PARAMETRY PRZESTRZENNE STANOWISKA PRACY I JEGO ELEMENTÓW SKŁADOWYCH

Układ przestrzenny tworu techniki powinien być rozpatrywany zarówno w otoczeniu dalszym jak i bliższym. Wykonywana analiza ergonomiczna winna być rozważana w aspekcie:

1. kształtowania granic przestrzeni roboczej,

2. przestronności stanowiska pracy,

3. kształtowania granic przestrzeni manipulacyjnej,

4. kształtów i wymiarów siedzisk,

5. stref wygody i identyfikacji wzrokowej,

6. warunków rozmieszczenia urządzeń informacyjnych i sterujących.

...

Granice przestrzeni roboczej

Granice przestrzeni roboczej, na której ma odbywać się proces produkcyjny są determinowane przez:

• minimalną powierzchnię jaką zajmować będzie wyposażenie stanowiska,

• łatwość dostarczania materiału,

• długość traktów komunikacyjnych,

• jakość warunków środowiskowych (zwłaszcza oświetlenie),

• warunki bhp.

Do ustalenia potrzebnej powierzchni można bazować na normatywach pomocniczych zgodnie z zarządzeniem Ministra Budownictwa i Przemysłu Budowlanego z dnia 29.06.66 D.B. nr 10 z 10.07.66 poz. 44. Określono tam warunki techniczne dotyczące 3 rodzajów pomieszczeń:

• ze stałym pobytem ludzi (4 grupy, dla których parametry techniczne procesu pracy różnią się),

• z czasowym pobytem ludzi (do 4 godzin /zmianę),

• bez ludzi.

...

Struktura przestrzenna stanowiska pracy

Struktura przestrzenna stanowisk pracy powinna:

• zapewnić bezpieczną i wygodną pracę dla 90% populacji użytkowników,

• być dostosowana do ich ekstremalnych cech wymiarowych,

• umożliwiać dopasowanie niektórych parametrów przestrzennych stanowiska do indywidualnych potrzeb użytkowników, wprowadzając możliwość regulacji,

• uniemożliwiać powstawanie zagrożeń wypadkowych i szkodliwych dla zdrowia

• zapewniać swobodę ruchów,- zapewnić minimalny koszt biologiczny podczas wysiłku pracownika,

• zapewniać dobre warunki widoczności procesu pracy i otoczenia.

Punktem wyjścia przy projektowaniu struktury przestrzennej stanowiska pracy jak i jego elementów składowych są wymiary antropometryczne użytkowników oraz ich granice zasięgów ruchu. Główne wielkości, które winny być zwymiarowane przedstawiono na rysunku 9.1. Wymiary stanowiska są uzależnione od pozycji ciała jaką człowiek zajmuje w procesie pracy. Podstawowe wymiary stanowiska podawane są w odpowiednich nomogramach lub tablicach opracowanych przez projektantów. Strukturę przestrzenną stanowiska pracy można wyznaczyć przy użyciu metod opisanych w części poświęconej antropometrii.

...

Rys. 9.1. Główne wielkości pomiarowe uwzględniane w analizie struktury przestrzennej stanowiska pracy w zależności od:

- pozycji ciała: a) stojącej, b) siedzącej, - ustawienia płaszczyzny pracy lub obserwacji: a) pionowej, b) poziomej, c) pod pewnym kątem.

...

Granice przestrzeni manipulacyjnej

Podstawową miarą właściwego położenia strefy pracy w stosunku do operatora jest tzw. wysokość manipulacyjna (H_manip). Określa ona wysokość od oparcia stóp do płaszczyzny poziomej przechodzącej przez miejsce optymalnego przyłożenia rąk w czasie pracy. H_manip określa się w zależności od przyjętej pozycji ciała w trakcie pracy i wymagań dotyczących samych czynności (cechy ruchu). Dla pracy wymagającej dużej swobody ruchu, wykonywanej w pozycji stojącej, wysokością optymalną jest położenie ręki przy zgiętym przedramieniu, 5 cm poniżej łokcia. Dla prac, gdy występuje identyfikacja szczegółów w sposób okresowo-ciągły:

H_manip = 0.75 H_p dla pozycji stojącej (H_p - wysokość pleców),

H_manip = 0.80 H_p dla pozycji siedzącej.

Ogólne zalecenia doboru H_manip w zależności od przyjętej pozycji ciała pracownika są następujące:

• dla pozycji stojącej - płaszczyzna pracy powinna znajdować się 7,5 cm poniżej łokcia,

• dla pozycji siedzącej, wykonanie prac lekkich i średnio ciężkich powinno być możliwe rękami zgiętymi w łokciu pod kątem 90 lub lekko rozwartymi,

• dla pozycji przemiennej (siedząco-stojącej) – H_manip powinna być taka jak dla pozycji stojącej.

Kolejność postępowania przy ustaleniu wysokości manipulacyjnej (H_manip):

1. ustalenie typu pracy i ciężkości wykonywanych czynności,

2. ustalenie pozycji ciała przyjętej przez pracownika w trakcie pracy,

3. określenie rodzaju wykonywanych ruchów,

4. ustalenie stopnia ograniczenia ruchowego dla przyjętych ruchów,

5. ustalenie zakresu nastawności siedziska i podnóżka,

6. określenie strefy wygody związane z danym typem pracy.

7. ustalenie H_manip dla odpowiedniej wartości rozkładu normalnego danych antropometrycznych (progowego lub mediany).

...

1

---