"Szczęście i nieszczęście człowieka jest po większej części jego własnym dziełem". Odwołując się do wybranych tekstów literackich, rozważ myśl Johna Locke'a.
Nasze całe życie, to nieustanne wybory pomiędzy różnymi drogami. Każdy człowiek sam sobie jest „sterem, żeglarzem, okrętem”, nikt nie decyduje za niego, stoi przed nim konieczność dokonywania wyborów. Otrzymaliśmy w darze tylko jedno życie i to, czy będzie ono szczęśliwe, czy też nie -zależy wyłącznie od nas. Szczęście i nieszczęście jest konsekwencją nie tylko osobistych decyzji, ale także splotem przeróżnych okoliczności i sytuacji, które determinują ludzkie losy.
Częstym motywem w literaturze są uczucia kobiety i mężczyzny, ich wspólna droga, radości i troski. Życie bohaterów nie zawsze jest sielanką. Trudy codzienności często rodzą konflikty, przynoszą pokusę zdrady w wymiarze fizycznym i duchowym, a to z kolei jest przyczyną nieszczęść i tragedii osobistych.
O losie biblijnych pierwszych ludzi dowiadujemy się ze Starego Testamentu ( Księga Genezis).Już tam możemy zauważyć, że od samego początku istnienia człowiek jest „kowalem swojego losu” i sam wybiera drogę, którą chce iść. Pierwsi rodzice - Adam i Ewa, sprzeciwili się i nie posłuchali zakazu nadanego przez Boga.
Rajski ogród, którym Bóg obdarował pierwszych rodziców był miejscem zapewniającym bezpieczeństwo, swobodę, pożywienie, szczęście obcowania ze Stwórcą. Tylko jeden zakaz ustanowił Bóg: zabronił mieszkańcom raju zrywać owoców z drzewa pod groźbą śmierci. Jednak pewnego dnia Ewa skuszona przez węża zerwała owoc , ugryzła kawałek , a potem dała trochę Adamowi. Bóg rozgniewał się i wygnał ich z raju. Odtąd stali się zwykłymi śmiertelnikami, odczuwali ból i cierpienie, musieli ciężko pracować i znosić niewygody. Chęć poznania Bożej tajemnicy i pragnienie dorównania Mu były początkiem nieszczęścia i utraty możliwości życia w Edenie.
Następnym przykładem postaci, która rezygnuje ze szczęścia jest bohater powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”.
Tomasz Judym, to młody mężczyzna, który ma sprecyzowane zawodowe plany życiowe. W czasie praktyki lekarskiej zetknął się z najbardziej ponurymi i odrażającymi stronami ludzkiej egzystencji. Praca wśród biedoty uświadomiła młodemu, wrażliwemu lekarzowi, gdzie jego pomoc jest najbardziej potrzebna.
Tomasz Judym pochodził z biednej rodziny. Wiele doświadczył w dzieciństwie, zaznał niedostatku, głodu i cierpienia. Dzięki finansowej pomocy ciotki skończył studia medyczne w Paryżu. Młody lekarz, pełen wzniosłych idei pomocy najbiedniejszym, wrócił do Polski. Po powrocie do Warszawy swym społecznikowskim zacięciem budził podziw środowiska lekarskiego, aczkolwiek nie znalazł zrozumienia i akceptacji. Jako człowiek wywodzący się z najniższych warstw społecznych, najlepiej wiedział czego potrzeba biednym ludziom. Zdawał sobie sprawę, że higiena wśród najuboższych jest podstawą do powstrzymania rozwoju chorób. Jego projekt jednak wyśmiano. Rozpoczynając pracę w sanatorium w Cisach bardzo angażował się w swe zajęcia. Był wrażliwy na krzywdę ludzką. Leczył chorych biedaków nie pobierając opłat za wizyty, a gdy zauważył, iż powodem zachorowań na febrę wśród miejscowych ludzi jest zamulona rzeka, zaczął domagać się jej oczyszczenia. Stracił przez to pracę i musiał wyjechać, zostawiając w Cisach Joannę Podborską, w której zakochał się z wzajemnością. Doktor nie zniechęcony porażkami spotęgowanymi jego buntowniczym charakterem znalazł pracę na Śląsku. Nędza robotników zaskoczyła go tam najbardziej. Wtedy to, po samobójczej śmierci jego przyjaciela Korzenieckiego i wizycie u kobiety chorej na gruźlicę, w Judymie dokonała się wewnętrzna przemiana i odnalazł swoje powołanie. Kiedy do Zagłębia przyjechała Joanna musiał dokonać wyboru - dobro ogółu, czy szczęście osobiste. Ostatecznie doktor pod wpływem wcześniejszych refleksji i doznań odrzucił miłość do Joanny. Wypowiedział