22.05 makroekonomia

Pojęcie inflacji

! Inflacja to proces ogólnego wzrostu poziomu cen.

Trzeba zwrócić uwagę na dwa elementy występujące w powyższej definicji:

1.!Inflacja jest procesem ( wzrostu cen w jakimś długim okresie , ma charakter trwały , nie bierze się pod uwagę krótkich jednorazowych elementów)

2.!wzrost ogólnego tj. średniego poziomu cen ( nie każdy pojedynczy wzrost cen to inflacja).

W analizach procesów inflacyjnych najczęściej jest wykorzystywany wskaźnik stopy inflacji tj. procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w ciągu roku.

W polskiej praktyce statystycznej oblicza się stopę inflacji w dwojaki sposób:

a. !rok do roku ( tzw. inflacja średnioroczna) - bierze się pod uwagę średnią z 12 miesięcy

b. !z grudnia do grudnia ( poziom cen z grudnia danego roku do grudnia roku ubiegłego).

!Rodzaje inflacji:

Procesy inflacyjne mierzone wskaźnikami cen mogą mieć różne nasilenie :

- pełzająca - do 5% wzrostu cen rocznie

-umiarkowana - 5% -10 % wzrostu cen rocznie

- galopująca - 10 % - 150% wzrostu cen rocznie

-hiperinflacja powyżej 150% wzrostu cen rocznie

!Przyczyny i teorie dotyczące inflacji:

!Monetarna teoria inflacji - tempo wzrostu cen uzależnione jest od tempa wzrostu podaży pieniądza.

Ponieważ podaż znajduje się pod kontrolą Banku Centralnego , to za przyczynę inflacji upatruje się tu błędną politykę Banku Centralnego.

!Popytowa teoria inflacji - wg tej teorii przyczyn inflacji upatruje się w ustaleniu popytu na towary na poziomie przewyższającym możliwości zaspokojenia tego popytu.

Jest to typowa nadwyżka popytu nad podażą. Może pojawić się tutaj groźna tzw. spirala inflacyjna - mechanizm inflacyjny.

Polega to na tym , że wzrost cen uruchamia dalszy wzrost cen , a ten kolejny wzrost cen. Efektem dalszego wzrostu cen jest wzrost dochodów zwłaszcza producentów i sprzedawców. Natomiast proces wzrostu cen uruchamia działania roszczeniowe przez tych , których dochody realnie spadły w wyniku wzrostu cen ( chodzi przede wszystkim o pracowników) i to wszystko powoduje tzw. spiralę inflacyjną.

!Kosztowa teoria inflacji - wg tej teorii przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji.

Gdy rosną koszty produkcji przedsiębiorstwa „przerzucają” ten wzrost na ceny wyrobów gotowych , na nabywców.

Wzrost kosztów produkcji może być spowodowany różnymi przyczynami i stąd wyróżniamy różne typy inflacji kosztowej:

-! inflacja płacowa - gdy następuje wzrost płac

- !inflacja wywołana przez wysokie ceny dóbr importowanych ( np. cena ropy naftowej , benzyny)

- !inflacja wywołana przez podatki - gdy wzrost podatków „przerzucany” jest na ceny.

Skutki inflacji.

!Powolne procesy inflacji tzw. inflacja pełzająca ( do 5% rocznego ogólnego wzrostu cen) uznawana jest za korzystnie wpływającą na procesy gospodarcze w danym kraju.

Natomiast inflacja powyżej 5% rocznie uznawana jest za niekorzystną .

1. ! Silne procesy inflacyjne zniekształcają procesy rynkowe. Gdy ceny rosną stosunkowo szybko, to podmioty gospodarcze tracą orientację rynkową, gdyż nie SA w stanie ocenić, czy zmiany cen są rezultatem ogólnych procesów inflacyjnych , czy też wynikają ze zmian relacji cen. Stąd często przekazywane są błędne informacje.

2.! Wysoka inflacja wywołuje ucieczkę od pieniądza polegająca na gwałtownym spadku popytu na pieniądz. Przy wysokiej inflacji korzystniej jest trzymać swoje środki pieniężne w bankach, ale aby dokonywać różnych transakcji produkcyjno - handlowych potrzebna jest gotówka, stąd konieczność częstego odwiedzania banków i pobierania tylko minimalnych niezbędnych wypłat - kwot.

