TEMATY ĆWICZEŃ I ZAKRES WYMAGANYCH WIADOMOŚCI:

1. Zajęcia organizacyjne i szkolenie bhp i p.poż.

Plan, program, treść i zakres ćwiczeń. Forma i status prowadzenia zajęć. System oceniania - kryteria wymagań i sposoby ich sprawdzania, zasady oceniania i klasyfikowania studentów oraz formy przeprowadzania kolokwiów. Wyszczególnienie i omówienie zalecanej literatury. Podział na grupy. Zasady pracy w laboratorium. Przepisy bhp i p.poż., obowiązujące podczas ćwiczeń.

2. Ćwiczenie 1. Buforowe właściwości gleb.

Właściwości buforowe gleb. Czynniki wpływające na buforowość gleb. Bufory działające w glebach kwaśnych, obojętnych i zasadowych. Krzywe buforowe - wyznaczanie, interpretacja i wykorzystanie. Znaczenie buforowości gleb.

3.Ćwiczenie 2. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Ocena odczynu i zawartości próchnicy w glebach niezanieczyszczonych.

Degradacja gleb wywołana odpadami ropopochodnymi. Źródła zanieczyszczeń. Skład chemiczny ropopochodnych. Zawartość i przemiany wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach. Metody oznaczania WWA w glebach. Metody utylizacji gleb skażonych ropopochodnymi. Wpływ ropopochodnych na odczyn i zawartość oraz jakość próchnicy glebowej.

4. Ćwiczenie 3. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Oznaczanie azotu ogólnego i poziomu dehydrogenazy w glebach niezanieczyszczonych.

Degradacja gleb wywołana odpadami ropopochodnymi. Źródła zanieczyszczeń. Skład chemiczny ropopochodnych. Zawartość i przemiany wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach. Metody oznaczania WWA w glebach. Metody utylizacji gleb skażonych ropopochodnymi. Wpływ ropopochodnych na zawartość azotu w glebach i jej aktywność biologiczną.

5. Ćwiczenie 4. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Ocena odczynu i zawartości próchnicy w glebach zanieczyszczonych.

Zakres wymaganych wiadomości jak w ćwiczeniu 3.

6. Ćwiczenie 5. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Oznaczanie azotu ogólnego i poziomu dehydrogenazy w glebach zanieczyszczonych.

Zakres wymaganych wiadomości jak w ćwiczeniu 4.

8.Kolokwium (zakres: ćwiczenia 1-5).

7. Ćwiczenie 6. Rekultywacja gleb zanieczyszczonych chemicznie z wykorzystaniem zeolitów i torfu.

Sorpcja wymienna. Mechanizm sorpcji wymiennej i desorpcji. Metale ciężkie w glebach. Wpływ właściwości fizykochemicznych gleb na akumulację metali ciężkich. Formy połączeń metali ciężkich w glebach. Dostępność metali ciężkich w glebach na tle różnych właściwości fizykochemicznych i budowy profilowej. Rola poszczególnych elementów fazy stałej gleby w zatrzymywaniu i uruchamianiu nagromadzonych zanieczyszczeń. Pojęcia: metale ciężkie, mikroelementy, pierwiastki śladowe, biopierwiastki. Budowa i właściwości minerałów ilastych.

8. Ćwiczenie 7. Podatność gleb na zanieczyszczenie metalami ciężkimi - oznaczanie sorpcji i desorpcji cynku.

Rodzaje sorpcji. Sorpcja wymienna. Mechanizm sorpcji wymiennej i desorpcji. Kationowa pojemność sorpcyjna. Metale ciężkie w glebach. Wpływ właściwości fizykochemicznych gleb na akumulację metali ciężkich. Formy połączeń metali ciężkich w glebach. Metody ekstrakcji form metali ciężkich o różnej ruchliwości w profilu glebowym. Czynniki wpływające na zmiany ruchliwości metali ciężkich w glebach. Dostępność metali ciężkich w glebach na tle różnych właściwości fizykochemicznych i budowy profilowej. Rola poszczególnych elementów fazy stałej gleby w zatrzymywaniu i uruchamianiu nagromadzonych zanieczyszczeń. Pojęcia: metale ciężkie, mikroelementy, pierwiastki śladowe, biopierwiastki.

9. Ćwiczenie 8. Rekultywacja gleb zakwaszonych - ocena skuteczności wapnowania gleb.

