniu połączeń. Pośredniczy on również w procesie odbioru i wysyłania strumienia danych, generowanych przez terminale abonenckie do sieci teletransmisyjnej. Zasadniczą część elementu ET stanowią więc urządzenia sterujące wraz z oprogramowaniem centrali.
Pozostałe elementy zaznaczone na rysunku zainstalowane są u abonenta. Pierwszym z nich jest zakończenie sieciowe NT1 (Network Termination type 1). Spełnia ono zadania warstwy pierwszej, które można podzielić na operacyjne (odtwarzanie podstawy czasu, synchronizacja, ramkowanie, konwersja prędkości transmisyjnych itp.) i utrzymaniowe (detekcja i wysyłanie sygnałów aktywacji łącza, wykonywanie pętli testowej, wysyłanie alarmów, zasilanie pozostałych urządzeń napięciem z linii itp.). W praktycznych realizacjach podzespół NT1 ma postać "puszki" kończącej linię abonencką i zainstalowanej u abonenta, wyposażonej w gniazdo umożliwiające podłączenie do sieci jednego terminala.
Następnym elementem jest blok NT2 (Network Termination type 2). Jest to inteligentny interfejs między zakończeniem łącza abonenckiego a terminalami. Może przybierać formę bardzo prostą (będąc zredukowanym wręcz do zera) lub stanowić skomplikowany koncentrator, multiplekser czy komutator zamykający ruch między poszczególnymi terminalami abonenta. Głównym celem stosowania NT2 jest umożliwienie podłączenia do sieci wielu urządzeń końcowych, a nawet adapterów lokalnych sieci komputerowych LAN. Podstawowa praktyczna realizacja bloku NT2 ma więc często formę listwy wyposażonej w odpowiednią ilość gniazd, do których abonent może podłączyć swoje terminale.
W standardzie dostępu do sieci ISDN przewidziano możliwość sprzęgania z nią dwóch rodzajów terminali. Pierwszy z nich stanowią urządzenia końcowe, pracujące w standardzie ISDN. Są to elementy spełniające odpowiednie normy sieci zintegrowanych, dzięki czemu mogą zostać podłączone bezpośrednio do bloku NT2. Terminale te oznacza się symbolem TE1 (Terminal Equipment type 1). Aby jednak umożliwić współpracę z siecią ISDN urządzeń starszego typu lub np. komputerów osobistych nie posiadających specjalnego wyposażenia, w standardzie CCITT zdefiniowano drugą grupę terminali końcowych oznaczanych symbolem TE2 (Terminal Equipment type 2). Podłączenie urządzeń typu TE2 do bloku NT2 wymaga zastosowania dodatkowego adaptera terminalowego TA (Terminal Adapter). Jest to interfejs transkodujący dane zapisane w formacie jednego z popularnych standardów (np. RS 232) na postać akceptowaną przez blok NT2. Istotnym zagadnieniem wspomnianego procesu transkodowania jest konwersja prędkości transmisji, mająca na celu dopasowanie pierwotnego formatu strumienia bitów do przepustowości kanału B lub D. Dołączanie do sieci ISDN urządzeń analogowych, takich jak np. standardowy aparat telefoniczny lub faks, wymaga zastosowania adaptera, który dokona konwersji oryginalnego formatu sygnału na postać cyfrową. Głównym podzespołem takiego bloku TA będzie układ kodeka, realizujący funkcję przetwarzania A/C i C/A.
Między omówionymi powyżej elementami zdefiniowane zostały tzw. styki (nazywane również przekrojami), oznaczane literami: R, S, T, U, V. Ponieważ przy realizacji dostępu podstawowego do sieci ISDN wykorzystywano istniejące linie abonenckie, a ich rodzaj i jakość znacznie odbiegają od siebie w poszczególnych krajach, dlatego odstąpiono od międzynarodowej standaryzacji styku U. Przekrój V, zlokalizowany wewnątrz wyposażenia centralowego, również pozostawia pewną swobodę w jego implementacji. Pozostałe punkty (pomiędzy elementami wyposażenia abonenckiego) opisane zostały odpowiednimi normami, co gwarantuje możliwość wzajemnej współpracy urządzeń różnych producentów. Na przekroju U stosowana jest linia dwuprzewodowa, natomiast w przypadku S i T wykorzystuje się łącze czteroprzewodowe (para przewodów dla każdego kierunku transmisji). Istotną różnicą między stykiem S i T jest natomiast fakt, iż przekrój T został zdefiniowany jedynie dla transmisji dwupunktowej (point to point), zaś styk S dopuszcza przyłączenie wielu urządzeń końcowych, gdyż przeznaczony jest dla połączeń wielopunktowych (point to multipoint).
