Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna

Finansowanie promocji zdrowia

Projektowanie

Finansowanie działań promocji zdrowia

• Rozwijanie działalności w dziedzinie promocji zdrowia wymaga odpowiedniego finansowania, zwłaszcza takie dziedziny aktywności jak:

• - edukacja zdrowotna - względnie mało kosztowna,

• - zapobieganie chorobom, szczególnie tym nowopowstałym - kosztowne,

• - kształtowanie polityki zdrowotnej - odpowiadającej stale zmieniającym się uwarunkowaniom zdrowia - kosztowne.

• Wg polskiej polityki zdrowotnej to właśnie państwo jest odpowiedzialne za stworzenie takich warunków, aby jednostka miała możliwość realizowania zadań związanych z pozyskiwaniem i utrzymaniem zdrowia.

Podstawowe źródła finansowania działań promocji zdrowia są wskazane w:

• tzw. ustawach samorządowych (dot. gmin, powiatów i województw),

• Ustawie o Narodowym Programie Zdrowia,

• Ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

• Dyrektywach i decyzjach Unii Europejskiej.

• W ostatnich latach finansowanie programów z zakresu promocji zdrowia pochodziło głównie ze środków NFZ, Ministerstwa Zdrowia oraz coraz częściej z samorządów gminnych i powiatowych.

• W finansowanie niektórych programów edukacyjnych włączają się niekiedy firmy farmaceutyczne.

• Ministerstwo Zdrowia finansuje zwykle programy profilaktyczne dotyczące głównych zagrożeń zdrowotnych (nowotwory, choroby układu krążenia) a także programy diagnostyczne i lecznicze.

• W 2000 r. na programy profilaktyczne MZ wydatkowało 560 mln zł, tj. ok. 4 $ per capita.

Akty prawne:

• Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z dnia 27 sierpnia 2004 r.:

• Art.6. pkt 3. - „Zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej obejmują w szczególności (…) promocję zdrowia i profilaktykę, mające na celu tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu;”

Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

• Art. 7. 1. Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności:

• 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy;

• 2) przekazywanie powiatowi informacji o realizowanych programach zdrowotnych;

• 3) inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych zmierzających do zaznajamiania mieszkańców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami;

• 4) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy.

• Art. 8. Do zadań własnych (…) realizowanych przez powiat należy w szczególności:

• 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami;

• 2) przekazywanie marszałkowi województwa informacji o realizowanych na terenie powiatu programach zdrowotnych;

• 3) inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie powiatu;

• 4) pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia;

• 5) podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych.

• Art. 9. Do zadań własnych (…) realizowanych przez samorząd województwa należy w szczególności:

• 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców województwa - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami i powiatami;

• 2) przekazywanie wojewodzie informacji o realizowanych na terenie województwa programach zdrowotnych;

• Art. 11. 1. Do zadań ministra właściwego do spraw zdrowia (…) należy w szczególności:

• 1) prowadzenie oraz współuczestniczenie w prowadzeniu edukacji w zakresie zapobiegania i rozwiązywania problemów związanych z negatywnym wpływem na zdrowie czynników środowiskowych i społecznych;

• 3) opracowywanie i finansowanie oraz ocena efektów programów zdrowotnych, a także nadzór nad ich realizacją;

• Art. 15. 1. Świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie.

• Art. 15. 2. Świadczeniobiorcy zapewnia się i finansuje ze środków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie:

• 2) świadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób, w tym obowiązkowe szczepienia ochronne;

Finansowanie programów promocji zdrowia w EU:

• Decyzja Nr 645/96/WE - dotycząca promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia - finansowanie w wysokości 35 mln ECU

• Decyzja Nr 1 400/97/WE - monitorowanie zdrowia - 13,8 mln ECU

• Decyzja Nr 1295/1999/WE - choroby rzadkie - 6,5 mln ECU

• Decyzja Nr 1296/1999/WE - choroby związane z zanieczyszczeniem - 3,9 mln ECU

• Wg WHO przed przyznaniem środków na działania promocji zdrowia , należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy:

• - zlecane działania odpowiadają priorytetowym potrzebom zdrowotnym?

• - działania te prowadzą do poprawy zdrowia na poziomie określonej populacji?

• - zlecanie działań jest oparte na zasadach demokratycznych?

• - w procesie zlecania zwraca się uwagę na uwarunkowania zdrowia?

• - proces zlecania odbywa się w kontekście długotrwałego inwestowania w zdrowie?

• Jeśli odpowiedź na wszystkie pytania jest „tak” - to program powinien dać pewne korzyści zdrowotne.

• Przez korzyść rozumie się wszystko to, co stanowi wynik programu lub interwencji i stanowi jakąś wartość, za którą jednostki są skłonne zapłacić aby ją otrzymać.

• Korzyść wyraża się najczęściej w środkach pieniężnych.

Zasady tworzenia i rozwoju projektu promocji zdrowia (wg WHO) na przykładzie programu Zdrowe Miasta

• Podstawowe znaczenie ma podjęcie decyzji politycznej.

• Proces tworzenia programu ZM można podzielić na trzy fazy:

• I. Etap przygotowań

• II. Etap organizowania działań

• III. Etap podejmowania działań.

I. Etap przygotowań:

• Cały projekt wg rekomendacji WHO, powinien obejmować łącznie 20 kroków a etap przygotowań zawiera następujące kroki:

• 1) powstanie grupy wsparcia,

• 2) pogłębienie wiedzy na temat idei ZM

• 3) poznanie potrzeb i możliwości miasta,

• 4) uzyskanie wsparcia finansowego,

• 5) zlokalizowanie miejsca prowadzenia, działalności w hierarchii urzędu miasta,

• 6) przygotowanie propozycji działań,

• 7) uzyskanie aprobaty rady miejskiej

Omówienie kluczowych kroków etapu:

• Krok 1 - tworzenie grupy wsparcia:

• Oczywistymi kandydatami do współpracy są:

• a) lokalni politycy,

• b) wyżsi urzędnicy administracji miejskiej odpowiedzialni za:

• - środowisko,

• - planowanie przestrzenne,

• - gospodarkę komunalną,

• - budownictwo mieszkaniowe,

• - edukację,

• - służby społeczne

• c) pracownicy ochrony zdrowia, zwłaszcza ci związani z:

• - promocją zdrowia,

• - podstawową opieką zdrowotną

• d) przedstawiciele grup społeczeństwa lokalnego (zainteresowani problematyką zdrowia i opieki społecznej)

• e) pracownicy akademiccy, z dziedzin: polityka społeczna, zdrowie publiczne, urbanistyka.

• Krok 2 - pogłębienie wiedzy nt. koncepcji zdrowego miasta:

• - jest niezbędne do zrozumienia, że ZM oznacza „nowe idee”.

• Konieczna jest stała pamięć, że warunkami niezbędnymi dla zdrowia są m.in.: żywność, bezpieczne miejsce zamieszkania, ubiór, praca i zarobki.

• Krok 4 - uzyskanie wsparcia finansowego:

• Już na samym początku należy przygotować wstępną ocenę kosztów i miejsc potencjalnych źródeł finansowania.

• Powoduje to, że taki projekt ma większe szanse akceptacji już przy wstępnej jego prezentacji na radzie miasta.

• Finansowanie projektu powinno być rozdzielone na stałe finansowanie długoterminowe i finansowanie doraźne.

• Środki finansowe pochodzą zwykle z kilku źródeł:

• - budżetu miasta - środki na promocję zdrowia i rozwój miasta a także środki specjalne (np. na zwalczanie bezrobocia)

• - grupy biznesowe zainteresowane rozwojem miasta,

• - organizacje, które np. nie mogą zaoferować pieniędzy bezpośrednio ale mogą okresowo oddelegować pracowników, dostarczyć świadczeń technicznych itp.

• Uwaga - ci którzy uczestniczą w finansowaniu projektu powinni także brać udział w jego planowaniu!

• Krok 5 - organizacja miejsca działania:

• Istotne jest to żeby zespół projektu ZM tak był usytuowany w hierarchii organizacyjnej miasta aby łatwo mógł utrzymywać kontakty z politykami i organizacjami - potencjalnymi i faktycznymi partnerami projektu - oraz współpracować z grupami społeczności lokalnej.

• Krok 6 - przygotowanie formalnego projektu działań:

• Winno rozpocząć się wtedy, gdy grupa wsparcia zrozumie dokładnie jak zastosować strategię ZM we własnym środowisku oraz osiągnie zgodność co do jego formy i sposobu wprowadzenia.

• Rada miasta jest głównym adresatem propozycji projektu.

• Dobry zbiór propozycji projektowych powinien być:

• - zwięzły,

• - klarowny,

• - dokładny,

• - wskazywać priorytety,

• - być przyszłościowy i innowacyjny.

• Powinien zawierać wszystkie najistotniejsze elementy profesjonalnie napisanego projektu

II. Etap organizowania działań

• Składa się z następujących kroków:

• 8) ustanowienia zespołu kierującego,

• 9) analiza środowiska projektu,

• 10) zdefiniowanie zadań,

• 11) utworzenie biura,

• 12) planowanie strategii działania

• 13) rozbudowanie zasięgu projektu,

• 14) ustanowienie mechanizmów rozliczania działań projektu.

• Omówienie kluczowych kroków etapu:

• Krok 11 - utworzenie biura:

• Aby projekt mógł dobrze funkcjonować powinien posiadać oddzielne biuro, z obsadą personalną i środkami na jego finansowanie.

• Rolą biura projektu jest wspieranie pracy zespołu kierującego i stanowienie ramienia operacyjnego projektu.

• Jest ono moderatorem inicjatyw, gwarantem ciągłości i kontroli prowadzonych działań.

III. Etap podejmowania działań

• Obejmuje następujące kroki:

• 15) zwiększenie świadomości zdrowotnej,

• 16) wspieranie planowania strategicznego,

• 17) mobilizowanie działań międzysektorowych

• 18) zachęcanie społeczności lokalnej do uczestnictwa w pracach projektu,

• 19) promowanie innowacji,

• 20)ochronę polityki zdrowia publicznego.

• Omówienie kluczowych kroków etapu:

• Krok 17 - mobilizowanie działań międzysektorowych:

• Można osiągnąć przez umiejętne kreowanie struktur organizacyjnych i systemów administracyjnych.

• Działaniami praktycznymi może być:

• - członkostwo przedstawicieli sektorów w zespole kierującym,

• - prowadzenie okresowych seminariów z przedstawianiem doświadczeń innych podmiotów i oceną ich wyników,

• - stosowanie systemu zachęt (zwłaszcza finansowych)

• Krok 18 - zachęcanie społeczności lokalnej do udziału w pracach projektu:

• Udział ten może polegać np. na:

• - wyrażaniu swoich opinii na temat tworzonego projektu,

• - uczestniczeniu w pracach projektu poprzez członkostwo w ochotniczych organizacjach takich jak grupy samopomocy i stowarzyszenia działające na rzecz zdrowia.

• Struktura organizacyjna, system i styl pracy, priorytety projektu, powinny być tak ustalone aby zachęcały społeczność do działania.

1

---