3. ! Silne procesy inflacyjne zwiększają niepewność w zakresie przewidywań zmian cen , co osłabia aktywność gospodarczą - trudności w przewidywaniu zmian cen osłabia działalność inwestycyjną przez co hamuje wzrost gospodarczy.

4. !Trzeba ponosić dodatkowe koszty związane z obsługą procesów gospodarczych tj. :

- wymiana wywieszek z cenami w sklepach

- zmiana liczników na parkingach

- przeróbka automatów telefonicznych

- itp.

5. !Niekorzystne zmiany w wymianie międzynarodowej. Polskie towary eksportowe na inne rynki stają się droższe natomiast zagraniczne towary importowane do naszego kraju stają się tańsze w stosunku do krajowych. W związku z tym pogarsza się bilans płatniczy. Rośnie bezrobocie. ( na egz bez zdań rozszerzających)

!Polityka antyinflacyjna.

1. !Rząd stara się przekonać związki zawodowe, aby ich żądania wzrostu płac nie przekroczyły wzrostu cen. W Polsce działa komisja trójstronna : rząd - pracodawcy - związki zawodowe.

2. !Rząd może wprowadzić progresywne opodatkowanie płac ponad ustalony pułap.

Np. prof. Balcerowicz ograniczył popyt wewnętrzny po przez spadek podaży pieniądza na rynku , po przez wprowadzenie wysokich stóp procentowych w bankach.

Np. podatek od ponad normatywnych wynagrodzeń ( 1990 - 1995r).

Np. polityka wysokich rezerw utrzymywanych przez banki.

3. !Rząd - zmniejszenie deficytu budżetowego i podwyższenie podatków , ale tylko na krótki okres.

4! Bank Centralny tworzy ilość pieniądza po przez :

a. wysokość stopy procentowej kredytów

b. stopy rezerw obowiązkowych w bankach

c. kupno i sprzedaż papierów wartościowych.

! ! Krzywa PHLIPSA

Długookresowe zależności pomiędzy stopą inflacji , a stopą bezrobocia:

- przy wysokiej stopie inflacji - niskie bezrobocie

- przy niskiej stopie inflacji - wysokie bezrobocie

Stopa inflacji w %

B

A

C

Stopa bezrobocia w %

( w tych A B C mają być punkty , ale nie umiem namalować )

Przesunięcie się z punktu A do punktu B:

- może spowodować spadek bezrobocia , ale za cenę wyższej inflacji.

Przesunięcie się z punktu A do punktu C :

- może spowodować spadek inflacji do ) , ale wzrost bezrobocia.

„coś za coś”

Jeśli państwo chce zmniejszyć bezrobocie to musi:

- zwiększyć wydatki np. na aktywne formy walki z bezrobociem

- złagodzić restrykcje finansowe

- ułatwić dostęp do taniego pieniądza - niskie stopy procentowe

- zwiększyć skłonność do inwestowania

Jeśli państwo chce zmniejszyć inflację to musi:

- zastosować dużą dyscyplinę wydatków budżetowych ( niski deficyt budżetowy)

-zastosować wysokie stopy procentowe

Ale to prowadzi do spowolnienia wzrostu gospodarczego i recesji.

Stąd spór pomiędzy keynesistami i monetarystami ( ekonomia klasyczna).

Polityka pieniężno - kredytowa.

!Instrumenty kontrolowania podaży pieniądza przez Bank Centralny.

!Bank Centralny pełni m.in. ( to klasyczne pyt. na egz.):

a. banku emisyjnego - emisja pieniądza ( tylko BC)

b. banku banków - banku rezerwowego dla pozostałych banków

c. banku gospodarki narodowej:

• banku obsługującego budżet państwa

• banku regulującego dług publiczny

• banku regulującego zobowiązania zagraniczne państwa.

!Do najważniejszych narzędzi wykorzystywanych przez Bank Centralny do kontrolowania podaży pieniądza należą :

1. zmiany stopy rezerw obowiązkowych

2. zmiany stopy redyskontowej

3. operacje otwartego rynku

Określenie stopy rezerw obowiązkowych .

---