Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
ROZDZIAŁ 5
KONTROLA DZIAŁALNŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORCÓW
Art. 77 ust. 4 i 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi dodatkową ochronę w zakresie dochodzenia roszczeń w zakresie odszkodowania. Ust. 4 - przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie. Ust. 5 - dochodzenie roszczenia, o którym mowa w ust. 4, następuje na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach.
Istotną regulację zawiera art. 77 ust. 6 - dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, NIE MOGĄ STANOWIĆ DOWODU w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.
Co do zasady zawiadamia się przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Zawiadomienia nie dokonuj się jednak, gdy:
1) kontrola odbywa się na zasadach prawa wspólnotowego lub ratyfikowanej umowy międzynarodowej,
2) kontrola ma przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa/wykroczenia (skarbowego),
3) kontrola dotyczy jakości paliwa,
4) kontrola dotyczy ochrony konkurencji i konsumenta,
5) kontrola jest uzasadniona zagrożeniem życia, zdrowia, środowiska,
6) kontrolowany nie posiada adresu, na który można by dostarczyć zawiadomienie.
Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż 7 i nie później niż 30 dnia od momentu doręczenia zawiadomienia. Jeśli kontrola nie zostanie wszczęta do 30 dni, wymagane jest ponowne zawiadomienie. Kontrola może się rozpocząć przed upływem 7 dni tylko na wniosek kontrolowanego.
Czynności kontrolne wykonywane są w obecności kontrolowanego lub osoby upoważnionej. Zasady tej nie stosuje się w przypadku, gdy:
1) inaczej stanowią ratyfikowane umowy międzynarodowe,
2) kontrola ma przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa/wykroczenia (skarbowego),
3) kontrola dotyczy ochrony konkurencji i konsumenta,
4) kontrola jest uzasadniona zagrożeniem życia, zdrowia, środowiska.
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejsc wykonywanie działalności gospodarczej, w godzinach pracy lub czasie faktycznego wykonywanie działalności gospodarczej przez kontrolowanego. Kontrolowany może wyrazić zgodę, na to by czynności kontrolne były wykonywane w siedzibie organu.
Kontrolowany zobowiązany jest do prowadzenia i przechowywania w swej siedzibie książkę kontroli. Książka kontroli służy do dokumentowania liczby i czasu kontroli działalności kontrolowanego, może mieć formę elektroniczną. Wpisu wraz z pieczęcią dokonuje odpowiedni organ.
Nie można przeprowadzać równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorstwa. Nie dotyczy to sytuacji, gdy:
1) inaczej stanowią ratyfikowane umowy międzynarodowe,
2) kontrola ma przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa/wykroczenia (skarbowego),
3) kontrola dotyczy ochrony konkurencji i konsumenta,
4) kontrola jest uzasadniona zagrożeniem życia, zdrowia, środowiska,
5) kontrola dotyczy zwrotu VAT przed dokonanie zwrotu.
6) kontrola wynika z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub ochrony interesów finansowych UE.
7) kontrola dotyczy zwrotu VAT osobom fizycznym w budownictwie mieszkaniowym.
Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
1) dla mikroprzedsiębiorcy - 12 dni roboczych,
2) dla małego przedsiębiorcy - 18 dni roboczych,
3) dla średniego przedsiębiorcy - 24 dni roboczy,
4) dla pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
Ograniczenia czasu kontroli nie stosuje się, gdy:
1) inaczej stanowią ratyfikowane umowy międzynarodowe,
2) kontrola ma przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa/wykroczenia (skarbowego),
3) kontrola dotyczy ochrony konkurencji i konsumenta,
4) kontrola jest uzasadniona zagrożeniem życia, zdrowia, środowiska,
5) kontrola dotyczy zwrotu VAT przed dokonanie zwrotu.
6) kontrola wynika z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub ochrony interesów finansowych UE,
7) kontrola dotyczy podmiotów, które mogą ustalać ceny transakcyjne między podmiotami powiązanymi,
8) kontrola dotyczy zwrotu VAT osobom fizycznym w budownictwie mieszkaniowym.
Jest możliwe przerwanie kontroli na czas niezbędny do przeprowadzenie badania próbki produktu, jeżeli jedną czynnością kontrolną, po otrzymaniu próbki, będzie sporządzenie protokołu.
Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcie i wykonywanie przez organ kontroli. Sprzeciw wnosi się na piśmie w terminie 3 dni roboczych, do organu wykonującego kontrolę. Wniesienie sprzeciwy wstrzymuje czynności kontrolne. Na czas rozpatrzenia sprzeciwu, organ może zabezpieczyć dowody. Organ w terminie 3 dni rozpatruje sprzeciw oraz postanawia kontynuować lub przerwać kontrolę. Na to postanowienie przysługuje kontrolowanemu zażalenie, które rozpatruje organ w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia.
Ustawa o kontroli skarbowej
1. Ogólnie.
Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i prawa majątkowych SP oraz zapewnienie skuteczności wykonywanie zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych. Jej celem również jest badanie zgodności z prawem gospodarowanie mieniem innych państwowych osób prawnych oraz zapobieganie i ujawnianie przestępstw popełnianych przez osoby zatrudnione w jednostkach podległych ministrowi finansów.
Audyt obejmuje sprawdzanie:
1) skuteczności zarządzania i kontroli,
2) prawidłowość rachunków,
3) prawidłowość i zgodność wydatków z prawem,
4) wywiązywanie się z warunków finansowania pomocy.
Audyt wykonuje Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, a czynności z zakresu audytu wykonują inspektorzy i pracownicy jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej. GIKS lub z jego upoważnienia dyrektor UKS sporządzają sprawozdanie lub opinię (w tym certyfikat lub deklarację zamknięcia). Sprawozdanie lub opinię dostarcza się audytowanemu.