Jedną z najistotniejszych cech omówionej struktury łącza ISDN-owskiego jest wyodrębnienie podsieci abonenckiej. Granicę między podsiecią a siecią publiczną wyznacza blok NT (połączone elementy NT1 i NT2) stanowiący interfejs między dwuprzewodową linią łącza abonenckiego i czteroprzewodowym okablowaniem użytkownika (rys. 2).
Rozwiązanie takie podyktowane zostało dwoma względami. Po pierwsze przyjęto założenie, iż abonent będzie mógł w prosty sposób dołączyć do końcówki sieci ISDN kilka urządzeń. Niektóre z nich, pracujące w czasie rzeczywistym, wymagają równoczesnego przesyłania strumienia informacji w obu kierunkach (pełny dupleks), np. w celu transmisji sygnałów fonicznych. Poza tym z ogólnego pasma 2B+D może w danej chwili korzystać nie jeden, lecz kilka terminali, w związku z czym konieczne jest zapewnienie im wielodostępu do wspólnego medium transmisyjnego. Realizacja tych zamierzeń jest możliwa po rozdzieleniu kierunków transmisji poprzez wyodrębnienie oddzielnej pary przewodów dla każdego z nich.
Z drugiej zaś strony istniejące obecnie linie abonenckie wykonane są w postaci pojedynczej pary przewodów, łączącej użytkownika z najbliższą centralą. Wymiana tych łączy na linie czteroprzewodowe musiałaby wiązać się z ogromnymi kosztami i oczywiście wydłużeniem czasu wdrażania sieci ISDN do eksploatacji. Zastosowanie bloku NT, pośredniczącego między transmisją dwu- i czteroprzewodową pozwala więc na osiągnięcie kompromisu, łączącego w sobie zalety wielodostępu terminali abonenckich do wspólnego zestawu kanałów i jednocześnie adaptacji istniejących linii na potrzeby nowej sieci.
Terminale i ich rodzaje
Urządzenia końcowe typu TE1 (ISDN-owskie) można podzielić ze względu na złożoność i stopień integracji funkcji na trzy grupy:
- jednofunkcyjne (proste),
- mieszane (niefoniczne),
- wielofunkcyjne (złożone).
Terminale jednofunkcyjne przeznaczone są do realizacji pojedynczej, wybranej usługi ISDN. Są to zarówno telefony, faksy grupy 4, komputery wyposażone w karty ISDN, jak i liczniki zużycia energii elektrycznej lub czujniki przeciwwłamaniowe, posiadające odpowiednie interfejsy.
Typowym terminalem jednofunkcyjnym jest telefon ISDN. Niewątpliwie jest to urządzenie, które poddane zostało największej modyfikacji zarówno pod względem spełnianych funkcji, jak i wyglądu zewnętrznego. Przykładowy schemat blokowy telefonu ISDN przedstawiono na rysunku 3.
Blok interfejsu dostępu do styku S umożliwia wprowadzenie sygnałów sterujących C oraz informacji użytkownika U (jest nią w tym wypadku cyfrowa postać sygnału mowy) do kanałów dostępu podstawowego 2B + D. Sygnał akustyczny zajmuje jeden z kanałów B, natomiast dane sygnalizacyjne (np. wybierany numer) przesyłane są za pośrednictwem kanału D.
Pracą poszczególnych podzespołów aparatu zarządza system sterujący. Do jego funkcji należy przepatrywanie klawiatury, sterowanie wyświetlaczem, wysyłanie i odbieranie informacji sygnalizacyjnej itp. Podstawowym elementem funkcjonalnym telefonu jest kodek PCM. Dokonuje on przetwarzania sygnału fonicznego analogowo-cyfrowego (A/C) i cyfrowo-analogowego (C/A), zgodnie ze standardem PCM (lub ADPCM). Tor akustyczny może zostać rozbudowany o dodatkowe wzmacniacze w celu uzyskania aparatu "głośnomówiącego".
Klawiatura umożliwia abonentowi przede wszystkim wybranie żądanego numeru. W zależności od stopnia skomplikowania aparatu może ona zawierać różną liczbę bloków klawiszy funkcyjnych, pozwalających na korzystanie z wbudowanych funkcji i udogodnień oferowanych przez sieć ISDN.
