PLAN PRACY:

1. Pojęcie administracji i prawa administracyjnego.

2. Pojęcie i zakres postępowania administracyjnego.

3. Kodeks postępowania administracyjnego.

4. Zasady charakteryzujące postępowanie administracyjne.

5. Fazy w postępowaniu administracyjnym.

6. Środki odwoławcze w administracji.

7. Skargi na decyzję organu administracyjnego.

8. Postępowanie egzekucyjne.

1) Pod pojęciem administracji państwowej rozumiemy część działalności państwa wykonywanej poprzez jego organy, która polega na organizowaniu bezpośredniej praktycznej realizacji jego zadań. Nie należy do niej działalność ustawodawcza i sądownicza. Administracja państwowa obejmuje wszystkie dziedziny i zjawiska życia społeczno - gospodarczego. W zakresie jej działalności znajdują się zagadnienia dotyczące: ewidencji ludności, aktów stanu cywilnego, dowodów osobistych, paszportów, gospodarki komunalnej, ruchu drogowego, oświaty, służby zdrowia i inne. Działalność organów administracji przejawia się w wydawaniu ogólnie obowiązujących przepisów, wydawaniu aktów administracyjnych, prowadzeniu działalności o charakterze społeczno - organizacyjnym czy wykonywaniu czynności materialno - technicznych. Organy administracji państwowej to przede wszystkim: Rada Ministrów, kierownicy centralnych urzędów, terenowe organy administracji rządowej, wojewodowie, urzędy wojewódzkie oraz urzędy rejonowe.

Prawo administracyjne jest zatem ogółem norm regulujących organizację administracji, formy i przedmiot jej działalności oraz powstające w rezultacie tej działalności stosunki prawne. Prawo administracyjne zdefiniowane w podanej wersji jest pojęciem prawa administracyjnego materialnego. Regulowane normami prawa administracyjnego stosunki prawne noszą nazwę stosunków administracyjnych. Innym niż pojęcie prawa administracyjnego jest pojęcie prawa administracyjnego formalnego zwanego prawem postępowania administracyjnego, którego treścią są przepisy regulujące tryb postępowania przed organami administracji państwowej.

2) Postępowanie administracyjne to ogół przepisów regulujących władcze działanie organów administracji w rozstrzyganiu indywidualnych spraw osób fizycznych i prawnych.

Rozróżniamy dwa rodzaje postępowania administracyjnego:

a) postępowanie ogólne - gdzie podstawę prawną stanowi kodeks postępowania administracyjnego. Przepisy tego kodeksu mają zastosowanie do wszelkich działań administracji, jeżeli nie jest przewidziany dla niektórych działań odrębny tok postępowania;

b) postępowanie szczególne - regulowane są odrębnymi - poza kodeksem postępowania administracyjnego - przepisami.

Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego z 1980 r. dokonała ujednolicenia procedury administracyjnej, upowszechniła zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, rozszerzyła uprawnienia organizacji społecznych oraz instytucji skarg i wniosków, a także wprowadziła sądową kontrolę legalności decyzji administracyjnych. Ustawa nowelizująca kodeks postępowania administracyjnego utworzyła Naczelny Sąd Administracyjny, którego zadaniem jest orzekanie w sprawie skarg na decyzje administracyjne. Siedzibą NSA jest Warszawa.

3) Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

• przed organami administracji państwowej, organami samorządu terytorialnego w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

• w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji państwowej i organami samorządu terytorialnego oraz między tymi organami a sądami,

• w sprawach zaskarżania decyzji administracyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem,

• w sprawach wydawania zaświadczeń.

Kodeks ma również zastosowanie w postępowaniu przed organami :

• państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych,

• organizacji zawodowych, samorządowych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych (sprawy załatwiane na drodze decyzji administracyjnych, wydawanie zaświadczeń).

Kodeks postępowania administracyjnego nie ma zastosowania w sprawach (z wyjątkiem skarg i wniosków):

• karnych skarbowych,

• należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych,

• nadrzędności i podległości administracyjnej w stosunkach między organami administracji państwowej i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

• podległości służbowej pracowników organów administracji państwowej i innych państwowych jednostek organizacyjnych ( o ile przepisy nie stanowią inaczej).

4) Postępowanie administracyjne charakteryzują następujące zasady:

a) zasada prawdy obiektywnej - oznacza, że rozstrzygnięcie sprawy może nastąpić dopiero wówczas, gdy w pełni zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności konkretnej sprawy dotyczące i obiektywnie ocenione przez organ orzekający;

b) zasada udziału stron - przestrzegana w postępowaniu administracyjnym jest bardzo istotnym czynnikiem ustalenia prawdy obiektywnej i wydania słusznej decyzji;

c) zasada kontroli społecznej - znajduje wyraz w poszczególnych kwestiach proceduralnych;

d) zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu stron - oznacza, że granicą chronienia przez organ administracyjny interesu społecznego jest interes strony, równocześnie nie będący w kolizji z prawem i z zasadami współżycia społecznego.

5) Fazy występujące w postępowaniu administracyjnym:

I FAZA to rozstrzygnięcie kwestii wstępnych i przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Obok czynności techniczno - administracyjnych organ administracyjny powinien ustalić: właściwość organu administracyjnego (rzeczowa i miejscowa), okoliczności powodujące wyłączenie pracownika lub całego organu, zdolność do czynności prawnych osoby dokonującej czynności oraz zakres postępowania dowodowego.

