„Globalna konkurencja”:

Rozwój handlu po II Wojnie Światowej wspierany przez instytucje międzynarodowe tj.: Międzynarodowa Organizacja Handlu, Układ Ogólny w sprawie Ceł i Handlu (GATT) oraz od 1995, Światowa Organizacja Handlu, umożliwiły uczestnictwo przedsiębiorstw na wielu rynkach światowych.

Konkurencja między przedsiębiorstwami w obrębie jednego kraju przekształciła się w rywalizację gospodarczą między krajami i przedsiębiorstwami w skali światowej.

Globalna konkurencja stała się przedmiotem badań a ich rezultaty zamieszczone były w raportach Światowej Konkurencyjności krajów stworzonych przez WEF (Word Economic Forum) i IIMD(International Institute for Management Development)

Niestety i tutaj pojawiły się różnice zdań. Początkowo naukowcy wspólnie badali rozwój konkurencyjności krajów jednak w 1996 roku nastąpił rozłam i od tego czasu pojawiają się dwa odrębne, odmienne w treści raporty. WEF znany jako doradca rządowy w Polsce, za podstawę opracowania raportu uznaje analizy makroekonomiczne i badania ankietowe, prowadzone w krajach uczestniczących w rankingu.

J.D. Sachs tak charakteryzuje metody tworzenia raportu:

„Narody wysoce konkurencyjne to narody, które wybrały dla swego użytku instytucje i kierunki rozwiązań politycznych, promujące długoterminowy wzrost gospodarczy”

-Rezultaty badań międzynarodowej konkurencji World Economic Forum w 1997r.

Lp.	Kraj (pozycja w 1997 r.)	Otwartość		Rząd	Finanse	Infra- struktura	Techno- logia		Zarzą- dzanie	Ludzie	Instytucje
1.	Singapur	3		1	1	2	1		7	2	9
2.	Hongkong	1		2	4	4	21		13	1	19
3.	USA	6		17	3	3	2		1	7	15
4.	Kanada	4		24	5	4	4		3	15	8
5.	Nowa Zelandia	24		7	12	11	9		12	5	12
6.	Szwajcaria	25		9	8	12	11		5	16	10
7.	Wielka Brytania	10		27	2	14	15		16	12	3
8.	Tajwan	12		8	11	28	17		18	3	28
9.	Malezja	16		6	6	8	23		20	20	26
10.	Norwegia	28		16	10	6	13		8	17	7
…	…	…		…	…	…	…		…	…	…
50	Polska		44	43	46	50	44	50		48		44

Źródło: The Global Competitiveness Report 1997, jw, s. 90-197

*GATT - General Agreement na Tariffa and Trade, Układ Ogólny o Taryfach Celnych i Handlu, międzynarodowe porozumienie handlowe podpisane 30 października 1947 w Genewie przez 23 państwa członkowskie ONZ. Zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 1948. Do 1994 GATT był organizacją międzynarodową.

Natomiast raport IMD (International Institute for Managerial Development)) skupia uwagę głównie na zdolności danego kraju do wytwarzania wartości dodanej*. Dla charakterystyki tego zjawiska opiera się na analizie 4 czynników:

• konserwatywne i otwarte metody gospodarowania ,

• atrakcyjność i agresywność

• zasoby naturalne i zdolności przetwórcze

• skłonność do indywidualnego ryzyka

Konkurencyjność w 1997 roku w świetle badań IMD

Lp.	Kraj (pozycja w 1997 r.)	Gospo- darka krajowa		Interna- cjonali zacja	Rząd	Finanse	Infrastru- ktura		Zarzą- dzanie	Nauka i technika	Ludzie
1.	USA	1		1	7	1	1		3	1	12
2.	Singapur	3		2	1	6	11		1	8	15
3.	Hongkong	9		3	2	12	19		2	18	13
4.	Finlandia	23		13	15	13	3		8	6	1
5.	Norwegia	8		23	13	11	2		13	11	4
6.	Holandia	16		6	22	2	12		4	12	10
7.	Szwajcaria	32		26	5	3	9		9	5	6
8.	Dania	18		9	23	4	5		5	23	3
9.	Japonia	6		32	28	5	20		7	2	11
10.	Kanada	21		19	9	10	6		10	9	2
…	…	…		…	…	…	…		…	…	…
43.	Polska		39	44	45	45	36	44		42		35

Źródło: The Worll Competitiveness Yearbook 1997, IMD ,Lozanna 1997 s. 28-29

Wypowiedź Stephane'a Garelli, twórcy raportu:

“Konkurencyjność stała się tym w gospodarce , czym grawitacja jest w fizyce: jedną z najważniejszych sił rzeźbiących współczesność naszego świata; jest to siła, od której nie można uciec”

* Wartość dodana, rzeczywisty wkład podmiotu gospodarczego w wartość wytworzonych produktów, obejmuje: zysk netto, podatek dochodowy, amortyzację, zapłacone odsetki od kredytów i pożyczek oraz koszty pracy (wynagrodzenia brutto wraz z narzutami).

