Czynniki po za przyrodnicze
Użytki rolne, czyli grunty wykorzystywane rolniczo, stanowią w Polsce 60% powierzchni kraju. Wśród nich dominują pola uprawne, czyli grunty orne obejmujące 47% powierzchni kraju i większość (77%) użytków rolnych (UR). Łąki i pastwiska - użytki zielone (UZ) stanowią 13% powierzchni UR. W Polsce w okresie powojennym nastąpił znaczny ubytek UR, w wyniku czego powierzchnia rolna w przeliczeniu na 1 mieszkańca zmalała z 0.9 do 0.5 ha.
W Polsce występują trzy formy własności użytków rolnych. Własność prywatna (76% UR), spółdzielcza i państwowa. Gospodarka spółdzielcza ma największy udział w regionie poznańskim i opolskim. Gospodarstwa państwowe obejmują przede wszystkim państwowe gospodarstwa rolne przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa i pozostałe państwowe gospodarstwa rolne. Mają one największy odsetek ziem uprawnych w północnej i wschodniej części kraju.
Strukturę wielkości gospodarstw cechuje w kraju nadmierne ich rozdrobnienie. Aż ok. 55% ogólnej liczby gospodarstw indywidualnych stanowią gospodarstwa małe, do 5 ha. Najsilniejszym rozdrobnieniem odznacza się Podkarpacie oraz obszary wokół dużych skupisk ludności. Największe gospodarstwa nawiązują rejonem występowania do byłych PGR-ów - w Polsce północno-wschodniej jest najwięcej gospodarstw o powierzchni 15 ha i powyżej.
ciągnik obsługuje przeciętnie w Polsce 16 ha UR, co jest wartością dość niską, zważywszy, że większość UR stanowią grunty orne. Najsłabiej zmechanizowane są chłopskie gospodarstwa w Polsce wschodniej.
Jeden Zużycie nawozów sztucznych wykazało znaczny spadek na początku lat 90-tych, co związane było ze wzrostem cen nawozów na rynku po wprowadzeniu nowych zasad gospodarki w Polsce. Obecnie w kraju przeciętnie zużywanych jest ok. 80 kg nawozów na 1 ha. Wartość ta jest trzy-, czterokrotnie niższa do średniej w krajach Unii Europejskiej.
POLSKIE ROLNICTWO NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ
Polski uzyskuje słabsze efekty niż w krajach Unii Europejskiej. Cechy, które różnią rolnictwo naszego kraju od wydajnego, intensywnego rolnictwa zachodnioeuropejskiego, dotyczą zarówno warunków naturalnych rolnictwa, jak i cech społeczno-ekonomicznych:
- rolnictwo Polski rozwija się w mniej korzystnych warunkach naturalnych, zwłaszcza pod względem jakości gleb i ilości opadów
- pod względem wskaźników wydajności rolnictwa, takich jak plony, obsada zwierząt na 100 ha, ilość mleka i mięsa od jednej sztuki hodowlanej, gospodarka rolna Polski odznacza się niską wydajnością, nawet w najkorzystniejszych warunkach naturalnych
- efekty polskiego rolnictwa hamowane są dużym rozdrobnieniem gospodarstw, tradycyjną strukturą upraw ograniczających specjalizację i mechanizację gospodarstw
- tradycyjny charakter rolnictwa Polski potwierdza wysokie zatrudnienie w tym dziale gospodarki - kilkunastokrotnie wyższe niż w Europie Zachodniej. Niepokojący jest także niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej oraz starzenie się wsi, zwłaszcza w tych regionach, w których występował silny odpływ ludności młodej do miast
- polskie rolnictwo odznacza się niewystarczającym powiązaniem z przemysłem przetwórczym
- niekorzystne są cechy eksportu żywności - dominuje żywność słabo przetworzona, np. świeże owoce, surowe mięso, żywe zwierzęta
Pomimo wielu słabości i niesprzyjających warunków, gospodarka rolna uzyskuje w zakresie wielu płodów i produktów hodowli nadwyżki, co pozwala osiągnąć korzystne wartości produkcji na 1 mieszkańca, np. w zbiorach żyta, ziemniaków, pogłowia trzody chlewnej, produkcji mięsa i mleka. Przewaga polskiego rolnictwa nad rolnictwem Unii polega na niższych kosztach pracy. Na jednego mieszkańca przypada w Polsce więcej użytków rolnych niż w krajach Unii, dzięki czemu mogą być one wykorzystywane mniej intensywnie, z mniejszą szkodą dla środowiska naturalnego. Szansą dla polskiego rolnictwa może być więc uwzględnienie w jego rozwoju modelu rolnictwa ekologicznego, opartego na nowoczesnych metodach uprawy. Produkty polskiego rolnictwa postrzegane są jako mało przekształcone chemicznie i pod tym względem bezpieczne. Jakość produkcji jest największą szansą dla polskich wyrobów, zwłaszcza po przystąpieniu do Unii Europejskiej, obarczonej nadwyżkami żywności. Rolnictwo jest najbardziej problemowym działem gospodarki Polski wobec zjednoczenia z Unią. Najpilniejszym działaniem na rzecz rozwoju polskiego rolnictwa jest obecnie dofinansowanie przekształceń polskiej wsi z uwzględnieniem rozwiązań problemu bezrobocia
Wyposażenie techniczne przeciętnego gospodarstwa rolnego w Polsce odbiega od standardów europejskich.