Fizjologiczne następstwa bezczynności ruchowej (hipokinezji) dotyczące układu krążenia.
Wstęp
Coraz większy postęp cywilizacyjny, rozwój nauki, techniki obok niewątpliwych korzyści niesie ze sobą również wiele niebezpiecznych skutków, które nazwać by można „ubocznymi”. Należy do nich obok degradacji środowiska naturalnego również zjawisko postępującej hipokinezji, czyli niedoboru ruchu. W przebiegu całej ontogenezy potrzeby ruchowe człowieka są na pewno nieco odmienne, co nie zmienia faktu, że przewijają się jako nieodzowne do poprawnego funkcjonowania na płaszczyźnie fizycznej, czy psychicznej. Brak aktywności fizycznej w okresie dzieciństwa a później młodości i w wieku dojrzałym powoduje negatywne następstwa nie tylko w rozwoju motorycznym, stanie zdrowia, ale również w sferze psychicznej i kontaktach społecznych.
Według Światowej Organizacji Zdrowia - zdrowie to „ stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa i niepełnosprawności „. Dziś rozumiane jako wartość, dzięki której można realizować swoje cele, jest zasobem - bogactwem dla społeczeństwa i środkiem do codziennego życia ( a nie jego celem ) umożliwiającym jego jakość.
Co to jest hipokinezja
Hipokinezja ( negatywne dla zdrowia osobniczego i społecznego zjawisko, nasilające się w II poł. XX wieku polegające na dysproporcji pomiędzy zwiększającym się obciążeniem układu nerwowego, a zmniejszającym się obciążeniem układu ruchowego. Prowadzi do zaburzeń w zakresie układów : sercowo - naczyniowego, trawiennego, autonomicznego, psychonerwowego ) uznana za zjawisko cywilizacyjne, wpływa na zaburzenia ludzkiego organizmu i według Światowej Organizacji Zdrowia jest obecnie bezpośrednio i pośrednio, główną przyczyną zgonów ( z powodu zapaści choroby wieńcowej serca ) zwłaszcza w krajach rozwiniętych.
Zmiany wywołane hipokinezja
utrudnia wykorzystanie spożytych pokarmów, sprzyja obstrukcjom a one hemoroidom(żylaki odbytu)
sprzyja otyłości a ona miażdżycy, utrudnia leczenie, upośledza krążenie wieńcowe i obwodowe krwi, zarazem tempo regeneracji tkanek.
tempo regeneracji tkanek organizmu uzależnione jest od odżywiania, treningu fizycznego, higieny osobistej etc. Regeneracji nie podlegają tylko szare komórki mózgu i nerwy.
osłabia ścięgna i mięśnie; w skrajnych przypadkach powoduje zanik mięśni(przykładem chudość złamanej ręki po zdjęciu gipsu )powoduje nawet rakowacenie tkanki(przykładem rak prostaty jako efekt m.in. braku systematycznych ejakulacji, inaczej, jako efekt braku lub zaniedbań w seksie)
osłabia koordynację ruchową,
zwiększa ryzyko uszkodzeń stawów,
zmniejsza odporność na przeziębienia,
zmniejsza odporność na nieprzewidziane trudy życia,
sprzyja osteoporozie (zrzeszotnieniu kości);a to jest przyczyną częstego łamania się szyjki kości udowej u kobiet a w ogóle kości u obojga płci.
sprzyja paradentozie; a to jest przyczyną obruszania i wypadania zębów u obojga płci. Co prawda żuchwą nie można biegać po lesie, ale brak ruchu-wysiłku w postaci żucia pokarmu, a spożywanie rozdrobnionego sztucznie, może m.in. być przyczyną paradentozy.
