Wywoływanie głoski [š]
Uświadomiłam dziecku prawidłowe ułożenie narządów artykulacyjnych, kilka razy demonstrując układ warg i języka u siebie. Następnie poleciłam ułożyć usta w „ryjek”, a język podnieść do wałka dziąsłowego i mówić [š]. Uczulałam miejsce artykulacji chłopca łyżeczką, aby dokładnie wiedział, gdzie ma umieścić czubek języka.
Po wywołaniu dźwięku w izolacji ćwiczyłam go z dzieckiem w:
- logotomach: sza, szo, sze, szu, szy, asza, oszo, uszu, esze, yszy, aszo, aszu, asze, aszy, osza, osze, oszu, oszy, usza, usze, uszo, uszy, esza, eszo, eszu, eszy, ysza, yszo, yszu, ysze, isza, iszo, iszu, isze, iszy, asz, osz, usz, esz, isz,
- nagłosie wyrazów: szumi, szósty, szalik, szatnia, szabla, szachy, szopa, szofer, szeroki, szelki, szuflada, szyba, szyja, szyny, szynka, szachy, szata, szufla, szkoła, szklanka, szpak, sznurowadła, szpilka, szpital,
- śródgłosie wyrazów: kaszel, kasza, maszyna, nosze, kalosze, koszyk, koszula, kieszeń, wieszak, puszek, groszek, puszka, broszka, poduszka, kasztan, paluszki, bursztyn, szyszka,
- w wygłosie wyrazów: afisz, kosz, listonosz, kapelusz, mysz, grosz, nóż, ryż, wiesz, jesz.
Potem uświadamiałam dziecku różnicę znaczeń między wyrazami zawierającymi głoski opozycyjne [š] - [s]: wasz - was, nasz - nas, kasza - kasa, kosz - kos, szyna - syna; [š] - [ś]: szyła - siła, kasza - Kasia, wiesz - wieś, nosze - w nosie.
Ponieważ Tomek źle wymawia: [š, ž, č, ž], lecz jednocześnie poprawnie: [s, z, c, z], po prawidłowym uzyskaniu artykulacji głoski [š] różnicowałam ją z głoską [s], np. sza - sa, szo - so, szu - su, sze - se, szy - sy). Miało to na celu uświadomienie przeciwnego ułożenia ust (dzióbek - sz, uśmiech - s), czubka języka (do górnego dziąsła - sz, do dolnego dziąsła - s), co również pokazałam chłopcu na labiogramie.
Kolejno utrwalałam dźwięk [š] w związkach wyrazowych i zdaniach: szary szalik, bursztynowa broszka, szerokie szelki, nasza szatnia, pluszowy kapelusz, koszyk gruszek, wyszywana poduszka; Na wieszaku wisi szalik. W szatani stoją wieszaki. W koszyku jest groszek. Mama szyje koszulę. W szufladzie są szachy. Urszula idzie do szkoły. Koło szkoły stoją sanki. W szafie wisi sukienka. Mama przyniosła ze sklepu szynkę. W koszyku jest sałata. Przy szpitalu rosną sosny.
Na koniec etapu utrwalania Tomek oglądał i opowiadał historyjki obrazkowe oraz używał wyrazów z głoską [š] podczas swobodnej rozmowy w trakcie zabaw
Cieszyńska J., Metody wywoływania głosek, Superprint, Kraków 2003, s.64-65.
Demel G., Elementy logopedii, WSiP, Warszawa 1979, s.70-72.