I-koło z ENTOMOLOGI

Rząd:Przylżeńce(thysanthoptera)

Podrząd:Przylżeńce podkładkowe

Rodzina:Wciornastkowate

1. Wciornastsek owsiarek

2. Wciornastsek grochowiec

3. Wciornastsek tytoniowiec

4. Wciornastsek szklarnowiec

Podrząd:Przylżeńce rurkowe

Rodzina:Kwietniczkowate

1. Wciornastsek kończynowiec

2. Wciornastsek zbożowiec

3. Wciornastsek pszenicznik

4. Wciornastsek liliowiec

Rząd:Pluskwiaki różnoskrzydłe(heteroptera)

Rozwój:niezupełny-larwa pierwotna

A.gębowy:kłująco ssący

Nózki:kroczne

Skrzydła:półpokrywy

Poczwarka:nieobecna

Rodzina:Tasznikowate

1. Zmienik pokrzywiak

2. Zmienik ziemniaczany

3. Zmienik lucernowiec

4. Zmienik baldaszkowiec

5. Ozdobnik lucernowiec

Rodzina:Płaszczyńcowate

1. Płaszczyniec burakowy

Rodzina:Tarcznikowate

1. Warzywnica kapustna

2. Warzywnica ozdobna

3. Warzywnica jasna

4. Zółwinek zbożowy

5. Lednica zbożowa

5. Zbrojec dwuplamy(niszczy stonkę ziemniaczaną)

W rozwoju embrionalnym owada czyli w zarodku każdy bowad składa się z 21 segmętów.

#Głowa-6-stała

#Tułów-3-stała

#Odwłok-12-liczba ruchoma mszyce od 6-8 nie może przekroczyć 12.

GETALIZACJA-powstaje puszka głowowa ,na której znajduje się 5 par przysadek.

1.Para-czułki złożone

2. Para-oczy złożone

3. Para-związana z aparatem gębowym:żuwaczki pażyste,żuchwy,warga dolna-górna,przyoczka nie biorą udziału w widzeniu odbierają natenżenie światła(ciemno jasno)

Rodzaje aparatów gębowych:

1.A.gębowy gryzący:chrząszcz,niektóre prostoskrzydłe i błonkówki

2.Kłujaco ssący:pluskwiaki równoskrzydłe,przylżeńce,niektóre muchówki

3.Ssący:motyle

4.Liżący:muchówki

5.Gryząco liżący:pozostałe błonkoskrzydłe,podrząd rzadłówki.

A.gębowy gryzący-wywodzą się z niego wszystkie inne.

Karzdy a.gębowy składa się z 4 części:

A.Gryzący:

1).Warga górna(pojedyncza nie jest przysadką nie ulega modyfikacji,pełni tą samą rolę,jest fałdem skórnym)

2).Żuwaczki(szczęki górne):pażyste mogą być ząbkowane

3).Żuchwy(szczeki dolne)-pażyste członowane składają się z:

1. kotwiczka

2. pieniek

3. żówka wewnętrzna

4. żówka zewnętrzna

5. głaszczek żuchwowy

4).Warga dolna :

1.podbrudek

2.brudka

3.języczek

4.przyjęzyczek

5.głaszczka wargowa

W nakówaniu i wysysaniu biora udział szczecinki.

Rynienka jest futerałem na kłujace szczecinki.

Po złożeniu dwuch szczecinek powstają dwie rurki dłuższa i krutsza. Krutszą z nich owad wpuszcza ślinę a dłuższą wysysa krew np.;komar.

Czułki: występują na głowie owadów są zmysłem dotyku i węchu,większe czułki ma samiec żeby przypodobać się samicy.

Czułki składają się z:

-trzonka

-nużki

-wici

ZMYSŁ WZROKU-oczy owadów są złożone zajmują dużą powierzchnię na puszce głowowej i zbudowane są z omatidiów(fastidii).Omatidiow jest kilkaset do kilku tysięcy i krzdy odbiera obraz.Zmysł wzroku jest słabo rozwinięty,owady widzą przeciętnie na odległość 1m mają cześciowy daltonizm widzą biały i czarny,żółty,niebieski inne barwy w odcieniach szarości.Rekompensatą jest dobrze rozwiniety zmysł węchu który ma zasięg 3km.Pszczoły wspomagane „tańcem”wyczówają spadź na odległość 15km.

