PRZEDMIOT: SZKOLENIE OBRONNE
Temat:
BUDOWLE OCHRONNE
Wykładowca:
st. kpt. Grzegorz Podsiadło
Wykonali:
str. kdt. Mateusz Ochała
str. kdt. Michał Pawłowski
str. kdt. Damian Pieniążek
str. kdt. Piotr Wesołowski
Kraków 1998
We współczesnej obronie cywilnej budowle ochronne stanowią jeden z podstawowych środków zbiorowej ochrony ludności, zabezpieczając przez określony czas zdrowie i życie tych ludzi, którzy w czasie ewentualnych działań będą znajdować się w rejonach zagrożenia.
Budowle te w określonych warunkach chronią przed działaniem fali uderzeniowej, działaniem promieniowania cieplnego, bezpośredniego działania promieniowania alfa, beta, gamma oraz przed działaniem pyłu promieniotwórczego.
BUDOWLE OCHRONNE I ICH PODZIAŁ.
Ze względu na właściwości budowle ochronne dzielimy na:
schrony,
zastępcze budowle ochronne,
ukrycia zabezpieczające,
szczeliny przeciwlotnicze,
ukrycia przed opadem promieniotwórczym,
c) budowle komunikacyjne, przystosowane do celów ochronnych.
Podział ze względu na przeznaczenie:
dla ludności,
dla organów kierowania obroną cywilną.
Podział ze względu na położenie:
pod budynkami,
wolno stojące.
Podział ze względu na podporządkowanie administracyjne:
komunalne,
zakładowe.
Podział ze względu na czas budowy:
przygotowanie w czasie pokoju,
przygotowanie w czasie podwyższania gotowości obronnej oraz podczas wojny.
SCHRONY - ICH PRZEZNACZENIE I WYPOSAŻENIE.
Schrony zalicza się do podstawowych budowli ochronnych, mających na celu zabezpieczenie ludności miast szczególnie zagrożonych. Oprócz schronów, dodatkowymi obiektami ochronnymi będą : zastępcze budowle ochronne i budowle komunikacyjne.
Ludność małych miast i wsi narażona na skażenia promieniotwórcze terenu będzie zabezpieczona w zastępczych budowlach ochronnych.
Schrony powinny zabezpieczać przed:
rażeniem gruzów zniszczonych w całości lub części najbliżej położonych budynków,
uderzeniem fali powietrza spowodowanej wybuchem jądrowym,
działaniem skażeń powietrza bojowymi środkami trującymi,
działaniem burzy ogniowej.
Schrony buduje się najczęściej z żelbetonu, a także z cegły i betonu. Z cegły przygotowuje się schron na 100 osób. Każdy schron składa się z wejścia, przedsionka, komór schronowych, przewidzianych przeciętnie na 30 - 50 osób, komory filtrowentylacyjaej, urządzeń sanitarnych oraz tunelu wyjścia zapasowego.
Odległość wyłazów wyjść zapasowych powinna być równa przynajmniej połowie wysokości najbliżej położonego budynku (będzie to przeważnie budynek, w którym jest zlokalizowany schron) + 3 m. (1/2 h + 3 m). Taka odległość podyktowana jest koniecznością uniknięcia zasypania wyłazu wyjścia zapasowego gruzami zwalonych budynków. Schron musi być zaopatrzony w wodę, elektryczność, może być wyposażony w centralne ogrzewanie i kanalizację. W wyposażeniu schronu przewiduje się ławki i prycze (te ostatnie na 30% osób). Do każdej komory musi być doprowadzony przewód nawiewny powietrza, zapewniający każdej osobie co najmniej 2m3 powietrza na godzinę. Dojścia do schronów powinny być proste i dogodne i znajdować się nie dalej niż 150 m od miejsca zamieszkania lub pracy. Schrony nie mogą znajdować się w pobliżu kotłów wysokiego ciśnienia, składów opału, materiałów łatwopalnych i wybuchowych. Nie mogą przez nie przebiegać rurociągi i przewody instalacji centralnego ogrzewania, wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektrycznej, które nie byłoby podyktowane potrzebami schronowymi.
Zainstalowane w schronach urządzenia filtrowentylacyjne zapewniają wietrzenie tych pomieszczeń w warunkach normalnych za pomocą wentylatorów, pracujących bez filtropochłaniaczy, a także w przypadku stwierdzenia środków trujących, biologicznych lub promieniotwórczych przy zastosowaniu filtropochłaniaczy. Konieczne jest także przygotowanie zapasu wody na co najmniej trzydobowe zapotrzebowanie w ilości 25% normalnego zużycia. Przyjmuje się następujące normy zużycia wody przez jedną osobę w ciągu doby:
2 litry do picia,
1 litr do mycia,
9 litrów do WC - razem 12 litrów.