definitywne słowa: "Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory. Muszę wyrzec się szczęścia. Muszę być sam jeden. Żeby obok mnie nikt nie był, nikt mię nie trzymał". Judym dążył do Chrystusowego ideału życia, który sam mówił: "Lisy mają nory, ptaki powietrzne gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca, gdzie by głowę mógł oprzeć" (Mt. 8.9 - 20). Wypowiedź Judyma mogłaby być parafrazą słów Chrystusa. Tomasz Judym nie jest jednak bohaterem romantycznym. Porzucił Joannę nie po to, by naprawiać cały świat, lecz z poczucia moralnego obowiązku. Potwierdził to mówiąc: "Muszę to oddać, com wziął ten dług przeklęty". Uważał, że jest zobowiązany do pomocy potrzebującym.
Sądzę, że Tomasz Judym zostawiając Joannę bardzo cierpiał. Wiedział, że jest człowiekiem słabym i zdawał sobie sprawę, iż nie będzie w stanie pogodzić powołania do pracy lekarskiej z obowiązkami rodzinnymi. Obawiał się tej słabości, nie chciał zostać dorobkiewiczem, bo był pewien, że tylko on może pomóc biedakom. Tomasz miał bardzo trudny wybór pomiędzy rodziną, miłością, a pracą dla ludzi potrzebujących jego pomocy. Był lekarzem i jego zawód wymagał poświęcenia się, ale był także człowiekiem, który czuje, kocha i chce mieć swoją rodzinę. Była to najważniejsza decyzja w jego życiu, ponieważ musiał wybrać tylko jedną drogę, a jego filozofia nie dopuszczała kompromisu pomiędzy szczęściem osobistym i pracą. Zostawił miłość swojego życia i postanowił poświęcić się pomocy bliźnim.
Adam Mickiewicz w poemacie zatytułowanym "Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie...”. przedstawił zupełnie nową postawę bohatera, który sam kieruje swoim życiem. Historia Jacka Soplicy jest jednym z najważniejszych wątków utworu. Poznajemy go jako księdza Robaka, człowieka cichego i tajemniczego, a o burzliwych kolejach losu bohatera i jego tajemnicy dowiadujemy się dopiero ze spowiedzi przed śmiercią.
W młodości Jacek Soplica był człowiekiem kłótliwym, gwałtownym, nieokiełznanym i samowolnym, z natury bardzo żywiołowym. Cechowały go niezwykła dynamiczność charakteru i osobowości, brak opanowania i porywczość.. Lubił się dobrze bawić i spędzać czas na rozrywkach.. Szczególną przyjaźnią darzył Jacka magnat Stolnik Horeszko. Soplica domyślał się, że przyjaźń Stolnika jest udawana, ale nie mógł opanować wzrastającego uczucia do Ewy, córki Horeszki. W końcu postanowił poprosić o rękę dziewczyny, jednak dumny magnat nie zgodził się jej oddać ubogiemu szlachcicowi. Ta odmowa unieszczęśliwiła zarówno Jacka jak i Ewę. Straciwszy wszelką nadzieję, z uczuciem upokorzenie i ze zranioną dumą Soplica opuścił rodzinne strony. Pewnego dnia Jacek przejeżdżając niedaleko Soplicowa był świadkiem ataku Moskali na zamek Horeszki. Kiedy zobaczył znienawidzonego magnata w szale nienawiści pochwycił karabin jednego z zabitych i wypalił. Niestety, strzał był celny. Zabójstwo Stolnika spowodowało przełom i głęboką przemianę w życiu Jacka, tym bardziej, iż wzięto go za stronnika Moskali i posądzono o zdradę narodu. Na wygnaniu Jacek spokorniał, a na znak pokuty przywdział strój mnicha. Jako Ksiądz postanowił przyjąć imię Robak.. Dla dobra narodu całkowicie zrezygnował ze swojego życia osobistego. Z naiwnego, łatwowiernego chłopaka przeobraził się w dojrzałego mężczyznę, który odznaczał się nie tylko sprytem, ale i inteligencją. W przebraniu mnicha wrócił na Litwę z misją organizowania powstania, którego wybuch był wyznaczony na moment wkroczenia wojsk napoleońskich. Ksiądz Robak zamierzał położyć kres waśni rodowej Horeszków z Soplicami. Na polowaniu uratował życie Hrabiemu, pochodzącemu z rodu Horeszków, a ostateczna zgoda dokonała się przez małżeństwo Tadeusza ze zubożała wnuczką Stolnika, Zosią. Podczas najazdu wojsk rosyjskich Jacek Soplica został śmiertelnie ranny. Przed śmiercią dokonał wyznania, w którym wyjawił swoje prawdziwe nazwisko i uzyskał przebaczenie Gerwazego.
