STAN ZAGROŻENIA ZYCIA - czasowa niewydolność układów niezbędnych do utrzymania zyci. Ukl. oddechowy, krazenia, ośrodkowego i obwodowego UN, krwionośnego, czynności miesni.
RESUSCYTACJA - jest to zespol czynności majacy na celu przywróceniu funkcji życiowych poszczególnych narządów.
REANIMACJA - zespol czynności mających na celu przywrócenie wszystkich czynności życiowych i ocalenie ich na poziomie OUN.
ALS - zaawansowane czynności podtrzymujące zycie (defibrylacja, farmakologia)
BLS - podstawowe czynności podtrzymujące Zycie obejmujące utrzymanie drog oddechowych ( udrożnienie)
ILCOR - Międzynarodowy Wspolny Komitet do Resuscytacji skupiający przedstawicieli narodowych komendantow do spraw resuscytacji Europy, Kanady, USA. Jego zadaniem jest m.in. opracowanie algortymow uproszczonych dotczacych postepowania w stanach zagrozenia zycia.
ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA - kluczowe etapy pomocy naglego zatrzymania krazenia (NZK) zostale opisane jako łańcuch zależności:
- wczesne rozpoznanie sytuacji zagrozenia zycia i powiadomienia służb medycznych
- wczesna resuscytacja krążeniowo oddechowa (RKO)
- wczesna defibrylacja i zaawansowane zabiegi ratujące Zycie
- wczesna intensywna opieka poresuscytacyjna
ZANIM ZACZNIESZ RATOWAC - jeśli mamy do czynienie z ofiara tragicznego wypadku to stosujemy poniższe zasady: najpierw ostrożnie zbadac ofiare, podchodząc do poszkodowanego należy oceniac jego miejsce pod katem bezpieczeństwa dla siebie i chorego, glowna zasada to: bezpieczeństwo ratownika jest zawsze najważniejsze. Do lezacej osoby podchodzimy od strony glowy, sprawdzamy reakcja, pytamy co się stalo, jeśli nie odpowie szczypiemy go pod nosem.
ABCD RESUSCYTACJI - A - airway - zapewnienie drożności drog oddechowych (usuwanie ciala obcego, odpowiednie ułożenie, uniesienie zuchwy, intubacja)
B - breathing zapewnienie oddychania (sztuczna wentylacja)
C - circulation - zapewnienie krazenia krwi (pośredni masaz serca)
D - drugs - leki (adrenalina)
NZK - jest to gwałtowne ustanie czynności serca i oddychania. Najbardziej wrażliwe na niedotlenienie sa komorki OUN, jest to glowna przyczyna śmierci w Europie i dotyczy 700tys os/rok. W 40% NZK stwierdza się migotanie Komor.
PRZYCZYNY NZK: -UKL ODDECHOWY: niedrożność drog odd, schorzenia nerwowo mięśniowe, odma i krwiaki opłucnej, aspiracja, obrzek pluc. UKL KRAZENIA: zaburzenia rytmu serca, chorowa wiencowa, OZW - ostre zapalenie wiencowe, zator tetnicy płucnej, kardiomiopatie, tamponada osierdzia, wstrzas, niewydolność krazenia. OUN: urazy czaszkowo mozgowe, zatrucia lekami, infekcje i choroby metaboliczne, guzy mozgu
RKO - przywracanie do zyci pacjenta ze stanu potencjalnej lub pozornej śmierci.
SMIERC BIOLOGICZNA to ustanie czynności serca, oddychania i funkcji mozgu.