Podstawowe elementy instalacji urządzeń filtrowentylacyjnych stanowią urządzenia zabezpieczające przed wtargnięciem do wnętrza schronu fali uderzeniowej powietrza, urządzenia wstępnie oczyszczające powietrze z grubszych frakcji pyłu, urządzenia oczyszczające powietrze z drobnych frakcji pyłu promieniotwórczego i zanieczyszczeń oraz skażeń środkami chemicznymi i bakteriologicznymi, urządzenia do pompowania i rozprowadzania powietrza, urządzenia regulujące odpływ ze schronu zużytego powietrza.
Zabezpieczenie przed uderzeniem fali powietrza uzyskuje się przez zastosowanie jednego z następujących urządzeń:
komór naprężenia, których część składową stanowi filtr kamienny, albo automatyczny zawór przeciwwybuchowy.
W celu uzyskania pobieranego z zewnątrz schronu powietrza i tłoczenie go do wnętrza schronu stosuje się agregaty filtrowentylacyjne, których istotnym elementem pompowym jest wirnikowa pompa powietrzna o napędzie ręczno - mechanicznym.
Zużyte powietrze usuwa się z wnętrza schronu przez specjalne kanały wywiewne, zabezpieczone wywiewnymi klapami schronowymi. Działanie ich oparte jest na samoczynnym ich otwieraniu się w razie wzrostu nadciśnienia wewnątrz schronu. Nadciśnienie to uzyskuje się przez właściwy dobór agregatu filtrowentylacyjnego, pod warunkiem szczelności pomieszczeń schronowych .Wywiewne klapy schronowe służą do regulacji przepływu przez pomieszczenia schronowe powietrza w granicach uzależnionych wydajnością agregatu filtrowentylacyjnego, przy utrzymaniu ustabilizowanego, nadciśnienia rzędu 5-8 mm słupa wody. Do pomiaru nadciśnienia w schronie najlepiej nadaje się mikromanometr o zakresie od 0 do 20 mm lub od 0 do 40 mm słupa wody. Instaluje się go w komorze filtrowentylacyjnej. Powinien on być połączony z atmosferą za pomocą rurki stalowej o średnicy 15 mm, zakończonej od strony pomieszczeń schronowych kurkiem gazowym.
W każdym schronie należy przygotować sprzęt p.poż . Konieczna jest także apteczka z zestawem najniezbędniejszych leków, w tym przeciwbólowych i uspakajających.
UKRYCIA PRZYSTOSOWANE I ICH WYPOSAŻENIE
Przez ukrycia przystosowane rozumiemy piwnice pod budynkami mieszkalnymi, doraźnie dostosowane do warunków ochronnych. Jednakże muszą one być odpowiednio wzmocnione, uszczelnione i zaopatrzone w aparaturę filtrowentylacyjną oraz urządzenia sanitarne. Przy obliczeniu powierzchni użytkowej przyjmuje się o,6 - 0,8 m2 na jedną osobę dorosłą
i 1 - 1,2 m2 dla dzieci i osób chorych.
Przystosowanie piwnic na ukrycia zabezpieczające obejmuje:
wyznaczenie piwnic odpowiadających wymaganiom technicznym,
usunięcie znajdujących się w nich zbędnych przedmiotów,
wyburzenie ścianek działowych piwnic,
zamurowanie wszystkich zbędnych otworów,
wzmocnienie stropów, ewentualnie pogrubienie ścianek dla uzyskania potrzebnej wytrzymałości,
zabezpieczenie lub wzmocnienie zewnętrznych nadziemnych części piwnic,
zmniejszenie komór ochronnych przez wykonanie ścianek działowych,
wykonanie przedsionków i wyjść tunelowych, komory filtrowentylacyjnej, węzła sanitarnego, wstawienie drzwi ochronnych,
podłączenie urządzeń sanitarnych do kanalizacji i wodociągu,
wyposażenie w niezbędny sprzęt.
W ukryciach zabezpieczających instaluje się zbiorniki na wodę do picia. Inne elementy wyposażenia ukryć zabezpieczających są zbliżone do elementów w jakie wyposażone są schrony.