Rząd:Pluskwiaki równoskrzydłe

Rodzina:Turkuciowate
1.Turkuć podjadek

Tułów :3 segmęty

1.przedtułów-4płytki:grzbiecik,brzuszek i 2boczne.

2.srudtułów

3.zatułów

Karzdy segment ma jedną parę odurzy.

Skrzydła są usytuowane na śródtułowiu i zatułowiu między częścią boczną i grzbietową.

ODNUŻE OWADÓW SKŁADA SIĘ Z:

1.Biodro

2.Krentaż

3.Udo

4.Goleń

5.Stopka-zakończona przylgą i pazurkami mucha ma przylgę i pazurki na stopce.

TYPY ODNUŻY OWADÓW:

1. kroczne-motyle i chrząszcze

2. skoczne-pasikonik i pchła

3. grzebne-turkuć

4. czepne-wszy,wszoła

5. pływne-pływak żułtobrzeżek

6. chwytne-modliżka

7. z koszyczkiem-pszczoła

8. bieżne-chrząszcze

RODZAJE SKRZYDEŁ OWADÓW:

1. pokrywy-chrabąszcz,chrząszcz

2. półpokrywy-płaszczyniec burakowy,pluskwiaki róznoskrzydłe,biorą udział w locie

3. pergaminowe lub skórzaste-prostoskrzydłe

4. błoniaste-motyle,pokryte łuskami różnego kształtu wielkości i koloru. Pluskwiaki równoskrzydłe 1para skrzydeł większa od drugiej.

Przylżeńce-skrzydła wąziutkie błoniaste z charakterystyczną strzępką.

Muchówki (dwuskrzydłe) mają 2 pary skrzydeł pierwsza para dobrze rozwinięta druga para zredukowana do tzw.przezmianek,pomaga przy sterowaniu lotem.

BŁONKÓWKI-wąskie słabo użyłkowane w czasie lotu szczepione haczykami np:mszyce.

Siatkoskrzydłe-bardzo mocno użyłkowane skrzydła

Na odwłoku u owadów znajdują się przysadki:

1. pokładełko-służyb samicy do składania jaj,błonkówki prostoskrzydłe,nasionnica trześniówka

2. wąsy czuciowe turkuć podjadek

3. cengi-skorek

4. pygydium

BIOLOGIA ROZWOJU OWADÓW

Rozmnażanie płuciowe:polonczenie dwuch gamet męskiej i żeńskiej,powstaje zygota,zarodek i nowy organizm.

R.bezpłuciowe:nie dochodzi do zapłodnienia.

Partonogeneza:rozwoj komórki jajowej bez zapłodnienia.Występuje u organizmów rozmażających się żyworodnie np:mszyce.

U większości owadów zachodzi rozmnażanie przez jajorodność.

Poliembronia:poledga na tym że z jednego zapłodnionego jaja powstaje wiele organizmów np.:owady pasożytnicze(błonkówki,muchówki).Samica błonkówki składa jajo na ciało swojego żywiciela lub do środka.

Pedogeneza:(mszyce)trzy w jednym.Samica jest jednocześnie mamusią i babcią.

Generacja:zbior osobników które pochodzą od jednej pary rodziców.

Pokolenie:cały cykl rozwojowy od jaja do śmierci owada.

Polimorfizm:w obrębie danego gatunku występuje wiele postaci.np.:pszczoly,mszyce.

Rozwój owadów:

1. zarodkowy-embrionalny:procesy,zmiany zachodzące w obrębie jaja aż do wyjścia larw.

