Rodzina Streptococcaceae:

Rodzaj Streptococcus- Paciorkowce wywołują zapalenie gardła, a także zapalenia: opon mózgowo-rdzeniowych, płuc, wsierdzia, różę i martwicze zapalenie powięzi. Godne uwagi jest to, że wiele gatunków paciorkowców jest nieszkodliwa - stanowią one również część flory komensalnej jamy ustnej, skóry, jelit i górnych dróg oddechowych u człowieka.

Streptococcus pyogenes- jest to bakteria gramdodatnia tlenowa(ziarniak- rodzaj kulistej bakterii) występuje w układzie pokarmowym oraz w błonach śluzowych ludzi i zwierząt, jest czynnikiem etiologicznym anginy. Nie wytwarza rzęsek oraz przetrwalników.. Toksyna jaka produkuje- streptolizyna; choroba wywoływana przez ta bakterie- szkarlatyna. Bakteria jest wrażliwa na standardowe środki dezynfekcyjne, nawet w niskich stężeniach.

Streptococcus pneumoniae- jest to bakteria gramdodatnia tlenowa(ziarniak- rodzaj kulistej bakterii) wstępowanie: układ pokarmowy i błony śluzowe ludzi i zwierząt. Toksyna jaka wytwarza- hemolizyna, choroba wywoływana- zapalenie płuc. Jest częstą przyczyną zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u małych dzieci oraz zapalenie płuc u osób z osłabioną odpornością. Wbrew swojej nazwie bakteria może wywoływać różnego rodzaju zakażenia inne, niż zapalenie płuc, w tym ostre zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku, septyczne zapalenie stawów, zapalenie wsierdzia, zapalenie otrzewnej, zapalenie osierdzia, tkanki łącznej i ropień mózgu.

Rodzina Micrococcaceae:

Rodzaj Staphylococcus- komórki bakterii należących do tego rodzaju wyglądają jak ułożone w grona, co wynika z nieregularnych podziałów komórek w różnych płaszczyznach.

Staphylococcus aureus- Gronkowiec złocisty, ziarniak gramdodatni jest to patogen wytwarzający toksyny i egzoenzymy, występuje w jamie nosowo- gardłowej oraz na skórze ludzi i zwierząt, przyczynia się do powstawania ropni. Wytwarza przetrwalniki.

Rodzaj Brucela- to rodzaj Gram ujemnych bakterii będących przyczyną zakaźnej choroby - brucelozy. Brucella ma kształt małej pałeczki, nie posiada rzęsek (a więc zdolności ruchu), otoczki, nie wytwarza też przetrwalników. Rezerwuarem zarazka są zwierzęta. Wszystkie bakterie tego rodzaju są w stanie wykorzystać węglowodany, jednak bez zdolności ich fermentacji.

Brucella suis- bakteria gramujemna tlenowa ,wywołuje brucelozę świń. Na tę chorobę również choruja świnki morskie.

Brucela melitensis- bakteria tlenowa gramujemna pH minimalne dla bakterii 6,3; maksymalne 8,4;optymalne 6,6-8,0; wywołuje chorobę zwaną gorączką maltańską, Źródłem zakażenia są chore kozy.

Bbrucela abortus- bakteria tlenowa gramujemna; zarazek choroby Banga, pasożyt bydła rogatego i człowieka, świnie również mogą się zakażać się tym szczepem aczkolwiek brak u nich jest objawów chorobotwórczych.

Rodzina Pseudomonadaceae:

Rodzaj Pseudomonas- zalicza się wszystki biegunowo orzęsione, gramujemne pałeczki, a więc bakterie należące często do rodzajów skrajnie różniących się pod względem fizjologicznym. Bakterie te nie wytwarzają endospor. Energie uzyskują z oddychania tlenowego, nigdy w wyniku fermentacji. Bakterie z tej grupy występują w: glebie, wodzie, ściekach i powietrzu. Często można je rozpoznać po tworzeniu rozpuszczalnych w wodzie barwników,tzn. błękitno zielonej piocyjaniny i żółtozielonych pigmentów fluoryzujących.