SZCZELINY PRZECIWLOTNICZE
Najprostszym zbiorowym ukryciem dla ludności jest szczelina plot. Szczeliny przeciwlotnicze stanowią uzupełnienie schronów i ukryć zabezpieczających. Wykonuje się je wtedy, gdy niemożliwe jest wykonanie ukryć zabezpieczających pod budynkami, ze względu na słabą konstrukcję. Rozróżniamy szczeliny stałe i tymczasowe.
Szczeliny stałe są obiektami betonowymi, żelbetonowymi albo murowanymi. Ich wytrzymałość konstrukcyjna mieści się w granicach od 25 hPa do 100 hPa. Są to obiekty o niedużej szerokości od 1,2 - 2,5m w postaci linii załamanych pod kątem prostym lub rozwartym. Długość jednego odcinka w zasadzie nie przekracza 10m.
Wymienione ukrycia najczęściej przygotowywać się będzie siłami całej ludności, a to dla tego, że na wykonanie ich, w odróżnieniu od schronów i ukryć zabezpieczających potrzeba znacznie mniej czasu i materiałów. Konstrukcja szczelin jest prostsza i są one znacznie tańsze;
dojście do nich dla ludności przewidzianej do ukrycia nie powinno przekraczać 150m.;
odległość wyjścia od otaczających budynków powinna wynosić 0,5h budynków +3m,
najwyższy poziom wody gruntowej powinien znajdować się co najmniej 20cm poniżej dna ukrycia,
odległości od instalacji gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych oraz kabli wysokiego napięcia nie może być mniejsza niż 5m,
odległość od masztów wysokiego napięcia musi wynosić 50m,
odległość od składów paliw - 100m,
zaleca się budowę szczelin w ogrodach, parkach, na trawnikach i dużych podwórkach.
UKRYCIE PRZED OPADEM PROMIENIOTWÓRCZYM
`Na terenach nie zagrożonych bezpośrednim napadem powietrznym,
a wiec we wsiach, osiedlach i małych miastach przygotowane będą na okres ewentualnej wojny ukrycia przed opadem promieniotwórczym. Nie wymagają one wzmocnionych konstrukcji, a najważniejszym warunkiem jest zapewnienie pełnej hermetyzacji i zabezpieczenie przed skażeniami opadem promieniotwórczym.
Człowiek nie ukryty, znajdujący się w strefie opadu promieniotwórczego otrzyma 100% dawki napromieniowania. Natomiast jeżeli ukryje się w domu parterowym, dawka ta zmniejszy się 2-3 razy. Jeżeli ten sam człowiek ukryje się w piwnicy drewnianego domu, pochłonie dawkę mniejszą około 7 razy,
a w domu murowanym 10 razy.
Współczynnik osłabienia dawki napromieniowania zależy więc od typu ukrycia. Ukrycie przed opadem promieniotwórczym powinno być lokalizowane w pobliżu miejsca zamieszkania lub pracy. Należy na nie typować pomieszczenia parterowe i piwnice w domach mieszkalnych, a także budowle
o różnym przeznaczeniu, piwnice pod podłogami i wolnostojące magazyny, pomieszczenia w murowanych i drewnianych budynkach.
Pomieszczenia przewidziane na ukrycia muszą odpowiadać następującym wymaganiom:
ich współczynnik osłabienia nie może być mniejszy niż 20,
szczelność powinna uniemożliwiać przedostanie się pyłu promieniotwórczego do środka,
powinny umożliwić przebywanie na nich określonej liczbie osób, w ciągu paru dni.
Przystosowując pomieszczenie na ukrycia należy wykonać w nim trzy podstawowe przedsięwzięcia: podwyższyć walory ochronne, zapewnić hermetyzację i wentylację.
Dla wygody ukrywających się konieczne jest przygotowanie do siedzenia około 25 - 30% miejsc. Przygotowując ukrycia w budynku murowanym warto wiedzieć, że ściana o grubości 2 cegieł osłabia promieniowanie przenikliwe około 64 razy, a ściana betonowa o grubości 40cm - 130 razy. Strop możemy pogrubić, kładąc na nim 30 - 40 centymetrową warstwę ziemi.
Najtrudniej jest przystosować na ukrycia parterowe pomieszczenie w budynku drewnianym. Ściany takiego budynku o grubości 25 - 30cm osłabiają promieniowanie zaledwie 2 - 3 razy. W razie poważniejszych skażeń promieniotwórczych przebywanie w ukryciu może potrwać dłużej.
W przewidywaniu takiej ewentualności należy przygotować odpowiedni zapas wody pitnej, żywności oraz przedmiotów pierwszej potrzeby i pomocy.