ZAGADNIENIA DO KOLOWKIUM ZALICZENIOWEGO
Z ĆWICZEŃ Z PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO
SNP(Z), GRUPY 4 i 5
SEMESTR LETNI 2010/2011
Organizacje międzynarodowe jako podmioty prawa międzynarodowego:
Organizacji międzynarodowych jest tysiące, ale nie wszystkie są podmiotami prawa międzynarodowego. Tylko te są podmiotami prawa międzynarodowego, które są organizacjami stworzonymi przez państwa, to wynika z tej pierwotnej podmiotowości państw. Tylko państwa mogą stworzyć organizacje międzynarodową o charakterze podmiotu prawa międzynarodowego, a więc podstawą prawną działania takiej organizacji musi być umowa międzynarodowa. Na Konferencji Wersalskiej w 1919r państwa zadecydowały, że utworzą pierwszą powszechną organizację jaką była Liga Narodów, dalej - w San Francisco ma konferencji począwszy od 1944 roku zadecydowali o tym, że powstanie ONZ. W 1949 roku zadecydowały państwa europejskie o powstaniu Rady Europy, w 1951roku o powstaniu o powstaniu EWWIS, w 1957 roku o EWG itd.
Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych;
Organizacja międzynarodowa - pewna forma współpracy zrzeszająca podmioty z różnych państw. Dzieli się je na:
- pozarządowe (NGO) - członkami są osoby fizyczne lub prawne (np. stowarzyszenia krajowe lub międzynarodowe o charakterze prywatnym lub publicznym); podstawą jej istnienia nie jest umowa międzynarodowa, lecz porozumienie nieformalne lub o charakterze wewnętrzno-prawnym; ich celem jest realizacja określonych zadań w sferze społecznej, kulturalnej, czy gospodarczej; np. Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Amnesty International, Międzynarodowa Izba Handlowa;
-rządowe (GO) - forma współpracy państw ustalona w wielostronnej umowie międzynarodowej obejmująca względnie stały zakres uczestników (min. 3 kraje); ich członkami są państwa reprezentowane przez przedstawicieli mianowanych przez rządy oraz otrzymujących od nich pełnomocnictwa i instrukcje; istnieją stałe organy o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działające dla realizacji wspólnych celów; np. ONZ, Wspólnoty Europejskie, Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA);
Podmiotowość organizacji międzynarodowych w prawie międzynarodowym;
Stwierdzenie, czy organizacje międzynarodowe mogą być podmiotami prawa międzynarodowego nie oznacza ani postawienia organizacji ponad państwem, ani twierdzenia, że organizacja korzysta z takich samych praw jak państwo. Z natury rzeczy organizacja ma w stosunku do państw charakter pochodny. Korzysta z podmiotowości w zakresie ustalonym przez tworzące organizację państwa w umowie konstytucyjnej. Jest powoływana do życia i rozwiązywana w zależności od woli zainteresowanych państw. Organizacja nie ma woli, która byłaby autonomiczną, niezależną od woli państw członkowskich. Nie tworzy też prawa międzynarodowego w stopniu, w jakim czynią to państwa. Podmiotem prawa międzynarodowego nie jest każda organizacja międzynarodowa, lecz tylko taka, która ma niezbędną sumę kompetencji międzynarodowych. Poza ONZ dotyczy to organizacji wyspecjalizowanych, regionalnych i integracyjnych.
Zakres zdolności do nabywania praw i zaciągania obowiązków międzynarodowych można prześledzić na podstawie ONZ, która ma między in. prawo zawierania umów z państwami (art. 16,43,77,79,81 Karty) oraz innymi organizacjami międzynarodowymi (art. 57,63 KNZ), korzysta z biernego prawa legacji- państwa członkowskie są reprezentowane przy ONZ w Nowym Jorku i w europejskiej siedzibie w Genewie, ponosi odpowiedzialności i sprawuje opiekę w stosunku do własnych funkcjonariuszy, korzysta z przywilejów i immunitetów, może występować do MTS z prośbą o wydanie opinii doradczej, ma prawo stosować sankcje w stosunku do państw członkowskich, wreszcie jej działalność jest określana przez prawo międzynarodowe.
ONZ jako organizacja międzynarodowa:
Geneza i podmiotowość ONZ w prawie międzynarodowym;
Cele i zasady ONZ;
art. 1,2,3 Karty NZ
Organy ONZ:
art. 7 KNZ
Zgromadzenie Ogólne (skład, sposoby głosowania, kompetencje);
art. 9-22 KNZ
Rada Bezpieczeństwa (skład, sposoby głosowania, kompetencje).
Art. 23-32 KNZ
Poprawki do Karty NZ oraz jej rewizja;
art. 108-109 KNZ
Rola ONZ w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Art. 33-51 KNZ
Państwa jako podmiotowy prawa międzynarodowego:
Pojęcie państwa i jego atrybuty;
Powstanie państwa;
Prawo do samostanowienia narodów a zasada integralności terytorialnej państw;
Uznanie państwa;
Suwerenność państwowa;
Immunitet państwa (akta de iure imperii oraz akta de iure gestionis);
Immunitet głowy państwa i członków rządu;
Doktryna „aktu państwa”;
Odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa międzynarodowego:
Przesłanki odpowiedzialności międzynarodowej;
Formy odpowiedzialności międzynarodowej;
Okoliczności wyłączające odpowiedzialność państwa.
Upadek państwa;
Protektorat i kondominium.
Inne podmioty prawa międzynarodowego:
Zakon Kawalerów Maltańskich;
Stolica Apostolska;
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża.
Prawo dyplomatyczne i konsularne:
Istota stałych misji dyplomatycznych;
Misje specjalne;
Ustanowienie stosunków dyplomatycznych;
Funkcje misji dyplomatycznej;
Klasy szefów misji dyplomatycznej;
Personel misji dyplomatycznej;
Przywileje i immunitety dyplomatyczne;
Korpus dyplomatyczny w węższym i szerszym znaczeniu;
Dziekan korpusu dyplomatycznego;
Ustanowienie i utrzymywanie stosunków konsularnych;
Klasy kierowników urzędów konsularnych;
Funkcje konsularne;
Przywileje i immunitety konsularne.
Terytorium państwowe:
Pojęcie terytorium państwowego;
Neutralizacja terytorium państwowego;
Demilitaryzacja terytorium państwowego;
Pobyt obcych sił zbrojnych na terytorium państwa;
Sposoby nabycia terytorium;
Zmiany w zakresie zwierzchnictwa terytorialnego;
Utrata terytorium państwowego;
Pojęcie i rodzaje granic;
Ustalenie przebiegu granicy (delimitacja i demarkacja);
Terytorialny zakres suwerenności państwowej:
Terytorium lądowe;
Przestrzeń powietrzna;
Obszary wodne:
Definicja i delimitacja obszarów morskich;
Morskie wody wewnętrzne;
Morze terytorialne;
Strefa przyległa;
Szelf kontynentalny;
Strefa wyłącznego rybołówstwa;
Wyłączna strefa ekonomiczna;
Międzynarodowe drogi wodne:
Rzeki międzynarodowe;
Kanały;
Cieśniny.
Terytoria nie podlegające suwerenności państwowej:
Morze pełne:
Wolności mórz;
Zasada wolności rybołówstwa;
Prawo rewizji i wizyty (pojęcie aktu piractwa);
Prawo pościgu;
Stan wyższej konieczności;
Zderzenia na morzu.
Dno mórz i oceanów;
Antarktyka;
Przestrzeń kosmiczna i ciała kosmiczne.
4