Pseudomonas aeruginosa- jest to bakteria gramujemna tlenowa występująca w wodzie, która może wywołać u człowieka zapalenie ucha środkowego, zakażenia przyranne występujące z charakterystyczna zieleniejąco niebieska ropą, a u pacjentów z ogólnym osłabieniem nawet posocznicę

Rodzina Enterobacteriaceae:

Rodzaj Escherichia:

-pałeczki gramujemne

-względnie beztlenowe

-nie wytwarzają endospor

-rosną na prostych podłożach

-fermentują glukozę i wytwarzają kwas

• Fermentuje laktozę na podłożu MacConkeya

• Podczas fermentacji glukozy wydziela gaz

• Wydziela indol rozkładając tryptofan

• Często powoduje hemolizę (szczególnie szczepy izolowane z moczu

-wytwarzają otoczkę

Escherichia coli- inaczej pałeczka okrężnicy jest to bakteria gramujemna względnie beztlenowa, która wchodzi w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka oraz zwierząt stałocieplnych. Bakteria ta potrafi żyć poza układem pokarmowym i jej obecność łatwo można wykazać np. w wodzie. Gatunek ten bardzo dobrze nadaje się do stwierdzenia zanieczyszczenia wody pitnej kałem. jelicie ta symbiotyczna bakteria spełnia pożyteczną rolę, uczestnicząc w rozkładzie pokarmu, a także przyczyniając się do produkcji witamin z grupy B i K. E.

-składnik stałej flory jelita grubego człowieka

-może nabywać czynniki zjadliwości na drodze wymiany genetycznej

Rodzaj Salmonella- rodzaj bakterii z rodziny Enterobacteriaceae, grupujący Gram-ujemne względnie beztlenowe (fermentujące glukozę) pałeczki. Bakterie te są średniej wielkości, zwykle zaopatrzone w rzęski. Należą do bakterii względnie wewnątrzkomórkowych - rezydują w komórkach zarażonego organizmu. Rodzaj Salmonella podzielony jest na dwa gatunki: S. enterica oraz S. bongori. Dodatkowo rodzaj Salmonella, ze względu na duże zróżnicowanie podzielony został na grupy oraz typy serologiczne. Podstawą do podziału jest zróżnicowanie antygenów somatycznych (antygen O) i rzęskowych (antygen H).

Rodzaj Shigella- rodzaj Gram-ujemnych, nieurzęsionych pałeczek powodujących zatrucia pokarmowe (czerwonka). Jedynymi rezerwuarami bakterii są człowiek oraz małpy. Zakażenie jest ograniczone do błony śluzowej i tkanki podśluzowej okrężnicy. Spożyta bakteria wnika do błony śluzowej i powoduje jej owrzodzenie. Skutkiem jest krwawa biegunka ze śluzem i ropą.

Yersinia pestis- powoduje dżumę. Naturalnym rezerwuarem tej bakterii są dziko żyjące gryzonie, głównie szczury. Bakterie są przenoszone na ludzi za pośrednictwem zakażonych pcheł lub innych zewnętrznych pasożytów i powodują dżumę gruczołową lub płucną. Infekcje szybko kończą się śmiercią z powodu nagłego tempa wzrostu bakterii w organizmie oraz intensywnego wytwarzania przez nie toksyn.

Rodzaj Lactobacillus- należy do gram dodatnich pałeczek nie tworzących endospor, które mogą rosnąc w obecności tlenu i w wyniku fermentacji węglowodanów (glukozy, laktozy) tworzą głównie kwas mlekowy, mają też wspólną nazwę „bakterie mlekowe”

- bakterie te mają regularny kształt, a tendencje do tworzenia komórek maczugowatych i rozgałęzionych nie jest zbyt silne.

- Bardzo powszechne, często wywierają pozytywny wpływ na organizm człowieka i zwierząt. Aktywnie przytwierdzają się do ścian jelita, tworząc mikroflorę konkurującą o składniki pokarmowe z innymi organizmami, także chorobotwórczymi.

- Swoją obecnością wpływają na zwiększoną produkcję przeciwciał klasy IgA, które są wydalane głównie do przewodu pokarmowego, oraz jamy ustnej w postaci śliny

Rodzina Bacillaceae

Rodzaj Bacillus- bakterie gramdodatnie, tworzące endospory, tlenowe.

- zasiedlają glebe

- tworzą łańcuszki

- można je podzielić na 3 grupy:

* u większości laseczek owalne lub cylindryczne spory nie przekraczają średnicy komórek macierzystych

* owalne endospory mają średnicę większą niż komórka macierzysta, przez co w czasie sporulacji komórka macierzysta ulega rozszerzeniu.

* endospory są prawie okrągłe, a komórki macierzyste terminalnie rozszerzone.

B. anthracis- wywołuje śmiertelną chorobę zwaną wąglikiem, o piorunującym przebiegu, występuje głównie u zwierząt trawożernych i rzadziej u gryzoni, ptaków czy ssaków mięsożernych. W warunkach naturalnych laseczka wąglika występuje w formie przetrwalników w glebie, skąd dostaję się do przewodu pokarmowego zwierząt. Człowiek zakaża się od przetrwalnikami, które znajdują się w produktach pochodzących od padłych zwierząt- wełna, futra, skóry, mączka kostna. Do organizmu człowieka dostają się przez uszkodzoną skórę, drogi oddechowe, rzadziej drogą pokarmową.

Rodzaj Clostridium- bakterie gramdodatnie tworzące endospory, beztlenowe, laseczki.

- nie mają cytochromów ani katalazy

- liczne gatunki zawierają dużo enzymów flawinowych, które powodują, że w zetknięciu z tlenem atmosferycznym powstaje toksyczny dla komórek nadtlenek wodoru

- przeprowadzają fermentację wielu różnych substratów, w tym wielocukrów, białek, aminokwasów i puryn

- wyróżnia według fermentowanego substratu:

* sacharolityczne

* peptolityczne

* i rozkładające kw. Moczowy

- bytują jako saprofity w glebie, wodach słodkich, osadach rzecznych i morskich, ściekach, gnijących resztkach roślinnych i zwierzęcych

- jako komensale wchodzą w skład fizjologicznej flory jelitowej ludzi i zwierząt, a także nieliczne gatunki są patogenami człowieka i zwierząt.

- heterogenny

C. botulinum- powoduje najgroźniejszy rodzaj zatrucia pokarmowego- botulizm. Bakteria ta rozwija się w źle wysterylizowanych produktach mięsnych, konserwowej fasoli itp. Nazwa pochodzi od jej obecności w kiełbasach (łac. botulus- kiełbasa)
Wytwarza ona toksynę, która po zjedzeniu zakażonej żywności powoduje paraliż układu nerwowego i zgon na skutek paraliżu układu oddechowego. Toksyna A (jad kiełbasiany) wydzielana przez C. botulinum jest białkiem ciepłochwiejnym
Dawka powodująca 50% śmiertelności wynosi 1 nanogram na kilogram masy ciała. Neurotoksyna ta jest zatem najskuteczniejsza trucizna za wszystkich znanych. Toksyna ta jest inaktywowana przez gotowanie(15min).

C. tetani- wywołuje tężec. bakteria ta podczas wzrostu wydziela bardzo silna toksynę (tetanolizynę i tetanospazminę) atakującą układ nerwowy i powodującą sztywniejący paraliż mięśni (tężec).

C. perfringeus- laseczki zgorzeli gazowej. Są silnie inwazyjnymi bakteriami. Zgorzel gazowa- rozpływna martwica mięśni lub tkanki łącznej z tworzeniem guzu i znamionami ogólnej toksemii. Do zakażenia dochodzi przez rozległe rany. Zgorzel gazowa jest procesem ropnym, płyn wydobywający się ma przykry gnilny zapach. Bakteria ta wytwarza 14 czynników toksyczny oznaczone literami alfabetu greckiego. Gatunek ten został podzielony na 5 typów.

Rodzina Mycobacteriaceae

Rodzaj Mycobacterium (prątki)- należy do gramdodatnich bakterii tlenowych.

- pod względem kształtu tworzą formy pośrednie między maczugowcami a nokardiami.

- nie tworzą grzybni, lecz rosną w postaci komórek lekko rozgałęzionych o nieregularnych kształtach

- są nieruchliwe

- od maczugowców różnią się kwasoopornością

- prątki nieodbarwiają się pod wpływem kwasów

- kwasooporność wynika z dużej ilości kw. mikolinowego w ścianie komórkowej.

