Psychologia i socjologia cyklów życia. 13.12.2009r.

Tożsamość rozróżnia się w dwóch perspektywach:

1. Perspektywa podmiotowa - pierwotnaglobalne poczucie, zawiera:

- bycie samym sobą (ja to ja),

- poczucie ciągłości- jestem tą samą osobą choć nie taką samą,

- poczucie spójności - jestm jedną osobą mimo że mam różne cechy i się różnie zachowuje,

- poczucie niepowtarzalności własnej osoby (ja to ja i nikt inny).

2. Perspektywa przedmiotowa - gromadzenie wiedzy o sobie, poznawanie siebie, rozumienie siebie.

Formy aktywności młodych ludzi - sprzyjające budowaniu dojrzałej świadomości.

1. Porządkowanie aktywności - eliminujemy aktywność nieukierunkowaną, bezwładną, nie wiemy czemu służą.

2. Różnicowaniesię aktywności - pojawiają się nowe sfery np. praca zarobkowa.

3. Tworzenie złożonych form aktywności - (działania celowe) wiemy co chcemy osiągnąć, dobieramy odpowiednie środki.

4. Ksztaltowanie się większej autinomii w działaniach - działamy na nasze większe regulatory a nie na innych (oczekiwań).

Procesy ksztaltowania młodych ludzi (kim jestem?)

1. Eksploracja - poszukiwanie

Tożsamość	Eksploracja	Zobowiązanie
			1). Tożsamość rozproszona nie poszukuje, nie wie co zrobić ze swoim życiem	-	-
			2). Tożsamość nadana	-	+
			3). Tożsamość moratoryjna	+	-
			4). Tożsamość dojrzała	+	+

Jeżeli człowiek ma tożsamość rozproszoną:

• nieprzewidywalność zachowań,

• unikanie bliskich związków,

• brak poczucia sensu życia,

• wycofanie się z sytuacji trudnych.

Tożsamość nadana - pozornie przystosowana społecznie, ale:

• mało otwarta,

• kontroluje swoje uczucia,

• potrzebuje stabilizacji,

• mało kreatywna,

• ma konserwatywne poglądy.

Tożsamość moratoryjna :

• typ poszukujacy,

• niespokojny,

• buntowniczy,

• ceni własną niezależność,

• duże wahania emocjonalne.

Tożsamość dojrzała:

• przyjazna,

• otwarta na kontakty z innymi,

• pozytywnie nastawiona do siebie,

• ma wysokie poczucie samokontroli i kompetencji społecznych.

W współczesnym świecie budowanie tożsamości wymaga stałego monitorowania.

Syndrom niedojrzałaosci u młodzieży (u młodych ludzi) wyraża się niechęcią do dorastania społecznego i moralnego a granica dorosłości jest przesuwana w przyszłość.

Kidult=kid+adult (dziecko + dorosłość)

Trzy asygnaty decydujące o dorosłości

dorosłość w ujęciu psychologicznym

• odpowiedzialność,

• stawianie celu,

• dążenie do ich realizacji.

Wczesna faza dorosłości (23 - 30)

Zadania rozwojowe (Erikson)

• małżeństwo,

• rodzicielstwo,

• praca,

• styl życia.

Kryzys tej fazy:

• intymność kontra izolacja,

• wzajemność rówieśnicza - kluczowy proces.

Podstawowa kategoria opisu dojrzałości, których używają psychologowie.

1. Rola społeczna.

2. Zegar społeczny.

3. Funkcjonalna autonomia motywów (zmiany motywów).

4. Tendencje rozwojowe typowe dla tej fazy.

ROLA SPOŁECZNA - wzory zachowania związane z zajmowaną pozycją społeczną (przypisywane danej pozycji społecznej). Z perspektywy teorii roli życie ludzkie traktuje się jak wędrówkę przez rolę społeczną. Dorosłość np. wg Parsona charakteryzuje się rosnacym ciągiem różnicujących się coraz bardziej złożonych ról społecznych. Ta złożoność ma 2 wymiary:

1. wymiar społeczny.

2. Wymiar psychologiczny.

Wg M. Meod (chłopiec - męźczyzna)

Dzieciństwo	Dorosłość
		Nieodpowiedzialność	Odpowiedzialność
		Podporządkowanie	Dominacja
		Aseksualność	Seksualność

ZEGAR SPOŁECZNY wg B. Neugarten - jest to uporządkowana sekwencja zmian, które pojawiają się wraz z upływajacym czasem. Zalecany plan wydarzeń życiowych (taiming) wszystko po kolei w życiu człowieka.

ZMIENNOŚĆ MOTYWACJI - którą posługujemy się w życiu rodzinnym wg Allport.

We wczesnej dorosłości podłoże motywacji jest zmienna i elastyczna nie jest już stale.

Podobne motywy mogą powodować różne rodzaje zachowań:

• motywacja instrumentalna,

• motywacja anatoliczna.

TENDENCJE ROZWOJOWE

Dorosłość charakteryzuje się:

1. Stabilizacja tożsamości.

2. Nawiązywanie głębszych związków i relacji interdyscyplinarnych.

3. Ukierunkowany rozwój, pogłębiamy zachowania i działamy w sposób bardziej racjonalny, celowy.

4. Orientacje na czlowieka i większa wrażliwość na kwestie moralne.

5. Wzrost troski o innych, rozwój opiekuńczości.

Realizacja tych tendencji stanowi podstawowe osiagnięcia dorosłego życia i przejście od podstawy egocentrycznej do socjocentrycznej (od brania do dawania).

ZADANIA ROZWOJOWE

MAŁŻEŃSTWO

Czynniki wpływające na gotowość zawarcia małżeństwa

1. Czynnik psychologiczny - gotowość do długotrwałego zaangażowania się w bliskie relacje.

2. Czynniki społeczno-kulturowe - presja norm społecznych (wypada żebyś sama się utrzymywała itp.).

3. Czynniki społeczno-ekonomiczne - zakończenie edukacji, samodzielność finansowa czy odbycie służb wojskowych.

WYBÓR PARTNERA

Trzy podstawowe kryteria:

1. Podobieństwo osobistych cech charakteru.

2. Podobieństwo społecznego i kulturowego pochodzenia. Istnieje silna do społecznej homogamii.

3. Czynniki biochemiczne (feromony).

Sfery konfliktowe w I okresie małżeńskim.

1. System wartości.

Pochodna wykształcenia, religii, wyznaczają cele życiowe małżeństwo.

2. Współżycie seksualne.

3. Pieniądze - musi wypracować wzory dot. oszczędzania i wydawania pieniędzy.

4. Podział obowiązków.

5. Wzory codziennego życia.

6. Relacje z teściową.

7. Temperament - mało poddaje się modyfikacją.

8. Styl komunikacji.

Okres przystowawczym w małżeństwie występuje proces psychologicznego zaangożowania się:

• ceremonia ślubu czyni to zaangażowanie publicznym i wiążące.

Początek małżeństwa stanowi testowanie małżeństwa i nazywany bywa okresem próbnym.

Cechą okresu próbnego jest wywoływanie konfliktów, które mają służyć:

1. weryfikacja siły związku.

2. ustalać granice niezależnego bycia ze sobą.

Pozytywne skutki okresu próbnego.

1. Zaakceptowanie przez partnerów ich sfery wolności wyznaczone normami.

2. Daje poczucie symetryczności wymiany.

3. Rodzi poczucie zaufania wzajemnego partnerów.

---