WYTYCZNE RESUSCYTACJI, BLS - Bask Life Support, Podstawowe zabiegi resuscytacyjne: - bezprzyrzadowe utrzymanie drożności drog odd oraz podtrzymanie oddychania i krazenia
- rozpoznanie i postepowanie w przypadku zawalu miesnia sercowego, udaru mozgowego by nie dopuścić do zatrzymania oddechu i krazenia
- skuteczne oddychanie w razie zatrzymania oddechu
- sztuczne oddychanie i masaz serca w zatrzymaniu krazenia
- defibrylacja w przypadku VF (migotanie Komor) lub VT (skurcz Komor) przy pomocy ADE (zewnetrzna automatyczna defibrylacja)
- rozpoznanie i postepowanie w przypadku zakrztuszenia cialem obcym
BLS->nie reaguje->zawolaj pomoc->udrożnij drogi odd->brak prawidłowego odd-> zadzwon na 112->30 ucisniec kl pier->2 sztuczne odd->30 ucisniec
SEKWENCJA DZIALAN PRZY RESUSCYTACJI OS. DOROSŁYCH:
- zapewnic bezpieczeństwo ratownika i ratowanemu
- sprawdzic czy ratowany reaguje, delikatnie potrzasnac za ramie i zapytac jak się czuje
- jeśli nie odpowiada lub porusza się można go zostawic w pozycji jakiej go zastaliśmy, sprawdzic jego stan i wezwac pomoc. Nastepnie regularnie oceniac stac ratowanego
SEKWENCJA DZIALAN - OCEN CZY POSZKODOWANY REAGUJE:
- jeśli ratowany nie reaguje należy glosno wzywac pomocy, odwrocic ratowanego na plecy i udrożnić drogi odd
- usunąć z jamy ustnej wszelkie widoczne przyczyny zatkania drog odd w tym protezy zebowe, nie ruszając jednak protez dobrze przymocowanych
- odciągnąć glowe i unieść zuchwe co udrażnia drogi odd
- jeżeli podejrzewa się obrażenia szyji należy zastosowac wysuniecie zuchwy
- należy pamiętać ze utrzymanie drożności jest priorytetem w opiece nad pacjentem z podejrzeniem uszkodzenia kręgosłupa
SEKWENCJA DZIALAN - SPRAWDZ CZY WYSTEPUJE ODDECH:
- ocen czy występują prawicowe oddechy (silniejsze niż okresowe westchnienia czy slabe probe oddechu)
- wzrokowo ocen ruchy kl piers.
- uchem zbliżonym do ust ratowanego - ocen szmery oddechowe
- policzkiem wyczuc czy z ust wydobywa się powietrze
Na te czynności należy poswiecic nie wiecej niż 10s. Jeśli sa jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy należy działać tak jakby był nieprawidłowy.
Jeżeli poszkodowany odpowiada lub porusza się:
- uloz pacjenta w pozycji bezpiecznej
- ocen jego stan i wezwij pomoc jeśli jest potrzebna
- oczekując na pomoc regularnie oceniaj stan ogolny i oddech: patrz, słuchaj, wyczuwaj
POZYCJA BEZPIECZNA - jeżeli pacjent oddycha i nei doznal urazu, zdejmij mu okulary jeśli posiada, uluz w pozycji bezpiecznej, pozycja ta umozliwia drożność drog oddechowych, pozwala uniknąć zapadanie się jezyka w jamie ustnej i zatkania drog oddechowych, minimalizuje ryzyko zachłyśnięcia się trescia zoladkowa
ULOZENIE W POZYCJI BEZPIECZNEJ - zdjąć ratowanemu okulary jeśli posiada, uklęknąć obok ratowanego i upewnic się, ze obie jego konczyny dolne sa wyprostowane, kończynę gorna od strony ratowanego ułożyć w zgięciu 90st w stawie barkowym i łokciowym, przełożyć dalsze ramie ratowanego wpoprzeg jego klatki piersiowej, a grzbiet jego reki położyć pod policzek, druga reka uchwycic dalsza kończynę dolna tuz nad stawem kolanowym i podciągnąć ja ku gorze nie odrywając stopy od podloza, trzymając reka ratowanego pod policzkiem pociągnąć za jego dalsza kończynę dolna tak by ratowany obrocil się w strone ratownika, zostawic kończynę dolna ratowanego, która znajduje się u gory tak, by w stawie biodrowym i kolanowym była zgieta pok katem 90st, odciągnąć glowe ratowanego ku Tylowi, by upewnic się ze drogi odd sa drozne, regularnie sprawdzac oddychanie, po 30 min ułożyć ratowanego na drugim boku