Kwasowość gleb. Przyczyny zakwaszania gleb. Rodzaje kwasowości gleb. Metody oznaczania odczynu gleb. Wpływ odczynu na właściwości gleb i rośliny. Buforowe właściwości gleb. Odczyn w poziomach akumulacyjnych gleb Polski. Ustalanie potrzeb wapnowania gleb oraz dawek nawozów wapniowych. Rodzaje nawozów wapniowych
i wapniowo-magnezowych. Agrotechnika i technika wapnowania gleb.

10. Ćwiczenie 9. Rekultywacja gleb zasolonych.

Roztwór glebowy, roztwór rzeczywisty i koloidalny, skład jakościowy i ilościowy roztworu glebowego, przewodnictwo elektrolityczne jako miara zasolenia gleb. Znaczenie wody
w glebie. Gleby słone - systematyka, właściwości. Przyczyny i skutki zasolenia gleb. Metody rekultywacji gleb zasolonych.

11. Ćwiczenie 10. Rekultywacja składowisk odpadów komunalnych.

Racjonalne usuwanie i unieszkodliwianie odpadów stałych - miejskich i przemysłowych. Pojęcie odpadów i ich systematyka. Rodzaje odpadów. Kryteria wyboru miejsc składowania odpadów (ze szczególnym uwzględnieniem warunków glebowych: typ i rodzaj gleby, klasa bonitacyjna, sposób użytkowania gleby, miąższość poziomu akumulacji próchnicy, gatunek gleby, gęstość właściwa i objętościowa gleby, porowatość, pojemność wodna, przepuszczalność wodna gleby, wskaźniki filtracji i infiltracji gleby, spękanie gleby). Badania geologiczne, hydrologiczne, gleboznawcze i ekologiczne na terenie przeznaczonym pod wysypisko oraz w jego sąsiedztwie. Program ogólny unieszkodliwiania odpadów. Projekt
techniczno-roboczy wysypiska - zakres. Mapy i plany oraz rysunki robocze projektu. Wykonawstwo wysypiska. Eksploatacja wysypiska. Zamknięcie i wytyczne dotyczące rekultywacji wysypiska.

12. Kolokwium (zakres: ćwiczenia 7-10).

14. Poprawa kolokwium i zaliczenie ćwiczeń.

ZALECANE PODRĘCZNIKI

Baran S., Turski R.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wyd. AR, Lublin, 1996.Baran S., Turski R.: Wybrane zagadnienia z utylizacji i unieszkodliwiania odpadów. Wyd. AR, Lublin, 1999.Bąkowski W., Bodzek D. 1988: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
w naturalnym środowisku człowieka - pochodzenie, występowanie, toksyczność, oszacowanie emisji w Polsce. Arch. Ochr. Środ. 3-4, 197-215.

Boguszewski W.: Wapnowanie gleb. PWRiL. Warszawa, 1980.

Buckman H.C., Brady N.C.: Gleba i jej właściwości. PWRiL. Warszawa, 1971.

Dobrzański B., Zawadzki S.: Gleboznawstwo. Wydanie III. PWRL. Warszawa, 1995.

Dutkiewicz T., Lebek G., Masłowski J., Miełżyńska D., Ryborz St. 1988: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku przyrodniczym. Warszawa, PWN, 5-72.

Fotyma M., Zięba S.: Przyrodnicze i gospodarcze podstawy wapnowania gleb. PWRiL. Warszawa, 1988.

Gworek B., Klimczak K. 2000: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w podstawowych elementach środowiska. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 20,
5-20.

Hołubowicz-Kliza G.: Potrzeby wapnowania. IUNG, Puławy, 1997.

Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN. Warszawa, 1999.

Kempa E.: Gospodarka odpadami miejskimi. Arkady. Warszawa, 1983.

Kononowa M.: Substancje organiczne gleby, ich budowa, właściwości i metody badań. PWRiL. Warszawa, 1968.

Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW, 2003.

Maliszewska-Kordybach B. 1986: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
w środowisku przyrodniczym. Wiadom. Ekolog., XXXII, 1, 47-63.

Miroń M. I. 1995: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w odpadach
i innych elementach środowiska. Instytut Gospodarki Odpadami, Katowice.

Misztal M., Smal H., Wójcikowska-Kapusta A.: Litosfera i jej ochrona. Przewodnik do ćwiczeń dla studentów akademii rolniczych kierunku ochrona środowiska. Wyd. AR, Lublin, 1997.