II FAZA to wydanie decyzji: formalnej (umarzającej postępowanie) lub merytorycznej (załatwiającej sprawę w całości lub w części). Decyzja powinna mieć formę pisemną, a w swojej treści powinna zawierać: oznaczenie organu, który ją wydał, oznaczenie stron, powołanie jej podstawy prawnej, rozstrzygnięcie istoty sprawy, datę wydania decyzji, pouczenie o możliwości odwołania się od wydanej decyzji, imię i nazwisko oraz podpis osoby uprawnionej do wydania decyzji (stanowisko) oraz uzasadnienie decyzji.

Podstawowe znaczenie w postępowaniu administracyjnym mają dowody, a w szczególności dowody z dokumentów, a także zeznania świadków, opinie biegłych i inne. Stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy czyjego praw i obowiązków postępowanie dotyczy albo kto żąda działalności organu.

W sprawach bardziej złożonych, organ administracyjny może zarządzić przeprowadzenie rozprawy. Decyzja powinna być podjęta w ciągu dwóch miesięcy, a w postępowaniu odwoławczym w ciągu jednego miesiąca.

III FAZA to weryfikacja decyzji administracyjnej. Może ona nastąpić z inicjatywy strony lub z nadzoru działalności administracyjnej przez organ nadrzędny.

6) Podstawowym środkiem prawnym uruchamiającym weryfikację z inicjatywy strony jest odwołanie. Wnieść je należy w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji do II instancji poprzez I instancję, która decyzję wydała. Od decyzji naczelnych organów administracji państwowej nie przysługuje odwołanie, można natomiast wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Organ odwoławczy może utrzymać zaskarżoną decyzję na mocy, uchylić ją w całości lub w części i wydać nową decyzję albo przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi, który uchyloną decyzję wydał. Decyzja jest decyzją ostateczną i podlegającą wykonaniu, jeśli nie wniesiono do niej odwołania.

Stronom przysługuje także prawo wniesienia zażalenia, które winno być wniesione w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia lub doręczenia postanowienia.

Istnieją także środki nadzwyczajne - środki odwoławcze - i są nimi w szczególności:

• wznowienie postępowania - może nastąpić z urzędu lub na wniosek strony. Może mieć miejsce tylko w wyjątkowych (wymienionych w kodeksie) przypadkach, np. dowody były fałszywe, decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, wyjdą na jaw nowe nieznane dowody, dotyczące danej sprawy, decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie Sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Wniosek ten powinien być złożony w ciągu miesiąca od uzyskania wiadomości o przyczynie uzasadniającej wznowienie.

• Uchylenie decyzji jako nieważnej - wydaje właściwy organ na żądanie strony lub urzędu. Nieważność decyzji organ administracji państwowej stwierdza, gdy: wydana została z naruszeniem przepisów lub bez podstawy prawnej albo z naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, zawiera wadę powodującą jej nieważność na mocy prawa. Decyzje ostateczne niezgodne z prawem mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego (ośrodek zamiejscowy NSA).

7) Skargi na decyzję organu administracyjnego przysługuje stronie, organizacji społecznej, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, prokuratorowi. Skarga winna być wniesiona w terminie do 30 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji ostatecznej, tj. po wyczerpaniu toku instancji. Sad administracyjny wniesiona skargę rozpoznaje na rozprawie i orzeka o jej uwzględnieniu lub oddaleniu. Sąd administracyjny uchyla lub zaskarżoną decyzję w całości lub w części albo zwraca akta właściwemu organowi administracji. Od orzeczeń sądu administracyjnego osoby uprawnione mogą wnosić rewizję do Sądu Najwyższego.

Prawo składania skarg i wniosków przysługuje każdemu obywatelowi lub organizacji. Skarga może dotyczyć działalności organu administracji lub działalności poszczególnych pracowników. Powodem skargi może być naruszenie interesów obywateli, a niekiedy sam sposób załatwiania sprawy. Skarga winna być załatwiona w ciągu 2 miesięcy.

Wnioski dotyczą z reguły takich spraw jak: wzmocnienie praworządności, zapobieganie nadużyciom, lepsze zaspokojenie potrzeb ludności itp. Termin załatwiania - 2 miesiące.

8) Rozróżnia się trzy rodzaje postępowania egzekucyjnego:

a) egzekucję należności pieniężnych - przedmiotem egzekucji pieniężnych są: podatki i wszelkie daniny publiczne, grzywny i kary pieniężne o charakterze porządkowym oraz inne należności pieniężne z zakresu administracji. Środkami przymusu są tutaj: egzekucja z pieniędzy, egzekucja z wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych, wkładów oszczędnościowych, egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych oraz ruchomości.

b) egzekucja środków niepieniężnych - np. opróżnienie pomieszczenia, wydanie rzeczy, wykonanie czegoś. Środkami egzekucyjnymi są: grzywna w celu przymuszenia, wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu, przymus bezpośredni.

c) postępowanie zabezpieczające - jego celem jest stworzenie gwarancji, że uiszczona zostanie należność pieniężna lub wykonany określony obowiązek.

Postępowanie egzekucyjne określają następujące zasady:

• zagrożenia,

• najłagodniejszego środka (spośród środków przewidzianych w ustawie),

• poszanowania minimum egzystencji,

• utrzymania przymusu w granicach niezbędnej potrzeby,

• wdrożenia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego niezależnie od ewentualnie toczącego się postępowania sądowego.

---