JAK NAPISAĆ PROGRAM AUTORSKI, cośki


JAK NAPISAĆ PROGRAM AUTORSKI ?
Opracowała: Elżbieta Kawczyńska

     Każda działalność pedagogiczna, w tym i praca z dziećmi w młodszym wieku szkolnym powinna posiadać program. Obecnie program traktuje się jako propozycję dla nauczycieli. Nauczyciel może wybrać wśród wielu propozycji tę, która mu najbardziej odpowiada lub napisać własny program. Zdaniem A. Brzezińskiej (1992) „budowanie autorskiego programu to zadanie dla wychowawcy i każdego nauczyciela, a od pewnego etapu w tworzeniu wspólnoty to także zadanie dla uczniów” (s. 73).
       Dziedzina programu szkolnego nie stanowi spójnej całości. „Definiując w jakiś sposób program, zdradzamy w znacznej mierze własne do programu podejście” (A. C. Ornstein, F. P. Hunkins, 1998, s. 30).
       R. Więckowski (1992) uważa, iż można wyróżnić dwa podstawowe sposoby ujmowania istoty programu. „Pierwszy z nich orzeka, że program jest zbiorem instrukcji dla nauczyciela - określającym, czego i jak należy uczyć. Drugi ujmuje program jako zbiór propozycji dla nauczyciela - dotyczących rozwijania wielokierunkowej aktywności dzieci. Wspomniane sposoby dotyczą w istocie rzeczy traktowania programu - jako obligatoryjnego dokumentu lub jako propozycji. W pierwszym przypadku nauczyciel jest odtwórcą, wykonuje określony zestaw instrukcji, zaś w drugim - kreuje proces edukacyjny na podstawie określonych propozycji” (s. 455).
      Zdaniem A. Brzezińskiej (1992) „program można traktować jak scenariusz, który należy w pełni zrealizować (odegrać); ogranicza on wówczas inwencję nauczyciela, traktując go całkowicie instrumentalnie - jako narzędzie realizacji. Program można jednak traktować jako drogowskaz dla siebie i swych uczniów, jako swoisty rodzaj mapy poznawczej, mapy problemowej, rodzaj rusztowania czy szkieletu, osi, wokół której będą się koncentrowały działania nauczyciela, działania uczniów oraz ich działania wspólne” (s. 73).
       A. Brzezińska ( 1992) zachęca nauczycieli do tworzenia własnych programów nauczania, gdyż „programy oficjalne rzadko mają postać takiego rusztowania i czasem szkoda wysiłku nauczyciela włożonego w ich poprawianie. Bardziej efektywne jest budowanie programu od początku, według innych założeń, dla siebie i swojego zespołu uczniów. Taki samodzielnie stworzony program uruchamia w twórcy wewnętrzną motywację do pracy, wzmacnia jego osobiste zaangażowanie, zwiększa odporność na przeszkody” (s. 73).
     Autorka uważa, iż program może być autorski pod dwoma względami:

Istotną cechą programów autorskich jest ich ścisły związek z autorem. Programy autorskie wyrastają z określonej osoby, z jej zaangażowania, jej specyficznego doświadczenia życiowego i zawodowego, z jej sposobu przeżywania świata. Podstawą konstruowania programów są, zatem filozoficzne, psychologiczne i społeczne poglądy ich autora. Mają one wpływ na określenie idei wiodącej programu.

Ważnym zadaniem nauczyciela tworzącego program autorski jest prawidłowe sformułowanie celów kształcenia. A. C. Ornstein i F. A. Hunkins (1998) określili następujące warunki formułowania celów:

  1. „Cele powinny opisywać zarówno oczekiwane zachowania uczniów, jak i treść lub kontekst, w którym zachowanie takie przejawia się.

  2. Cele złożone należy przedstawiać analitycznie i na tyle szczegółowo, żeby nie powstały żadne wątpliwości, o jakiego rodzaju zachowanie chodzi lub, do czego zachowanie to się odnosi.

  3. Cele powinny wyraźnie wskazywać, jakie czynności uczenia się są potrzebne, by opanować określone zachowania.

  4. Cele ewoluują; wskazują drogę, nie zaś metę.

  5. Cele powinny być realistyczne i zawierać tylko to, co da się ująć w postaci programu i procesu dydaktycznego.

  6. Zakres celów powinien być na tyle szeroki, ile trzeba, żeby pomieścić wszystkie rodzaje osiągnięć, za które odpowiada szkoła” (s. 202).

H. Komorowska (1995) uważa, iż autor tworząc program dokonuje wyboru celów kształcenia, co pociąga za sobą stworzenie określonego typu programu:

Podczas tworzenia autorskiego programu nauczania twórca powinien wziąć pod uwagę warunki, w jakich realizowany będzie jego program.
M. Szczepańska (1999) do warunków mających wpływ na konstruowanie i realizowanie programu zalicza:

  1. Warunki podmiotowe:

  • Warunki szkolne: