Mariusz Karpowicz
„Sekrety królewskiej alkowy”
Sypialnie królewskie pałacu w Wilanowie.
W XVII w sypialnia królewska miała charakter reprezentacyjny, w sypialni król przyjmował interesantów.
Piano nobile na parterze (niespotykane, bo zwykle mieściło się na 1. piętrze), na 1. piętrze mieściły się mieszkania królewiczów, najbliższych dworzan i pokoje służby.
Salę jadalną 2, piętra nadbudowano dopiero po 1692 r. więc wcześniej goście byli przyjmowani tylko na parterze.
Pierwszym pomieszczeniem do którego wchodził gość była Wielka Sień, potem był zaprowadzany do antykamery (przedsionek taki, gdzie gość czekał na wezwanie do sypialni). Antykamera króla znajdowała się na prawo od wejścia a królowej na lewo.
Obie antykamery i sypialnie ozdobione są jako głównym elementem malowanymi na płótnie wielkimi plafonami, wprawionymi w stiukową lub malowaną fasetę. Na plafonach alegoryczne przedstawienia 4 pór roku. Autorem malowideł jest nadworny malarz Jana III Sobieskiego JERZY ELEUTER SZYMONOWICZ-SIEMIGINOWSKI.
W części króla: antykamera: „Zima”; sypialnia: „Lato”
W części królowej: antykamera: „Jesień”; sypialnia: „Wiosna”
W sypialniach plafony otoczone stiukowymi fasetami, z reliefowymi, bogatymi kompozycjami figuralnymi oraz drobnymi scenkami fresco secco, przedstawiającymi prace na roli.
W antykamerach fasety malowane olejno na płótnie, dekoracja stiukowa imitowana za pomocą malowidła (tzw. en grisaille) a pośrodku faset znajdują się małe, barwne obrazki przedstawiające jesienne i zimowe zajęcia rolników.
We wszystkich 4 pomieszczeniach do tych małych bukolicznych scenek dołączone są w banderolach cytaty z Georgik Wergiliusza.
Czyli dekoracja każdego z 4 pokojów składa się ze sceny głównej, 4 scenek dodatkowych, objaśniających je napisów łacińskich i z reszty dekoracji faset, mających już tylko znaczenie uzupełniające.
Dekoracja przypomina budowę emblemu gdzie części słowne i plastyczne przeplatają się i uzupełniają nawzajem.
Stan zachowania: najlepszy: sypialnia króla („Lato”) i antykamera królowej („Jesień”); mocno uszkodzone stiuki sypialni królowej a „Zima” w antykamerze króla zupełnie przemalowana.
APARTAMENT KRÓLA
Plafon „Zimy” w antykamerze:
udało się zidentyfikować pierwowzory wszystkich postaci występujących na malowidle. Każda z nich zaczerpnięta jest z innego dzieła sztuki europejskiej. (od Michała Anioła po rzeźbę starożytną).
Plafon przedstawia króla wiatrów Eola, budzącego wichry (jest to temat niejednokrotnie stosowany w sztuce europejskiej jako alegoria zimy). Malowidło powstało na podstawie tekstu Wergiliusza z Eneidy. Opowiada on jak wroga Eneaszowi Junona poszła prosić władcę wiatrów o spuszczenie ich z uwięzi i spowodowanie potwornej burzy.
Kompozycja całości plafonu zbudowana została na zasadzie ruchu wirowego po elipsie. Osią wokół której odbywa się ten ruch jest główna postać króla wiatrów (siwowłosy starzec w koronie, spływający z góry, zawieszony w powietrzu nieco ukośnie, władczym ruchem wyznacza wichrom miejsce akcji).
W lewym dolnym rogu 4 rozbudzone wichry, jeden z wichrów spętany jest kajdankami.