Głównym ideologiem konkurencji globalnej jest M.E. Porter, profesor Harvard Business School.

Stwierdza on iż:

„Konkurencja globalna zmusza naczelne kierownictwo do zmiany sposobu myślenia i metody prowadzenia jego przedsiębiorstw. Polityka, która była trafna wtedy, gdy firma prowadziła indywidualną działalność w wielu krajach, teraz może być nieskuteczna”

We wszystkich jego publikacjach ewoluuje teoria konkurencji globalnej. Innymi znawcami tematu są G. Hamel, C. K. Prahalad, autorzy książki „Konkurowanie dla przyszłości”, którzy przedstawiają koncepcję przebudowania maszyny konkurencyjności przedsiębiorstw. Proponują poszukiwanie rozwiązań w trzech kierunkach:

• restrukturyzacja portfela i zmniejszenia liczebności zarządów

• Re- engineeringu procesów i stałego doskonalenia

• Odnawiania przemysłów, w których działają, oraz tworzenia nowych strategii

Konkurencja globalna jest wielkim wyzwaniem dla przedsiębiorstw XX wieku. Na przełomie wieków zwiększyła się liczba konkurentów na rynkach lokalnych , między innymi dużych graczy zaciekle walczących o dominację.

Konkurencja stała się walką nieczystą, dopuszczającą się tzw. „chwytów poniżej pasa” czyli niedozwolonych praktyk monopolistycznych , pełną nieuczciwej konkurencji a reguła „fair play” nie ma prawa bytu.

A więc również wśród przedsiębiorstw są „równi i równiejsi”. Konkurencja stała się więc celem sama w sobie, rodzajem ideologii w biznesie i strategią rozwoju przedsiębiorstw.

Jako potwierdzenie powyższej tezy przytoczymy słowa ekspertów Grupy Lizbońskiej:

„Ideologia konkurencyjności pogarsza wszelkiego rodzaju problemy tożsamości i nastawia jednych ludzi przeciw drugim. W takich warunkach trudno jest mówić o istnieniu demokratyzacji rządów i instytucji. Może istnieć formalna demokracja, ale nie będzie miała ona znaczenia tam, gdzie dominuje logika wojen gospodarczych i prawo silniejszego, a prawa słabszych są ograniczone jedynie do roli dobrego szeregowca produkcji (o ile oczywiście umożliwiony zostanie im dostęp do pracy) i konsumenta […]”

Wnioski dla przedsiębiorstw:

Wg. Portera, sukces w globalnej konkurencji gwarantują następujące wytyczne:

- Zmuszać do innowacji. Firma powinna szukać nacisków i wyzwań, a nie ich unikać.

- Wyszukiwać najzdolniejszych konkurentów. Zdolni konkurencji i szanowani rywale, jako wrogowie, mogą motywować do zmian organizacyjnych.

- Zbudować system wczesnego ostrzegania. Wczesne sygnały ostrzegawcze umożliwiają szybkie działanie, będące reakcją na pojawiające się szanse lub zagrożenia.

- Doskonalić krajowy romb. Sprowadza się to do aktywnego oddziaływania zarówno na czynniki kształtujące produkcję, jak i na popyt w sektorze konkurentów, a także sektory pokrewne jak i wspomagające.

- Zachęcać do krajowej rywalizacji. Aby konkurować w skali globalnej, firma potrzebuje zdolnych rywali krajowych i energicznej rywalizacji krajowej.

- Globalizować się, aby uzyskać dostęp do wybranych elementów przewagi w innych krajach. Pozyskiwanie ludzi o wysokich kwalifikacjach.

- Jedynie wybiórczo korzystać z sojuszy. Nie należy aliansów strategicznych traktować jako podstawy strategii, ale jako narzędzie do realizacji określonego jej aspektu.

- Lokalizować krajową bazę tak, aby wspierać przewagę konkurencyjną. Przewagę konkurencyjną tworzy się we własnym kraju. Tylko tom mogą być tworzone warunki dla innowacji. Gdyby jednak było to trudne, to centrum należy przenieść do kraju, w którym można zapewnić najlepsze warunki dla konkurencji globalnej.

Wytyczne te pomogą w formułowaniu strategii globalnej przedsiębiorstwa.

---