Tradycja

Tradycja - Zasady postępowania, oby­czaje, poglądy, wiadomości przecho­dzące z pokolenia na pokolenie. Trady­cja odznacza się olbrzymią siłą kulturo­twórczą. W literaturze pojawia się zaró­wno w ujęciu pozytywnym, jako jeden z elementów tworzących świadomość narodową, jak i negatywnym, kiedy jest dziedziczeniem wad i złych przyzwy­czajeń.

Biblia (ST) - Judaizm nie zna rozróż­nienia między prawem i tradycją, stąd też często to, co tradycyjne, staje się z czasem nakazem prawa. Zwyczaj ob­rzezania z upływem lat nabiera charak­teru przepisu prawnego i dopiero jego wypełnienie włącza do społeczności na­rodu wybranego.

Biblia (NT) - Zgodnie z tradycją, Jezus zostaje jako kilkudniowe dziecko zanie­siony do świątyni, a jego matka poddaje się oczyszczeniu.

Mitologia - Tradycja nakazuje, by goś­cia, który siadł w kręgu domowego ogniska, otoczyć opieką i.chronić od wszelkiego zła. Złamanie tego obyczaju sprowadza na gospodarza gniew Zeusa, który zresztą często sam udaje się na ziemię w przebraniu, aby sprawdzić, jak przestrzegane jest prawo gościnności. Patrz też: pogrzeb.

„Pieśń o Rolandzie" - Jak każe trady­cja, kwestię winy Ganelona rozstrzyga „sąd boży" - pojedynek, w którym zwycięzca dowodzi przez swój triumf prawdziwości swojego zdania.

J. Bedier (oprać.) „Dzieje Tristana i Izoldy" - Zgodnie z tradycją, Izolda musi poddać się sądowi przez rozpalone żelazo, by dowieść, że nie dopuściła się zdrady wobec króla Marka.

J. Kochanowski „Pieśń świętojańska

o Sobótce" - Tradycja nakazuje, by w noc świętojańską bawić się przy pło­nącym ognisku. Podczas tego obrzędu dwanaście panien śpiewa swoje pieśni pochwalne na cześć życia na wsi.

I. Krasicki „Pijaństwo" - Szlachta hołduje źle pojmowanej tradycji staro­polskiej gościnności, która sprowadza się do nadmiernego spożywania alkoho­lu.

I. Krasicki „Mikołaja Doświadczyńs-kiego przypadki" - Tradycja praojca Kootesa i uprawianie jego poletka jest podstawą jedności społeczeństwa Nipu. Mistrz Xaoo naucza Doświadczyńskie-go, że dla edukacji młodego człowieka najważniejsze jest poznanie tradycji własnego narodu.

J.U. Niemcewicz „Powrót posła" - 1)

Starosta Gadulski niechętny jest wszyst­kiemu, co nowe. Przywiązany jest bez­krytycznie do szlacheckich tradycji, któ­re dla niego oznaczają przede wszyst­kim złote czasy saskie. 2) Podkomorzy i jego rodzina hołdują dobrym tradyc­jom szlacheckim, ale także i z rzeczy nowych chętnie korzystają, jeśli są dob­re i służą dobru ojczyzny.

A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod"

- Pieśń gminna, owa arka przymierza między dawnymi i młodszymi laty, prze­chowuje narodowe tradycje, a przez to podtrzymuje tożsamość narodową.

A. Mickiewicz „Pan Tadeusz" - 1)

Sędzia wygłasza przy stole mowę na temat tradycji grzeczności staropolskiej, która wśród młodzieży zanika. 2) Stary Wojski jest skarbnicą tradycji polowań i pilnie przestrzega, by je zachowywano podczas polowania w Soplicowie. Na­wet bigos podany myśliwym jest przy­rządzony według tradycyjnej receptury. 3) Jeden z Dobrzyńskich stwierdza, że kiedy wraca z zagranicy, w Soplicowie może się nadyszeć ojczyzny. Sędzia bo­wiem przestrzega staropolskich tradycji, nade wszystko zaś tradycji szlacheckiej gościnności, która objawia się między innymi tym, że każdy gość zostanie radośnie przyjęty.

A. Fredro „Zemsta" - Cześnik Raptusiewicz, mimo że wiedzie spór z Re­jentem, kiedy widzi go w swoim domu, chowa szablę do pochwy i woła: Nie wódź mnie na pokuszenie ojców moich wielki Boże. Wszak gdy wstąpił w progi moje, włos mu z głowy spaść nie może. Tradycja nakazuje przyjąć w dom każ­dego gościa i zapewnić mu bezpieczeńs­two.

H. Sienkiewicz „Trylogia" - patrz: ry­cerz.

W.S. Reymont „Chłopi" - Reymont ukazuje wiele wiejskich tradycji, które są pomieszaniem pogaństwa i wierzeń chrześcijańskich i wyrażają podporządkowanie życia chłopów rytmowi natury i roku liturgicznego (np. zwyczaj nosze­nia chleba na groby w dzień zaduszny, karmienie zwierząt gospodarskich opła­tkiem z wigilijnego stołu itd.).

K. Wierzyński „Ojczyzna chochołów"

- Niepodległość wolnej Polski budowa­na jest na pustych tradycjach i sym­bolach romantycznych. A to sprawia, że nie rozwiązane pozostają palące prob­lemy współczesności.

S. Żeromski „Przedwiośnie" - Zie­miańskie dwory są skansenem anachro­nicznych szlacheckich tradycji. Patrz: dworek.

M. Pawlikowska-Jasnorzewska „Re­zerwat" - patrz: dworek. Cz. Miłosz „Dolina Issy" - patrz: dwo­rek.

---