Soplica z lekkoducha, awanturnika i człowieka porywczego przerodził się w postać o zupełnie przeciwstawnych cechach. Stał się wzorem godnym naśladowania, patriotą walczącym o dobro i wolność swojego kraju. Dał się poznać jako człowiek pełen pokory, trzeźwo myślący, odpowiedzialny oraz niezwykle skuteczny w działaniu. Musiał podjąć szybką decyzję ,co chce robić w życiu, czy nadal tkwić w rozpaczy, nie mogąc być z ukochaną osobą czy żyć dalej, walcząc o swoją ojczyznę.
Odmowa ręki ukochanej oraz gwałtowność charakteru doprowadziły Jacka do zbrodni i dały początek pasmu nieszczęść. Refleksja nad własnym życiem i świadomość ciążącej na nim winy była początkiem przemiany.
Myślę, że przedstawione przeze mnie postacie doskonale obrazują myśl Johna .............. „Szczęście................................................”. Każdy człowiek w swoim życiu podejmuje decyzje samodzielnie, chociaż nieraz wbrew zdrowemu rozsądkowi i normom moralnym. Kieruje się czasem sugestią innych osób lub tez działa pod wpływem afektu. Adam i Ewa, pierwsi rodzice, nie posłuchali zakazu Boga, popełnili grzech. Zaślepieni namową węża zerwali zakazany owoc, przez co sprzeciwili się Bogu. Konsekwencja tego czynu jak mówi Biblia, sięga na kolejne pokolenia ludzkości. Doktor Tomasz Judym, w przeciwieństwie do Adama i Ewy, podjął decyzję samodzielnie, nie sugerując się opiniami innych. Postanowił wyrzec się szczęścia osobistego i poświęcić się ludziom biednym, potrzebującym jego pomocy. Uważam, że jest to człowiek szlachetny i kierujący się altruizmem. Z kolei Jacek Soplica, to postać nieszczęśliwa z powodu niemożności bycia z osoba ukochaną. Drogę do szczęście zagrodził mu bezduszny i dumny magnat. Porywczość zaprowadziła młodzieńca do zbrodni i ciągłej udręki wynikającej z przymusu ukrywania się pod habitem bernardyna i niemożności wychowywania syna Tadeusza.
Każda z tych postaci determinuje swój los. Podjęte przez nie decyzje mają głębokie konsekwencje w ich dalszym życiu. Są albo szczęśliwi albo zdruzgotani, lecz zawsze mają świadomość, że to ich własna decyzja i sami sobie wybrali taką drogę.
W życiu na każdym kroku musimy podejmować ważne decyzje mające wpływ na dalsze losy. Nie zawsze jesteśmy w stanie przewidzieć, czy podjęte działanie jest dobre, ale staramy się wybrać najlepsze rozwiązanie, choć niekiedy dopiero po jakimś czasie wiemy, że to nie była dobra decyzja. Nierozważne kroki nieraz pozbawiają nas dóbr duchowych i materialnych. Świadomość tej straty przychodzi za zwyczaj zbyt późno, a czasu nie można cofnąć. Jednak wola walki o szczęście jest tak silna, że na nowo odnajdujemy chęć naprawy swych własnych błędów.
1
3