Pojęcie, rodzaje i elementy otoczenia (zmienność i złożoność)

Otoczenie przedsiębiorstwa to ogół czynników zewnętrznych, tworzących środowisko, w którym funkcjonuje firma, wpływających lub mogących wpływać na działalność przedsiębiorstwa.

Otoczenie firmy to, to co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziaływuje na nią. Jest to środowisko, w jakim działa firma. Można powiedzieć, że otoczenie przedsiębiorstwa to całokształt zjawisk, procesów i instytucji kształtujących jego stosunki wymienne, możliwość sprzedaży, zakresy działania i perspektywy rozwojowe.

Otoczenie przedsiębiorstwa możemy podzielić na dwie części:

• otoczenie bliższe (mikroekonomiczne) konkurencyjne, branżowe, sektorowe,

• otoczenie dalsze (makroekonomiczne-technologiczne, socjokulturowe, polityczno- prawne).

• Inny podział

Otoczenie dzielimy na otoczenie ogólne (globalne) i specyficzno-zadaniowe (szczegółowe). Otoczenie ogólne tworzą podstawowe warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa, są to warunki ekonomiczne, demograficzne, techniczne, polityczne, ekologiczne. Ich istotą jest między innymi to, że na ich ukształtowanie się przedsiębiorstwo nie ma w zasadzie większego wpływu (inflacja, recesja, bezrobocie, system finansowy).

Składniki zaś otoczenia specyficzno-zadaniowego są

indywidualne lub zinstytucjonalizowane grupy podmiotów, z którymi przedsiębiorstwo wchodzi w określone powiązania.

Elementy otoczenia

konsumenci, klienci i odbiorcy dóbr

• konkurenci i i potencjalni konkurenci,

• agendy rządowe,

• warunki gospodarcze,

• zasoby technologii,

• środki masowego przekazu.

• dostawcy surowców i materiałów i części,

• producenci dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• interesariusze wewnętrzni,

• interesariusze zewnętrzni

Makrootoczenie na podstawie analizy PEST

Makrootoczenie, zwane otoczeniem dalszym, ogólnym przedsiębiorstwa stanowi ogromnie ważny element wpływający na sytuację bieżącą i przyszłą przedsiębiorstwa. Cechą najważniejszą makrootoczenia jest to, że bardzo silnie wpływa ono na pozycję i możliwości działania przedsiębiorstwa, a przedsiębiorstwo nie jest w stanie zmienić tych warunków.

PEST jest metodą wykorzystywaną w ramach analizy i projekcji zmian w otoczeniu

Metoda PEST uwzględnia podział makrootoczenia na jego podstawowe segmenty

-Polityczny i prawny

-Ekonomiczny

-Społeczny

-Technologiczny

Czynniki Polityczne

-polityka podatkowa

-prawo pracy

-Polityka socjalna państwa

-Ustawodawstwo antymonopolowe

-przepisy o ochronie środowiska -stabilność władzy

-przepisy dotyczące handlu

-możliwość dofinansowywania przedsięwzięć inwestycyjnych

Czynniki Ekonomiczne

-bezrobocie,

-inflacja,

-cykle koniunktury gospodarczej,

-tendencje w zakresie wzrostu gospodarczego

-kursy walutowe,

-stopy%

-Dostępność kredytów

-dochody gospodarstw domowych,

-ceny surowców, materiałów, ziemi

-dostępność i koszt nośników energii, łączności, transportu

Czynniki Społeczne

-postęp cywilizacyjny

-styl życia, znajomość standardów życia w innych krajach

-mobilność społeczna

-stopień dysproporcji społecznych

-poziom wykształcenia

Inicjatywy społeczności lokalnych

-świadomość praw obywatelskich

-świadomość konsumencka

Czynniki Technologiczne

-wydatki państwa na badania i rozwój (B+R)