- występuje jako saprofity w glebie i wodzie, niektóre gatunki są patogenami ludzi i zwierząt

- prątki dzielą się na 2 grupy:

* wolno rosnące

* szybko rosnące

M. tuberculosis- wywołuje u ludzi gruźlicę. Choroba ta nazwę swą zawdzięcza gruzełkom, charakterystycznym zmianom patomorfologicznym, które powstają w narządach atakowanych przez prątki. Leczenie przez INH, który hamuje tworzenie kw. mikolinowego i tym samym powoduje utratę kwasooporności.

M. leprae- prątek trądu jest czynnikiem etiologicznym trądu- choroby, która obecnie nie występuje praktycznie w Europie. Trąd ma 2 postaci:

* tuberkuloidalną- łagodniejszy przebieg

* guzowatą- w skórze powoduje powstawanie guzów i guzowatych zniekształceń, co prowadzi do zniszczenia tkanek twarzy i kończyn. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni.

Rodzaj Corynebacterium- bakteria gramdodatnia, tlenowa, należąca do maczugowców.

- obecność w ścianie komórkowej kwasu mezo- diaminopimelinowego, arabinozy, galaktozy i kwasów nikolowych o krótkich łańcuchach.

Wśród gatunków wyróżniamy patogeny ludzi oraz zwierząt, komensale będące składnikami fizjologicznej flory zasiedlającej skórę oraz błony śluzowe układu oddechowego i dróg rodnych, a także patogeny roślin i saprofity żyjące w środowisku nieożywionym.

C. pyogenes- - jest to nieprzetrwalnikująca, bezotoczkowa bakteria barwiąca się Gram zmiennie. . Bakteria jest wrażliwa na penicyliny i antybiotyki o szerokim spektrum działania. Corynebacterium pyogenes powoduje czasami zapalenie opon mózgowych oraz szpiku. Jest odpowiedzialny za część zapaleń ropnych na skórze oraz błonach śluzowych.

Rodzina Spirillaceae

Rodzaj Campylobacter- gramujemne, cienkie, często długie, z zakrzywionymi pałeczkami bakterie.

- bakterie te są istotnym, bardzo częstym czynnikiem etiologicznym biegunek i nieżytów żołądka i jelit oraz poważnych zakażeń septycznych, ale ze względu na trudności diagnostyczne nie zawsze są identyfikowane.

- brak zdolności rozkładania cukrów.

Grupy prokariotów:

1. Ziarniaki i formy kuliste

a) ziarniaki gramdodatnie

tlenowe: Streptococcus

2. Pałeczki (proste bakterie cylindryczne)

a) bakterie gramdodatnie

Gram dodatnie nie tworzące endospor:

Tlenowe: Lactobacillus

Maczugowce i promieniowce

Tlenowe: Corynebacterium, Mycobacterium

Pałeczki i ziarniaki tworzące endospory

Tlenowe: Bacillus

Beztlenowe: Clostridium

b) bakterie gramujemne:

Pałeczki i ziarniaki

Tlenowe: Pseudomonas, Brucella,

Pałeczki względnie beztlenowe

Względnie beztlenowe: Escherichia, Salmonella, Shigella, Yersinia

Yarsinia pestis- wywołuje dżumę gruczołową i płucną; toksyna dżumy
escherichia coli- zapalenia żołądka i jelit, zakażenia dolnych dróg moczowychà szczepy E. coli posiadające antygeny umożliwiające przyleganie do komórek nabłonka pęcherza moczowego, zakażenia górnych dróg moczowych szczepy E. coli posiadające antygeny umożliwiające przyleganie do nabłonka kielichów i kanalików zbiorczych; enterotoksyna
clostridium tetani- tężec- neurotoksyna
clostridium botulinum- botulizm; neurotoksyna
Clostridium perfringenes- zgorzel gazowa, zatrucie pokarmowe; alfa-toksyna
atakuje tkanki łączne
Pseudomonas aeruginosa- zakażenia skóry i pluc; nie ma toksyny
Staphylococcus aureus- ropnie, zatrucia pokarmowe;enterotoksyna

Streptococcus pneumoniae- zapalenie płuc; hemolizyna
Streptococcus pyogenes- szkarlatyna; streptolizyny

Mycobacterium leprae- powoduje trąd na skorze i inne tkanki
Mycobacterium tuberculosis- wywoluje grużlice; tkanka aktywowana płuca i inne tkanki

---