Meteorologia i klimatologia

Podstawowe podręczniki meteorologia:

• Kożuchowski K. (red.), 2005, Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

• Woś A., 2002 i inne, Meteorologia dla geografów, Wydawnictwo Naukowe PWN

• Chromow S. P., 1969 i inne, Meteorologia i klimatologia, PWN, Warszawa

• Kaczorowska Z., 1986, Pogoda i klimat, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszaw

• Słownik meteorologiczny, 2003, (red. T. Niedźwiedź), PTGeot-IMGW, Warszawa

• Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Łódź

Podstawowe podręczniki klimatologia:

• Martyn D., 1985 i inne, Klimaty kuli ziemskiej, PWN, Warszawa

• Okołowicz W., 1969, Klimatologia ogólna, PWN, Warszawa

• Woś A., 1999, Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Arystoteles (IV w.p.n.e.) pierwsze zapiski o pogodzie w 4 księgach pt. Meteologica

• Poł. XVII - pierwsze, sporadyczne pomiary (Włochy, Anglia, Niemcy); powstała Sieć Florentyńska, w ramach której były prowadzone obserwacje m.in. w Warszawie 1654-1655

• Najstarsze pomiary w Polsce: Warszawa (1779), Wilno, Gdańsk, Kraków (1792)

Pogoda - stan atmosfery w danej chwili, wyrażony przez określone wartości elementów meteorologicznych i występowanie zjawisk atmosferycznych

Klimat - charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych kształtujących się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych danego obszaru, określony na podstawie wyników wieloletnich obserwacji; w zależności od skali wyróżnia się:

• Makroklimat

• Mezoklimat

• Topoklimat (klimat lokalny/miejscowy)

• Mikroklimat

Meteorologia - dział geofizyki czasami utożsamiany z fizyką atmosfery; nauka o atmosferze jej budowie, właściwościach i zachodzących w niej procesach fizycznych; zajmuję się badaniem składu i budowy atmosfery, obiegu ciepła i warunków cieplnych w atmosferze, a także na powierzchni Ziemi

Elementy meteorologiczne/pogody - zespół charakterystyk fizycznych opisujących stan atmosfery. Najważniejszymi z nich są:

• Promieniowanie słoneczne

• Ciśnienie atmosferyczne

• Temperatura powietrza

• Wilgotność powietrza

• Wiatr

• Zachmurzenie

• Usłonecznienie

• Opady atmosferyczne

• Parowanie

• Widzialność

• Inne

Klimatologia - nauka geograficzna zajmująca się badaniem klimatu w różnych skalach czasowych i przestrzennych

Czynniki klimatyczne - najważniejsze wielkości charakterystyczne (parametry klimatyczne) oraz warunki fizyczne lub geograficzne (nie będące elementami klimatycznymi) decydujące o stanie systemu klimatycznego. Dzielą się na czynniki astronomiczne, radiacyjne, cyrkulacyjne, geograficzne, ekologiczne i antropogeniczne. Pod względem energetycznym najważniejszymi czynnikami kształtującymi klimat są: bilans promieniowania powierzchni czynnej, strumień ciepła

Główne czynniki klimatyczne:

• Astronomiczne:

• Słońce i jego aktywność

• Grawitacja (Słońca, Księżyca) - pływy w hydrosferze i atmosferze

• Ruchy Ziemi (cykl roczny, cykl dobowy)

• „Atmosferyczne” (geofizyczne)

• Promieniowanie słoneczne (bilans promieniowania/bilans cieplny)

• Cyrkulacja atmosferyczna

• Inne: promieniowanie Ziemi, cyrkulacja oceaniczna, wymiana energii, itd.

• Geograficzne (=constans); bierne?

• Ukształtowanie pionowe (wysokość n. p. m., wysokość względna, ekspozycja, nachylenie stoków)

• Ukształtowanie poziome

• Rozkład lądów i mórz

• Oddalenie od zbiorników wodnych

• Prądy morskie

• I inne

Główne procesy klimatotwórcze:

• Obieg ciepła

• Obieg wilgoci

• Ogólna cyrkulacja atmosfery

Metody badań meteorologii

• OBSERWACJE

• Eksperyment

• Modelowanie

Najdawniejsza sieć obserwacyjna, tzw. Florentyńska (1654) liczyła 11 stacji (m.in. Warszawa)

1853 pierwsza Międzynarodowa Konferencja Meteorologiczna

1873 powstaje Międzynarodowa Organizacja Meteorologiczna przekształcona w 1947 w Światową Organizacje Meteorologiczną (WMO)

World Meteorological Organization z siedzibą w Genewie (www.wmo.int ):

• Założone 23 marca 1950

• Jest sukcesorem Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej

• Specjalna agenda Narodów Zjednoczonych do spraw meteorologii, hydrologii i nauk geofizycznych

• 189 członków (stan na styczeń 2011)

Cele WMO:

Promocja i wspieranie meteorologii i hydrologii oraz pokrewnych nauk geofizycznych oraz zapewnienie światowej współpracy w celu korzyści dla działalności człowieka

GTS (Global Telecomunication System) - zapewnia dystrybucję danych na całym świecie; 3 centra:

• Moskwa

• Waszyngton

• Melbourne

Polska:

1919 - Centralny Instytut Meteorologii

1921 - Służba Morska

1922 - Państwowy Instytut Meteorologiczny (PIM)

1945 - Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny (PIHM)

1973 - PIHM + Instytut Gospodarki Wodnej = IMGW

Sieć stacji meteorologicznych PSHM

Stacje synoptyczne:	I rzędu	54
	II rzędu	9
Stacje klimatologiczne	III rzędu	56
	IV rzędu	156
Stacje opadowe	V rzędu	1040

1

---