Nakłady na szkolnictwo

-dostęp do technologii

-szybkość transfery nowoczesnych technologii

-stopień zużycia funkcjonujących technologii

-poziom innowacyjności gospodarki

-poziom rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej

-poziom rozwoju transportu

Inne metody analizy makrootoczenia

Analiza makrootoczenia	Analiza mikrootoczenia
Opinie ekspertów •Ekstrapolacja trendów •Metody scenariuszowe •Modelowanie symulacyjne •Burza mózgów •Modele przyczynowe, •Analiza luki strategicznej •Metoda delficka •Analiza morfologiczna •Drzewo relewancji	Analiza pięciu sił konkurencyjnych tzw. „analiza 5 sił Portera” •Punktowa analiza atrakcyjności sektora •Mapa grup strategicznych •Krzywa doświadczenia

Analizowanie otoczenia przedsiębiorstwa ma na celu stworzenie strategii, która utrzyma przedsiębiorstwo na rynku. Otoczenie dalsze to niezwykle skomplikowana struktura, dlatego opracowano kilka metod jego badania. Otoczenie można analizować (badać) za pomocą następujących metod:

1. Metody wielorakich możliwości (metody bezscenariuszowe).

2. Metoda ekstrapolacji trendów (prognozowania).

3. Metoda ekspertów (metoda delficka) jest metodą heurystyczną, którą stosuje się do przewidywania przeszłości, określenie prawdopodobieństwa zaistnienia

zdarzeń oraz wyznaczania szacunkowych wartości niektórych wielkości. W tej metodzie osoba będąca liderem ma za zadanie rozwiązać dany problem.

4. Strategiczna analiza luki - to kolejna metoda bezscenariuszowa, której zadaniem jest określenie różnic (luk), występujących między istniejącą strategią firmy a zmianami w otoczeniu. Rozróżniamy trzy rodzaje luki strategicznej:

1. luka zgodności,

2. luka nadmiaru.

3. luka niedoboru.

5. Metody scenariuszowe - grupa metod analizujących otoczenie dalsze, które dotyczą przewidywanego obrazu sytuacji w przyszłości. Scenariusz to uporządkowany i spójny opis możliwej lub pożądanej przyszłości badanego obiektu, skonstruowany przy pomocy logicznego ciągu zdarzeń i procesów. Rodzaje scenariuszy to optymistyczny, pesymistyczny, niespodziankowy i najbardziej prawdopodobny. Metody scenariuszowe można podzielić na cztery grupy:

a. scenariusze możliwych zdarzeń,

b. scenariusze symulacyjne,

c. scenariusze stanów otoczenia,

d. scenariusze w otoczeniu.

Metody scenariuszowe są zawsze stosowane w dziedzinach działań nierutynowych, gdzie nie ma podstaw do myślenia ekstrapolacyjnego ze względu na brak doświadczeń lub nieprzewidywalność innych podmiotów. Scenariusze opracowuje się zarówno w gospodarce, jak i w polityce. Zaletą sporządzania planów na podstawie scenariuszy jest ostrość wynikająca ze świadomości, że każdy z czynników otoczenia może zmienić swój kierunek oddziaływania i dlatego trzeba być gotowym do korekty planu, a nawet jego zaniechania, gdyby realizował się scenariusz pesymistyczny.

Mikrootoczenie i podmioty je tworzące ( grupy interesu)

Otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa, określone jest też jako bliższe, sektorowe, technologiczne, przemysłowe. Mikrootoczenie to ogół instytucji, podmiotów i warunków, które wpływają na przedsiębiorstwo i na które przedsiębiorstwo może wpływać. W skład otoczenia konkurencyjnego wchodzą wszystkie podmioty gospodarcze, które mają z przedsiębiorstwem

powiązania kooperacyjne lub konkurencyjne.

W skład otoczenia konkurencyjnego czyli mikrootoczenia firmy wchodzą różne podmioty i grupy:

• konkurenci i potencjalni konkurenci,

• dostawcy surowców i materiałów i części,

• klienci i odbiorcy dóbr,

• producenci dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• interesariusze wewnętrzni,

• interesariusze zewnętrzni.

---