ZAGADNIENIA DO KOLOWKIUM ZALICZENIOWEGO

Z ĆWICZEŃ Z PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO

SNP(Z), GRUPY 4 i 5

SEMESTR LETNI 2010/2011

1. Organizacje międzynarodowe jako podmioty prawa międzynarodowego:

Organizacji międzynarodowych jest tysiące, ale nie wszystkie są podmiotami prawa międzynarodowego. Tylko te są podmiotami prawa międzynarodowego, które są organizacjami stworzonymi przez państwa, to wynika z tej pierwotnej podmiotowości państw. Tylko państwa mogą stworzyć organizacje międzynarodową o charakterze podmiotu prawa międzynarodowego, a więc podstawą prawną działania takiej organizacji musi być umowa międzynarodowa. Na Konferencji Wersalskiej w 1919r państwa zadecydowały, że utworzą pierwszą powszechną organizację jaką była Liga Narodów, dalej - w San Francisco ma konferencji począwszy od 1944 roku zadecydowali o tym, że powstanie ONZ. W 1949 roku zadecydowały państwa europejskie o powstaniu Rady Europy, w 1951roku o powstaniu o powstaniu EWWIS, w 1957 roku o EWG itd.

1. Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych;

Organizacja międzynarodowa - pewna forma współpracy zrzeszająca podmioty z różnych państw. Dzieli się je na:
- pozarządowe (NGO) - członkami są osoby fizyczne lub prawne (np. stowarzyszenia krajowe lub międzynarodowe o charakterze prywatnym lub publicznym); podstawą jej istnienia nie jest umowa międzynarodowa, lecz porozumienie nieformalne lub o charakterze wewnętrzno-prawnym; ich celem jest realizacja określonych zadań w sferze społecznej, kulturalnej, czy gospodarczej; np. Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Amnesty International, Międzynarodowa Izba Handlowa;
-rządowe (GO) - forma współpracy państw ustalona w wielostronnej umowie międzynarodowej obejmująca względnie stały zakres uczestników (min. 3 kraje); ich członkami są państwa reprezentowane przez przedstawicieli mianowanych przez rządy oraz otrzymujących od nich pełnomocnictwa i instrukcje; istnieją stałe organy o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działające dla realizacji wspólnych celów; np. ONZ, Wspólnoty Europejskie, Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA);

2. Podmiotowość organizacji międzynarodowych w prawie międzynarodowym;

Stwierdzenie, czy organizacje międzynarodowe mogą być podmiotami prawa międzynarodowego nie oznacza ani postawienia organizacji ponad państwem, ani twierdzenia, że organizacja korzysta z takich samych praw jak państwo. Z natury rzeczy organizacja ma w stosunku do państw charakter pochodny. Korzysta z podmiotowości w zakresie ustalonym przez tworzące organizację państwa w umowie konstytucyjnej. Jest powoływana do życia i rozwiązywana w zależności od woli zainteresowanych państw. Organizacja nie ma woli, która byłaby autonomiczną, niezależną od woli państw członkowskich. Nie tworzy też prawa międzynarodowego w stopniu, w jakim czynią to państwa. Podmiotem prawa międzynarodowego nie jest każda organizacja międzynarodowa, lecz tylko taka, która ma niezbędną sumę kompetencji międzynarodowych. Poza ONZ dotyczy to organizacji wyspecjalizowanych, regionalnych i integracyjnych.

Zakres zdolności do nabywania praw i zaciągania obowiązków międzynarodowych można prześledzić na podstawie ONZ, która ma między in. prawo zawierania umów z państwami (art. 16,43,77,79,81 Karty) oraz innymi organizacjami międzynarodowymi (art. 57,63 KNZ), korzysta z biernego prawa legacji- państwa członkowskie są reprezentowane przy ONZ w Nowym Jorku i w europejskiej siedzibie w Genewie, ponosi odpowiedzialności i sprawuje opiekę w stosunku do własnych funkcjonariuszy, korzysta z przywilejów i immunitetów, może występować do MTS z prośbą o wydanie opinii doradczej, ma prawo stosować sankcje w stosunku do państw członkowskich, wreszcie jej działalność jest określana przez prawo międzynarodowe.