2. Pozazarodkowy:obejmuje procesy wzrostu i rozwoju larwy aż do czasu powstania owada dorosłego.

3. Przeobrażeniowy:dojrzewanie płuciowe owada dorosłego,kopuluje i umiera.

TYPY ROZWOJÓW U OWADÓW:

1. Rozwój prosty,wyst. u bezskrzydłych.

2. R.złożony występuje u owadów uskrzydlonych.Dzielimy go na :

1. Przeobrażenie niezupełne:występuje u owadów rzedu pluskwiaki równoskrzydłe-róznoskrzydłe,przylrzeńce prostoskrzydłe

Jajo>larwa>owad dorosły

JAJA OWADÓW:

-różne kształty kolory:owalny,wydłużony ,beczułkowaty,stożkowaty,na trzoneczku.

Budowa jaja:

-osłonka-horion

-na szczycie jaja macropyle,miejsce przez które wnika gameta.

-osłonka żółtkowa

-wnętyrze wypełnia żółtko

-jądro

-ciałko kierunkowe-które nakierowuje na jądro plemniki.

Jaja mogą być składane pojedynczo lub w złożach.Złoża przyjmują postać pierścieni,obrączek.Jaja składane są w glebie,w innych owadach,tkankach roślinnych,mogą być pokryte wydzielinami samicy.

Larwa pierwotana:

-przypomina owada dorosłego

-ten sam typ aparatu gębowego,pobierają ten sam pokarm,powodują ten sam typ uszkodzeń,żyją w tym samym środowisku co owad dorosły,

-ten sam kolor,larwa może być jaśniejsza.

-larwa nie posiada wykształconych skrzydeł,bądź ma zaczątki

-mniejsza o owada dorosłego

-niema zdolności do rozrodu,

-larwa odżywiając się zwieksza rozmiary ciała,wzrasta poprzez linienie,

-ostatnie stadium larwalne to nimfa.

b)Przeobrażenie zupełne:rząd-chrząszczy, motyli,błonkówki i muchówki.

Jajo>larwa wtórna>poczwarka >owad dorosły

Larwa wtórna:jest nie podobna do owada dorosłego ma inny aparat gębowy,larwa gryzacy osobnik dorosły ssący.Jej zadaniem jest nabranie odpowiedniego zapasu substancji pokarmowych by mogła się przeobrazic.

Typy larw wtórnych:

1. Poliploidalne(wielorzerne)-w części tułowiowej posiadaja 3 pary odnuży a w części odwłokowej 2 lub5par,motyle z rodz. miernikowcowatych 2 pary,pozostałe motyle w części odwłokowej 5par odnuży.Błonkowki z podrzędu rośliniarek:3 tułów,6-8odwłok.

2. Oligopodialne:3 pary odnuży w części tułowiowej np.: u chrząszczy.

3. Apodialne:

a) z wyodrebnionym odcinkiem głowowym np:chrząszcze z rodz:kornikowcowatych,ryjkowate,kornikowcowatych

b)bez wyodrębnionego odcinka głowowego np.:u muchówek tzw.czerw,u błonkówk z podzrędu owadziarek i rządłówek.Nie ma u nich aparatu gębowego tylko występują haki gębowe.

Gdy larwa się najje szuka odpowiedniego miejsca aby przejść w stadium poczwarki.Poczwarka nie przemieszcza się i nie pobiera pokarmu,przechodzi:

I.Histolizę>rozlanie wszystkich organów larwalnych.

II.Histogeneza>powstanie wszystkich organów charakterystycznych dla owada dorosłego.

Typy poczwarek:

1.Wolna:charakteryzuje się tym że przydatki imaginalne(czółki,odnuża,części aparatu gębowego,skrzydła)sa pzrytwierdzone do korpusu.Crząszcze ibłonkówki.

2.Zamknieta:przydatki imaginalne są przytwierdzone do korpusu ciała na całej swoje długości.Z zewnątrz ta poczwarka jest okryta oskurkiem np.:Motyle

3.Bobówka:jest to typ poczwarki wolnej otoczona ostatnią nieodrzuconą wylinką larwalną np.:Muchówki

Poczwarka może być otoczona kokonem.

---