Kontroli skarbowej podlegają:
1) zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz SP lub państwowych funduszy celowych,
2) dysponujący środkami publicznymi lub pochodzącymi z UE,
3) zobowiązani do wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków publicznych lub UE,
4) zarządzający mieniem państwowym,
5) spółki z udziałem SP, sprywatyzowane mienie SP,
6) beneficjenci gwarancji i poręczeń udzielonych przez SP,
7) pracownicy administracji celnej, podatkowej, KS podlegli MF,
8)podmioty przekazujące środki własne do budżetu UE.
Organy administracji rządowej i samorządowej oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne zobowiązane są współdziałać i bezpłatnie udzielać informacji oraz pomocy organom KS oraz inspektorom i pracownikom przy wykonywaniu określonych ustawą zadań. Organy KS, podczas wykonywania zadań mogą korzystać z informacji zamieszczonych w aktach spraw, rejestrach, ewidencjach rządowych, samorządowych, sądowych, etc. Informacje te są udzielane na podstawie postanowienia organu KS, w terminie i formie określonej przez ten organ.
2. Organy kontroli skarbowej.
Organami KS są:
1) minister właściwy dla finansów, jako naczelny organ KS,
2) GIKS, jako organ wyższego stopnia nad dyrektorami UKS,
3) dyrektor UKS
GIKS powołuje i odwołuje PRM na wniosek ministra finansów. Właściwość miejscowa GIKS obejmuje całe terytorium RP. GIKS jest również właściwy miejscowo jeżeli nie można ustalić właściwego dyrektora UKS.
GIKS sprawuje nadzór nad działalnością:
1) dyrektorów UKS
2) inspektorów zatrudnionych w urzędzie MF
3) inspektorów zatrudnionych w komórkach organizacyjnych KS,
4) pracowników wywiadu skarbowego.
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej:
1) określa zadania UKS,
2) organizuje szkolenia inspektorów,
3) powołuje i odwołuje wicedyrektorów UKS,
4) ustala plan kontroli,
5) wydaje wyniki kontroli,
6) sprawuje kontrolę wewnętrzną UKS.
Dyrektorów UKS powołuje na podstawie konkursu, oraz odwołuje minister finansów na wniosek GIKS. Właściwość miejscową dyrektorów UKS ustala się według miejsca zamieszkania albo siedziby kontrolowanego. Dyrektor UKS kieruje pracą UKS, a w szczególności:
1) organizuje pracę UKS i jest przełożonych zatrudnionym w nim inspektorów i innych pracowników,
2) ustala plan kontroli,
3) upoważnia inspektorów do dokonywania kontroli,
4) wydaje wyniki kontroli.
3. Postępowanie kontrolne.
Postępowanie kontrolne jest prowadzone zgodnie z planem kontroli, który jest ustalany przez dyrektora UKS stosowanie do zadań określonych prze GIKS. Postępowanie może być również prowadzone poza planem kontroli, na podstawie informacji, analiz lub zebranych materiałów.
Postępowanie kontrolne następuje wyłącznie z urzędu w formie postanowienia. Data wszczęcia postępowania to dzień dostarczenia postanowienia o wszczęciu postępowania kontrolnego kontrolowanemu. Organ KS może w ramach postępowanie kontrolnego przeprowadzić kontrolę podatkową, an mocy upoważnienia wydanego przez dyrektora UKS lub GIKS. Czynności kontrolne przeprowadza inspektor wraz z pracownikami po okazaniu legitymacji i znaków identyfikacyjnych. Inspektor lub pracownik prowadząc postępowanie kontrolne lub kontrolę podatkową może od kontrahenta kontrolowanego, wydania dokumentów w zakresie objętym postępowaniem kontrolnym lub kontrolą podatkową.
Organ kontrolny kończy postępowanie kontrolne:
1) decyzją (kontrola podatkowa), gdy:
a) ustalenia dotyczą podatków, których ustalenie należy do właściwości naczelnika US, oraz podatku akcyzowego,
b) ustalenie dotyczy opłat i nieopodatkowanych należności budżetu państwa, których ustalenie należy do właściwości naczelnika US,
c) zobowiązanie podatkowe, w trakcie prowadzenia postępowania kontrolnego, uległo przedawnieniu.
2) wynikiem kontroli, gdy:
a) ustalenia dotyczą nieprawidłowości w zakresie …
b) ustalenia dotyczą nieprawidłowości w stanie majątkowym,
c)kontrolowany złożył korygującą deklarację obejmująca w całości stwierdzone nieprawidłowości.
Przed wydaniem decyzji lub wyniku kontroli organ KS wyznacza kontrolowanemu 7-dniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.
Decyzję doręcza się kontrolowanemu oraz organowi podatkowemu właściwemu dla kontrolowanego, który staje się wierzycielem obowiązków wynikających z decyzji.
Od decyzji służy odwołanie do dyrektora IS lub IC. Od decyzji wydanej przez GIKS oraz od decyzji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, jej uchylenia lub zmiany oraz o wznowienie postępowania wydanych przez GIKS albo dyrektora UKS, nie służy odwołanie. Właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej jest:
1) GIKS - jeżeli decyzja została wydana przez ten organ,
2) GIKS - jeżeli decyzję wydał dyrektor UKS (wszczęte tylko z urzędu).
Wynik kontroli doręcza się kontrolowanemu oaz właściwemu organowi lub dysponentowi części budżetowej, któremu, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, doręcza się ponadto dokumentację z czynności kontrolnych. Kontrolowany jest zobowiązany, w ciągu 30 dni, po terminie wyznaczonym do usunięcia nieprawidłowości wskazanych przez organ KS, poinformować organ KS o sposobie usunięcia wskazanych nieprawidłowości.