3. ONZ jako organizacja międzynarodowa:

1. Geneza i podmiotowość ONZ w prawie międzynarodowym;

2. Cele i zasady ONZ;

art. 1,2,3 Karty NZ

3. Organy ONZ:

art. 7 KNZ

1. Zgromadzenie Ogólne (skład, sposoby głosowania, kompetencje);

art. 9-22 KNZ

2. Rada Bezpieczeństwa (skład, sposoby głosowania, kompetencje).

Art. 23-32 KNZ

4. Poprawki do Karty NZ oraz jej rewizja;

art. 108-109 KNZ

5. Rola ONZ w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Art. 33-51 KNZ

2. Państwa jako podmiotowy prawa międzynarodowego:

1. Pojęcie państwa i jego atrybuty;

2. Powstanie państwa;

3. Prawo do samostanowienia narodów a zasada integralności terytorialnej państw;

4. Uznanie państwa;

5. Suwerenność państwowa;

6. Immunitet państwa (akta de iure imperii oraz akta de iure gestionis);

7. Immunitet głowy państwa i członków rządu;

8. Doktryna „aktu państwa”;

9. Odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa międzynarodowego:

1. Przesłanki odpowiedzialności międzynarodowej;

2. Formy odpowiedzialności międzynarodowej;

3. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność państwa.

10. Upadek państwa;

11. Protektorat i kondominium.

3. Inne podmioty prawa międzynarodowego:

1. Zakon Kawalerów Maltańskich;

2. Stolica Apostolska;

3. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża.

4. Prawo dyplomatyczne i konsularne:

1. Istota stałych misji dyplomatycznych;

2. Misje specjalne;

3. Ustanowienie stosunków dyplomatycznych;

4. Funkcje misji dyplomatycznej;

5. Klasy szefów misji dyplomatycznej;

6. Personel misji dyplomatycznej;

7. Przywileje i immunitety dyplomatyczne;

8. Korpus dyplomatyczny w węższym i szerszym znaczeniu;

9. Dziekan korpusu dyplomatycznego;

10. Ustanowienie i utrzymywanie stosunków konsularnych;

11. Klasy kierowników urzędów konsularnych;

12. Funkcje konsularne;

13. Przywileje i immunitety konsularne.

5. Terytorium państwowe:

1. Pojęcie terytorium państwowego;

2. Neutralizacja terytorium państwowego;

3. Demilitaryzacja terytorium państwowego;

4. Pobyt obcych sił zbrojnych na terytorium państwa;

5. Sposoby nabycia terytorium;

6. Zmiany w zakresie zwierzchnictwa terytorialnego;

7. Utrata terytorium państwowego;

8. Pojęcie i rodzaje granic;

9. Ustalenie przebiegu granicy (delimitacja i demarkacja);

10. Terytorialny zakres suwerenności państwowej:

1. Terytorium lądowe;

2. Przestrzeń powietrzna;

3. Obszary wodne:

1. Definicja i delimitacja obszarów morskich;

2. Morskie wody wewnętrzne;

3. Morze terytorialne;

4. Strefa przyległa;

5. Szelf kontynentalny;

6. Strefa wyłącznego rybołówstwa;

7. Wyłączna strefa ekonomiczna;

8. Międzynarodowe drogi wodne:

1. Rzeki międzynarodowe;

2. Kanały;

3. Cieśniny.

11. Terytoria nie podlegające suwerenności państwowej:

1. Morze pełne:

1. Wolności mórz;

2. Zasada wolności rybołówstwa;

3. Prawo rewizji i wizyty (pojęcie aktu piractwa);

4. Prawo pościgu;

5. Stan wyższej konieczności;

6. Zderzenia na morzu.

2. Dno mórz i oceanów;

3. Antarktyka;

4. Przestrzeń kosmiczna i ciała kosmiczne.

4