Wpływ hipokinezji na układ krwionośny
zmniejszenie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca co jest wynikiem redukcji objętości osocza co wiąże się ze wzrostem częstotliwości skurczów mięśnia sercowego
zmniejszenie zapotrzebowania tkanek na tlen
badanie EKG wskazuje na upośledzenie przewodzenia impulsów sercu, zakłócenia repolaryzacji a także pogłębienie zmian niedokrwiennych
zmniejszenie objętości krwi
zmniejszenie aktywności unerwienia współczulnego serca
obniżenie tolerancji ortostatycznej co jest wynikiem zmniejszenia pobudliwości odruchu z baroreceptorów tętniczych- na skutek pionizacji biernej
zmniejszenie napięcia i zanik mięsni szkieletowych prowadzi do obniżenia napięcia ścian naczyń żylnych
Skłonność do powstawania żylaków kończyn dolnych
Zwiększenie ryzyka nadciśnienia tętniczego
Zwiększenie krzepliwości krwi, co inicjuje skłonność do powstawania zatorowości w naczyniach krwionośnych.
Rola krwi w organizmie, układ krwionośny człowieka
Krew to płynna tkanka, składająca się z krwinek czerwonych, krwinek białych, płytek krwi i osocza
Funkcje krwi:
Funkcja transportowa:
krew dostarcza tkankom tlen (bierze udział w oddychaniu), w składniki energetyczne, mineralne, witaminy, hormony,
oczyszcza organizm - pobiera zbędne produkty przemiany materii, np. CO, mocznik i przenosi do płuc i innych narządów wydalających jak nerki, skóra,
spełnia funkcje termostatyczne - przenosi ciepło z miejsc gdzie się go wytwarza najwięcej np. wątroba, mięśnie do skóry, gdzie produkcja jest mniejsza niż utrata,
Funkcja ochronna i obronna - rozpoznawanie i niszczenie szkodliwych i obcych dla ustroju czynników (wirusów, bakterii),
Funkcja homeostatyczna - tworzenie stałego środowiska wewnętrznego (stałość fizykochemiczna) - jest to warunek prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce jest pompą, która wymusza nieustanny obieg krwi.
Układ krwionośny składa się z:
serca
naczyń krwionośnych:
tętnice
żyły
sieć naczyń włosowatych
Wpływ wysiłku fizycznego na organizm ludzki
Odpowiednio dobrane wysiłki wytrzymałościowe powodują, iż serce staje się większe, silniejsze i wydolniejsze, pompuje znacznie większą ilość krwi na każde uderzenie. Mięsień sercowy pracuje więc znacznie oszczędniej. Krew staje się rzadsza, zawiera jednak więcej czerwonych krwinek co kolei powoduje lepszy i efektywniejszy transport tlenu. Ćwiczenia wpływają znacząco na normalizację lekko podwyższonego, lub zbyt niskiego ciśnienia krwi, spada zawartość tłuszczu we krwi, zwiększa się ilość " dobrego " cholesterolu, podczas gdy spada ilość " złego " \ cholesterol LDL \. Polepsza się proces oddychania. Wzmacniają się mięśnie oddechowe, przez co oddech pogłębia się i organizm pobiera więcej tlenu. Cały szereg tych procesów ma ogromne znaczenie. Odpowiednie warunki tlenowe są niezbędne dla właściwej utylizacji tkanki tłuszczowej, ponieważ tłuszcze spalają się w mitochondriach jedynie w obecności tlenu. Regularne ćwiczenia prowadzą także do wzrostu liczby i rozmiarów naczyń włosowatych. Rośnie więc sieć dróg transportujących tlen do poszczególnych komórek.
Wnioski:
Najzdrowszy, najkorzystniejszy dla zdrowia organizmu ludzkiego jest długotrwały wysiłek o umiarkowanej intensywności.
Korzystna przebudowa mięśni wywołana jest tylko wysiłkiem długotrwałym, ale o dużej intensywności (80% max obciążenia)
Wysiłek długotrwały o maksymalnej intensywności prowadzi do chronicznego zmęczenia
Najsilniej na wzrost i rozwój układu mięśniowego wpływa trening siłowy, trening wytrzymałościowy prowadzi do wykształcenia mięśni bardziej smukłych o mniejszych obwodach
Bibliografia
A. Jaskólski „Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka”.
Internetowa encyklopedia Wikipedia
J. Górski „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego”.
Ludmiła Borodulin-Nadzieja „Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów licencjatów medycznych”.
3