Mocek A., Drzymała S., Maszner P.: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. AR, Poznań,1997.

Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb
i roślin. Katalog IOŚ. Warszawa, 1991.Pokojska U., 1992: Adsorpcja i wymiana kationów w próchnicach leśnych. Rozprawy, UMK, Toruń.

Siuta J.: Gleba - diagnozowanie stanu i zagrożenia. Wyd. IOŚ. Warszawa, 1995.

Siuta J., Zielińska A., Makowiecki K.: Degradacja ziemi. Wyd. IOŚ. Warszawa, 1985.

FORMA ZAJĘĆ: ćwiczenia laboratoryjne

CZAS TRWANIA ĆWICZEŃ: 1,5 godz.

MIEJSCE ĆWICZEŃ: Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb - sala ćwiczeń 52

PROWADZĄCY ĆWICZENIA: dr inż. Hanna Jaworska, dr inż. Piotr Malczyk

TEMATY ĆWICZEŃ I ZAKRES WYMAGANYCH WIADOMOŚCI:

1. Zajęcia organizacyjne i szkolenie bhp i p.poż.

Plan, program, treść i zakres ćwiczeń. Forma i status prowadzenia zajęć. System oceniania - kryteria wymagań i sposoby ich sprawdzania, zasady oceniania i klasyfikowania studentów oraz formy przeprowadzania kolokwiów. Wyszczególnienie i omówienie zalecanej literatury. Podział na grupy. Zasady pracy w laboratorium. Przepisy bhp i p.poż., obowiązujące podczas ćwiczeń.

2. Ćwiczenie 1. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Ocena odczynu i zawartości próchnicy w glebach niezanieczyszczonych i zanieczyszczonych.

Degradacja gleb wywołana odpadami ropopochodnymi. Źródła zanieczyszczeń. Skład chemiczny ropopochodnych. Zawartość i przemiany wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach. Metody oznaczania WWA w glebach. Metody utylizacji gleb skażonych ropopochodnymi. Wpływ ropopochodnych na odczyn i zawartość oraz jakość próchnicy glebowej.

3. Ćwiczenie 2. Właściwości gleb zanieczyszczonych składnikami ropopochodnymi oraz możliwości rekultywacji tych gleb. Oznaczanie azotu ogólnego i poziomu dehydrogenazy w glebach niezanieczyszczonych zanieczyszczonych.

Degradacja gleb wywołana odpadami ropopochodnymi. Źródła zanieczyszczeń. Skład chemiczny ropopochodnych. Zawartość i przemiany wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach. Metody oznaczania WWA w glebach. Metody utylizacji gleb skażonych ropopochodnymi. Wpływ ropopochodnych na zawartość azotu w glebach i jej aktywność biologiczną.

4. Ćwiczenie 3. Buforowe właściwości gleb.

Właściwości buforowe gleb. Czynniki wpływające na buforowość gleb. Bufory działające w glebach kwaśnych, obojętnych i zasadowych. Krzywe buforowe - wyznaczanie, interpretacja i wykorzystanie. Znaczenie buforowości gleb.

5. Ćwiczenie 4. Rekultywacja gleb zanieczyszczonych chemicznie z wykorzystaniem zeolitów i torfu.

Sorpcja wymienna. Mechanizm sorpcji wymiennej i desorpcji. Metale ciężkie w glebach. Wpływ właściwości fizykochemicznych gleb na akumulację metali ciężkich. Formy połączeń metali ciężkich w glebach. Dostępność metali ciężkich w glebach na tle różnych właściwości fizykochemicznych i budowy profilowej. Rola poszczególnych elementów fazy stałej gleby w zatrzymywaniu i uruchamianiu nagromadzonych zanieczyszczeń. Pojęcia: metale ciężkie, mikroelementy, pierwiastki śladowe, biopierwiastki. Budowa i właściwości minerałów ilastych.

6. Ćwiczenie 5. Podatność gleb na zanieczyszczenie metalami ciężkimi - oznaczanie sorpcji i desorpcji cynku.