SEKWENCJA DZIALAN - SPRAWDZ CZY WYSTEPUJE KRAZENIE
- sprawdz tetno na tetnicy szyjnej
- przeznacz na to nie wiecej niż 10 s
- jeżeli jest tetno kontynuowac sztuczna wentylacje dopóki ratowany nie podejmie wlasnego oddychania
- mniej wiecej co 10 skutecznych oddechow lub co minute sprawdzamy oznaki zachowanego krazenia nie dłużej niż 10 s
- jeżeli ratowany oddycha ale jest nieprzytomny układamy go w pozycji bezpiecznej
Decyzje o rozpoczęciu RKO podejmuje się gry poszkodowany nie reaguje i nie oddycha prawidłowo
RKO
- uzycie AED
- skuteczne oddychanie, masaz serca
- uzycie worka samoprezalnego tlenu
Natychmiast po potwierdzeniu NZK pomija się 2 poczatkowe oddechy ratownicze i uciska się kl pier 30 razy
MASAZ SERCA ZEWNETRZNY - pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4-5 cm. Po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatke piersiowa, nie odrywając dłońmi od mostka, powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min, okres uciskania i zwalniania nacisku mostka powinien być taki sam.
NIEMOWLE: 5 wd 30 usc, 1 palec powyżej linii sutkowej, GL. 1,5 - 2,5 cm, 100/min, 2:30
DZIECKO: 5 wd 30 usc, 1 palec powyżej dolu mostka, GL. 2,5 - 3,5 cm, 100/min, 2:30
DOROSŁY: 30 usc, 2 palce powyżej dolu mostka, GL. 4 - 5 cm, 100/min, 2:30
KAŻDY ODDECH RATOWNICZY POWINIEN BYĆ WYKONANY PRZEZ 1S
Jeśli klatka piersiowa nie unosi się to:
Sprawdź jamę ustna poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce
Sprawdź czy uniesienie żuchwy i odciągnięcie głowy są poprawnie wykonane
Wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji, za każdym razem zanim podejmiesz ponowne uciski klatki piersiowej
Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik to powinni się zmieniać
RKO tylko w postaci uciśnięć klatki piersiowej:
Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych zastosuj uciśnięcie klatki piersiowej
Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej wykonuj je bez przerwy 100/min
Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać, w innym przypadku nie przerywaj resuscytacji
Kontynuuj resuscytację do czasu gdy przybędą wykwalifikowane służby ratownicze i przejmą działanie, poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać lub gdy ulegniesz wyczerpaniu
Łączymy uciskanie z oddechami ratowniczymi. Wykonujemy skuteczne oddychanie ratownicze, tak by przy każdym klatka piersiowa, powinna się wyraźnie unieść i opaść, głowa ratowanego odciągnięta ku tyłowi, żuchwa uniesiona, zaciśnięty nos. Wdech powinien trwać 1s 500-600ml powietrza na wdech.
Jeżeli wykonanie wdechu natrafia na trudności:
Ponownie sprawdzić jamę ustną
Sprawdzić czy odciągnięcie głowy i żuchwy jest wystarczające
ALS zaawansowane zabiegi resuscytacyjne:
ALS1 algorytm postępowania w przypadku NZK w szpitalu:
1.ocenić stan świadomości pacjenta.
2. jeżeli pacjent jest nieprzytomny głośno wołamy o pomoc
3.odwracamy pacjenta na plecy, udrażniamy drogi oddechowe, oceniamy oddech.
4. poświęcamy na to nie więcej niż 10s
5. próbujemy ocenić tętno nie dłużej niż 10s, a jeżeli pacjent nie oddycha, nie kaszle rozpoczynamy RKO czyli 30 uciśnięć a potem 2 wdechy.