Wizualizację odpowiednich informacji umożliwia wyświetlacz alfanumeryczny, który może ukazać na ekranie numer abonenta wywołującego, krótką informację alfanumeryczną przekazaną abonentowi podczas jego nieobecności, aktualny stan realizacji połączenia, informację o pojawieniu się innego zgłoszenia w trakcie trwania rozmowy itp. Blok sygnalizacji akustycznej służy głównie wytwarzaniu sygnału wywołania i alarmu w przypadku występowania trudności w realizacji połączenia.
Innym przykładem końcowego urządzenia jednofunkcyjnego jest np. faks lub terminal ekranowy, wyposażony w monitor i klawiaturę. Jego możliwości będą więc ograniczone do korzystania z baz danych, systemów rezerwacji biletów itp. Stosowanie tego typu urządzeń jest szczególnie uzasadnione w przypadku firm takich, jak np. biura podróży, posiadających rozbudowane komórki informacyjne.
Terminal mieszany, niefoniczny jest urządzeniem integrującym wiele rodzajów usług transmisyjnych. W zależności od stopnia skomplikowania pozwala on na przesyłanie tekstów, rysunków i grafiki wysokiej rozdzielczości. Terminal taki może być wyposażony w wiele urządzeń dodatkowych, takich jak: skaner, drukarka mozaikowa czy zewnętrzna pamięć masowa. Odpowiednie oprogramowanie umożliwia nie tylko wprowadzanie tekstu z klawiatury, ale także stosowanie techniki OCR (optycznego rozpoznawania pisma). Pozwala ona zamienić graficzny obraz tekstu na ciąg kodów ASCII, w celu umożliwienia jego edycji. Informacje odebrane przez terminal mogą zostać wydrukowane, wyświetlone na ekranie monitora lub zapamiętane na dysku dla ich powtórnego odtworzenia lub obróbki. Schemat blokowy przykładowego terminala mieszanego przedstawiono na rys. 4.
Podobnie jak w przypadku telefonu, zespół sterujący odpowiada za przetwarzanie informacji sterującej i sygnalizacyjnej C. Przepływem danych użytkowych U, wysyłanych i odbieranych przez terminal, kieruje procesor. Rozpoznaje on żądania użytkownika i sygnały sterujące nadesłane z sieci i na ich podstawie podejmuje odpowiednie działania. Monitor ekranowy może służyć jednocześnie prezentacji opracowywanych lub odbieranych tekstów i rysunków oraz wizualizacji informacji o aktualnym stanie terminala i współpracujących z nim urządzeń, stanie połączenia i przebiegu transmisji. W niektórych przypadkach może jednak okazać się wygodniejsze użycie dodatkowego wyświetlacza alfanumerycznego i klawiatury funkcyjnej, które ułatwiają zestawianie i nadzorowanie połączenia.
Ostatnim rodzajem urządzeń końcowych jest grupa terminali wielofunkcyjnych. Pod względem funkcjonalnym stanowią one rozszerzenie terminala mieszanego o możliwość transmisji sygnału mowy i danych komputerowych. Terminal wielofunkcyjny jest rodzajem stacji roboczej przystosowanej do współpracy z siecią ISDN. Umożliwia on zwykle wykorzystanie pełnej gamy oferowanych usług, a ponadto posiada moc obliczeniową porównywalną z mocą komputera osobistego. Wprowadzenie daleko posuniętej integracji funkcji jest bardzo wygodne, gdyż pozwala na łatwe i szybkie dokonywanie zmiany typu dostępnej aktualnie usługi w trakcie trwania połączenia, a także jednoczesne uaktywnienie większej ilości usług, np. prowadzenie rozmowy telefonicznej i przeszukiwanie bazy danych. Dodatkową zaletą terminala wielofunkcyjnego, wynikającą z jego stosunkowo dużej mocy obliczeniowej, jest możliwość korzystania z oprogramowania dostarczającego szerokiego zakresu nowych możliwości. Mogą to być różnego rodzaju notatniki, edytory, programy obliczeniowe i kalkulacyjne oraz programy oferujące dostęp do poczty elektronicznej lub lokalnych sieci komputerowych.
Niestety, dostępne obecnie wielofunkcyjne urządzenia końcowe są bardzo kosztowne, głównie z uwagi na ich niskoseryjną, ograniczoną niewielkim popytem produkcję.