Rodzaje sorpcji. Sorpcja wymienna. Mechanizm sorpcji wymiennej i desorpcji. Kationowa pojemność sorpcyjna. Metale ciężkie w glebach. Wpływ właściwości fizykochemicznych gleb na akumulację metali ciężkich. Formy połączeń metali ciężkich w glebach. Metody ekstrakcji form metali ciężkich o różnej ruchliwości w profilu glebowym. Czynniki wpływające na zmiany ruchliwości metali ciężkich w glebach. Dostępność metali ciężkich w glebach na tle różnych właściwości fizykochemicznych i budowy profilowej. Rola poszczególnych elementów fazy stałej gleby w zatrzymywaniu i uruchamianiu nagromadzonych zanieczyszczeń. Pojęcia: metale ciężkie, mikroelementy, pierwiastki śladowe, biopierwiastki.

7. Ćwiczenie 7. Rekultywacja gleb zasolonych.

Roztwór glebowy, roztwór rzeczywisty i koloidalny, skład jakościowy i ilościowy roztworu glebowego, przewodnictwo elektrolityczne jako miara zasolenia gleb. Znaczenie wody
w glebie. Gleby słone - systematyka, właściwości. Przyczyny i skutki zasolenia gleb. Metody rekultywacji gleb zasolonych.

8. Kolokwium (zakres: ćwiczenia 2-7).

9. Poprawa kolokwium i zaliczenie ćwiczeń.

ZALECANE PODRĘCZNIKI

Baran S., Turski R.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wyd. AR, Lublin, 1996.Baran S., Turski R.: Wybrane zagadnienia z utylizacji i unieszkodliwiania odpadów. Wyd. AR, Lublin, 1999.Bąkowski W., Bodzek D. 1988: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
w naturalnym środowisku człowieka - pochodzenie, występowanie, toksyczność, oszacowanie emisji w Polsce. Arch. Ochr. Środ. 3-4, 197-215.

Boguszewski W.: Wapnowanie gleb. PWRiL. Warszawa, 1980.

Buckman H.C., Brady N.C.: Gleba i jej właściwości. PWRiL. Warszawa, 1971.

Dobrzański B., Zawadzki S.: Gleboznawstwo. Wydanie III. PWRL. Warszawa, 1995.

Dutkiewicz T., Lebek G., Masłowski J., Miełżyńska D., Ryborz St. 1988: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku przyrodniczym. Warszawa, PWN, 5-72.

Fotyma M., Zięba S.: Przyrodnicze i gospodarcze podstawy wapnowania gleb. PWRiL. Warszawa, 1988.

Gworek B., Klimczak K. 2000: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w podstawowych elementach środowiska. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 20,
5-20.

Hołubowicz-Kliza G.: Potrzeby wapnowania. IUNG, Puławy, 1997.

Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN. Warszawa, 1999.

Kempa E.: Gospodarka odpadami miejskimi. Arkady. Warszawa, 1983.

Kononowa M.: Substancje organiczne gleby, ich budowa, właściwości i metody badań. PWRiL. Warszawa, 1968.

Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW, 2003.

Maliszewska-Kordybach B. 1986: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
w środowisku przyrodniczym. Wiadom. Ekolog., XXXII, 1, 47-63.

Miroń M. I. 1995: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w odpadach
i innych elementach środowiska. Instytut Gospodarki Odpadami, Katowice.

Misztal M., Smal H., Wójcikowska-Kapusta A.: Litosfera i jej ochrona. Przewodnik do ćwiczeń dla studentów akademii rolniczych kierunku ochrona środowiska. Wyd. AR, Lublin, 1997.

Mocek A., Drzymała S., Maszner P.: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. AR, Poznań,1997.

Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb
i roślin. Katalog IOŚ. Warszawa, 1991.Pokojska U., 1992: Adsorpcja i wymiana kationów w próchnicach leśnych. Rozprawy, UMK, Toruń.

Siuta J.: Gleba - diagnozowanie stanu i zagrożenia. Wyd. IOŚ. Warszawa, 1995.

Siuta J., Zielińska A., Makowiecki K.: Degradacja ziemi. Wyd. IOŚ. Warszawa, 1985.

FORMA ZAJĘĆ: ćwiczenia laboratoryjne

CZAS TRWANIA ĆWICZEŃ: 1,5 godz.

MIEJSCE ĆWICZEŃ: Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb - sala ćwiczeń 52

PROWADZĄCY ĆWICZENIA: dr inż. Hanna Jaworska, dr inż. Szymon Różański

Tematy ćwiczeń i zakres wymaganych wiadomości z przedmiotu

TECHNIKI ODNOWY ŚRODOWISKA

dla studentów IV semestru studiów niestacjonarnych Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt
kierunek: ochrona środowiska

________________________________________________________________________________strona 1 z 6

---