ALS2
1.staramy się tak szybko jak to możliwe podać tlen
2. wentylacje prowadzimy najczęściej workiem samorozprężalnym z maska twarzaową
3. wykonujemy intubacje tchawicy/ próba może trwać nie dłużej niż 30s
4. nieprzerywane uciski klatki piersiowej z częstotliwością około 100/min; 10 ucisków na min
5. unikamy hiperwentylacji
ALS3
1.gdy jest dostępny defibrylator przykładamy łyżki do klatki piersiowej i oceniamy rytm, przerwa ma być krótka.
2.jeśli są wskazania to wykonujemy defibrylację
3.natychmiast po defibrylacji uciskamy klatkę piersiową
4.przerwy w uciskaniu klatki piersiowej mają być jak najkrótsze
5.wyróżniamy rytmy do defibrylacji czyli migotanie komór VF i częstoskurcz komór VT oraz nie do defibrylacji asystolię i aktywność elektryczną bez tętna PEA.
ALS4
1.gdy migotanie VF/ częstoskurcz komory VT bez tętna musi być wykonana defibrylacja pojedyncza
defibrylacja +RKO (30:2) po 2 min ocena rytmu i kolejne wyładowanie jeśli potrzeba
2.przy energii dwufazowej początkowo 150-200J, a kolejne 50-360J.
ALS5
W przypadku miejsco.... w zapisie EKG co do zróżnicowania między niskonapięciowym VF a asystolią odstąpienie od defibrylacji, kontynuacja RKO.
ADRENALINA (to hormon) podajemy 1mg dożylnie, jeśli po 2 wyładowaniach utrzymuje się VF/VT, następnie powtarzamy co 3-5 min/ co 2 pętle algorytmu nie przerywając RKO aby podać leki, jest to lek naczynioskurczowy, wpływa na krążenie systemowe co zwiększa ciśnienie perfuzji wieńcowej i mózgowej, jeśli nie można uzyskać dostępu żylnego podajemy adrenalina dotchawicowo rozcieńczając 3mg w 10ml wody
ALS6 rytmy nie do defibrylacji
1.szanse na przeżycie są niewielkie, chyba że zaczyna się leczenie przyczyny i jej rozpoznanie
2.jeśli na monitorze asystolia będzie PEA rozpoczynamy BLS 30:2 i podajemy adrenalinę 1mg potem powtarzamy co 3-5min aż do powrotu krążenia spontanicznego.
PEA rozkojarzenie ekeltromechaniczne podajemy 3 mg adrenaliny (przyspiesza czynność serca), prowadzimy przede wszystkim BLS, defibrylacja może pogłębić uszkodzenie serca.
OPIEKA RESUSCYTACYJNA
uważa się że korzystne odbarczanie żołądka za pomocą zgłębnika, utrzymanie intubacji, sedacji i kontrolowanej wentylacji, podaż płynów diurektyków w zależności od ośrodkowego ciśnienia żylnego OCŻ
uważa się że umiarkowana hipotermia zapobiega uszkodzeniom neurologicznym ponieważ zmniejsza hipoperfuzję mózgową.
ochładzamy do temp.32 np. poprzez wle 30ml/kg 0,9 NaCl o temp.4 stopnie
istnieje silny związek między wysokim poziomem glikemii u pacjentów po resuscytacji a niekorzystnym neurologicznym rokowaniem. Dlatego ścićle monitorujemy glikemię i ewentualnie podajemy wlew insulinowy.
Resuscytacja prowadzona przez 2 ratowników zadaniem priorytetowym jest wezwanie pomocy, jeden ratownik powinien sam podjąć BLS.
Zadławienie, czyli niedrożność dróg oddechowych spowodowane ciałem obcym FBAO
Dotyczy to zwykle osoby która właśnie jadła, osoby dławiące się zazwyczaj chwytaja się za szyję.
Postępowanie przy FBAO
jeśli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności zachęcamy Go do kaszlu i nic więcej nie robimy
jeśli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności ale jest przytomny stosujemy 5 uderzeń nadgarstkiem w okolicę międzyłopatkową stajemy z boku, nieco za poszkodowanym i pochylamy poszkodowanego do przodu
po każdym uderzeniu sprawdzamy czy ciało obce się nie wydostało
stosujemy 5 ucisnień nadbrzusza, jeśli to nie skutkuje nadal należy uderzać w okolicę
międzyłopatkową i powtarzać uciśnięcia nadbrzusza.
Jak poszkodowany traci przytomność należy go bezpiecznie ułożyć na ziemi i natychmiast wezwać pomoc i rozpoczać RKO
Tonięcie spożycie alkoholu znacząco zwiększa ryzyko utonięcia, zawsze należy pamiętać o własnym bezpieczeństwie, należy unikać wchodzenia do wody jeśli to tylko możliwe, resuscytacje rozpoczynamy najszybciej jak to możliwe, ryzyko urazu kręgosłupa szyjnego wynosi 0,5%, ratowanego należy jak najszybciej wyciągnąć z wody.
Postępowanie przy tonięciu:
Wyciągamy w pozycji horyzontalnej
Prowadzimy oddechy ratownicze natychmiast po udrożnieniu dróg oddechowych
Wykonujemy je już w wodzie nie uciskamy nadbrzusza bo może to spowodować aspirację treści pokarmowych
Po wydobyciu rozpoczynamy uciski klatki piersiowej
ALS u poszkodowanego
Jeśli to możliwe podajemy tlen w wysokim przepływie
U pacjentów nieprzytomnych robimy szybka intubację
Jeśli stwierdzamy ciężką hipotermię z temperaturą mniejszą niż 30stopni należy ograniczyć liczbe defibrylacji do 3 i nie podawać żadnych leków dopóki temp. Nie podniesie się do 30 stopni.
Przy umiarkowanej hipotermii podajemy leki umiarkowanie
Tonięcie w wodzie słodkiej i słonej:
Nie ma znaczenia stężenie soli w wodzie
Podstawowym problemem u tonacego jest rozwijające się niedotlenienie organizmu
AED zewnętrzna automatyczna defibrylacja- nowa era resuscytacji
Defibrylacja w ciągu pierwszych 5 minut
Programy wczesnej defibrylacji i publicznego dostępu do defibrylacji PAD zwiększają częstość podejmowania resuscytacji przez świadków zdarzenia oraz szansę wykonywania szybkiej defibrylacji.
Defibrylacja jest kluczowym ogniskowym łańcuchem przeżycia, jest jedną z kilku interwencji o udowodnionym naukowo wpływie pozytywnym na przeżywalność pacjentów z zatrzymaniem krążenia w mechaniźmie VT/VF
Pierwsza pomoc służby ratownicze, policja, ochroniarze, personel ratujący, sanitariusz zakładowy, członkowie rodzin wysokiego ryzyka.
Łyżki a elektrody do defibrylacji
Elektrody są skuteczne i bezpieczne preferuje się ich użycie w stosunku do standardowych łyżek, szczególnie w sytuacjach kiedy dostęp do pacjenta jest ograniczony.
RKO przed defibrylacją:
Jest stosowne aby w zewnątrzszpitalnym niezauważonym NZK ratownik medyczny prowadził przed defibrylacją RKO przez 2 minuty (5 cykli 30:2)
Nie należy opóźniać defibrylacji w zewnątrzszpitalnym NZK do którego doszło
Strategia defibrylacji w migotaniu komór/częstokurcz komorowy bez tętna, należy zastosować pojedyncze wyładowania, następnie natychmiast podjąć RKO, bezpośrednio po defibrylacji nie należy oceniać rytmu serca.
Leki antyarytmiczne jeśli VT/VF utrzymują się po 3 wyładowaniach należy podać armiodoran 300mg w przypadku nawracającego lub opornego VT/VF można również podac lidokainę.
Terapia trombolityczna zorpuszczenie skrzepów: należy rozważyć tą terapię gdy podejrzewa się lub potwierdzono występowanie zatrzymania krążenia w przebiegu zatoru tętnicy płucnej, można ja również zastosować u dorosłych pacjentów z zatrzymaniem krążenia, u których nie ma odpowiedzi na standardowo przeprowadzona resuscytację a podejrzewa się etiologię zatorową.