CHOROBA			SPOSÓB ZARAŻENIA			OBJAWY					ZAPOBIEGANIE
ANGINA - ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołane przez bakterie lub wirusy.			Drogą kropelkową.			Wysoka gorączka, ogólne rozbicie, ból gardła, nasilający się przy przełykaniu.					Należy: przebywać w ciepłych, ale nie przegrzanych, często wietrzonych pomieszczeniach; pić dużo płynów; płukać gardło ziołami (szałwia, rumianek, gotowe mieszanki), roztworem soli kuchennej (pół łyżeczki na szklankę).
AIDS czyli zespół nabytego braku odporności - choroba przewlekła charakteryzująca się głębokim upośledzeniem funkcji układu odpornościowego, na skutek zakażenia wirusem HIV.			Zakażenie może nastąpić, drogą płciową lub przez bezpośredni kontakt z zakażoną krwią, przejść z matki na dziecko podczas ciąży lub porodu. Czasami zakażenie następuje przez karmienie piersią. Wizyty u fryzjera lub stomatologa są bezpieczne, pod warunkiem, że narzędzia są dezynfekowane. Aby stwierdzić zakażenie wirusem HIV, trzeba wykonać co najmniej dwa testy.			Pełne objawy AIDS (mogą wystąpić nawet po kilkunastu latach od zarażenia) to: gorączka, duszności, suchy kaszel, zapalenie płuc, ciężkie biegunki, grzybice, chudnięcie, choroby nowotworowe.					Wstrzymywać się od transfuzji krwi. Stosunki seksualne tylko z jednym, wiernym partnerem.
GRYPA - ostra choroba wywoływana przez wirusy.			Zakażenie następuje drogą kropelkową. Może również nastąpić przez kontakt bezpośredni, ponieważ wirusy grypy mogą przeżyć wiele godzin np. na słuchawce telefonu.			Objawy to: wysoka, szybko narastająca gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów, ogólne rozbicie. Może pojawić się katar, kaszel, bóle gardła, a nawet dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności, wymioty).					Grypie zapobiega szczepionka. Na powstanie odporności potrzeba około dwóch tygodni.
GRUŹLICA			Zakażenie następuje drogą kropelkową. Atakuje płuca i inne narządy, np. kości. Wywołują ją prątki. Źródłem zakażenia może być nie pasteryzowane mleko pochodzące od zakażonych krów.			Objawy to: początkowo niezbyt wysoka gorączka, złe samopoczucie i spadek wagi. Później kaszel z odpluwaniem żółtawo zielonkawej flegmy, odkrztuszanie krwi (zwłaszcza rano), bóle w klatce piersiowej, skoki temperatury.					Zakażeniu zapobiega szczepienie (już w okresie noworodkowym), które jest później powtarzane.
KOKLUSZ (KRZTUSIEC)			Zakażenie następuje drogą kropelkową. Od zakażenia do wystąpienia mija od 1 do 2 tygodni.			Objawy: przez pierwsze dni przypomina typowe przeziębienie, z suchym, stopniowo nasilającym się kaszlem. Dopiero po ok. 2-3 tygodniach pojawia się charakterystyczny napadowy (napady nawet kilkadziesiąt razy na dobę) kaszel z krztuszeniem się, świstem (tzw. pianie koguta). Najczęściej nie ma gorączki. Choroba trwa 6-8 tygodni, ale przy końcu 4 tygodnia łagodnieje.		Przeciw kokluszowi stosuje się szczepienia ochronne, pierwsze już w okresie niemowlęcym.
KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU			Chorobę przenoszą kleszcze. Czasem zakażenie następuje przez spożycie zakażonego mleka koziego. Okres wylęgania 6-14 dni.			Początkowo gorączka wynosi ok. 38 stopni, bóle głowy, mięśni, stawów. Objawy mogą przypominać grypę. Po 3-4 dniach drugi etap - gorączka wzrasta, nawet do 41 stopni, pojawią się wymioty, może wystąpić nawet paraliż, oczopląs, napady padaczkowe - to oznacza, że doszło do uszkodzenia mózgu. Choroba może mieć trzy postacie: względnie łagodną, ze sztywnością karku; z zaburzeniami świadomości i padaczką oraz z niedowładami kończyn i zanikiem mięsni. W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo albo ogranicza się do pierwszej postaci.		Aby uniknąć choroby należy chronić się przed kleszczami (unikanie miejsc, gdzie występują , a gdy to możliwe, noszenie czapek, długich spodni, wpuszczonych w zakryte buty), dokładna kontrola ciała po powrocie z lasu, stosowanie preparatów przeciwkleszczowych. Szczepionka na tę chorobę chroni przed zachorowaniem przez okres 3-5 lat, pod warunkiem, że weźmie się trzy pełne dawki. Najlepiej przeprowadzać je zimą lub wiosną.
PŁONICA (SZKARLATYNA)			Zakażenie drogą kropelkową.			Objawy: ostry początek, z gorączką do 40 stopni. Bóle głowy, na błonie śluzowej gardła pojawiają się białe plamki. Po ok. 2 dniach pojawią się charakterystyczna wysypka - drobniutkie, gęsto rozsiane czerwone (szkarłatne) plamki. Wysypka znika po2-3 dniach, potem skóra się łuszczy. Charakterystycznym objawem jest też obrzęknięty język, z lśniącymi czerwonymi punktami i powiększone węzły chłonne szyjne i pachwinowe.		Jedynym sposobem uniknięcia jest odizolowanie chorego od zdrowych.
OSPA WIETRZNA - ostra choroba wieku dziecięcego, choć czasami chorują też dorośli.			Zakażenie następuje drogą kropelkową. Maleńkie pęcherzyki na skórze chorego wypełnione są wirusami, które wydostają się na zewnątrz i zarażają każdego, kto oddycha tym samym powietrzem.			Pierwszymi objawami są złe samopoczucie, bóle mięśni, podwyższona temperatura. Wkrótce pojawia się wysypka, w postaci małych czerwonych plamek i grudek. Zaczyna się od twarzy, klatki piersiowej, pleców. Wysypka szybko przybiera postać pęcherzyków wypełnionych surowiczym płynem. Po 2-3 dniach zmieniają się w krosty, które po pary dniach pokrywają się strupkami. Po ich odpadnięciu pozostają przemijające przebarwienia skóry. Można na nią chorować tylko raz. Ospa wietrzna daje odporność do końca życia.		Zapobiegać zarażeniu ludzi zdrowych można tylko przez izolację chorych.
ODRA - bardzo zaraźliwa choroba wieku dziecięcego, ale nie tylko. Jedna z najbardziej zakaźnych chorób.			Do zachorowania wystarczy oddychanie powietrzem zawierającym wirusy odry. Groźny jest też kontakt z wydzielinami z nosa, oczu lub dróg oddechowych chorego. Chory zaraża od momentu wystąpienia gorączki do piątego dnia po pojawieniu się wysypki.			Objawy pojawiają się po ok. 10 dniach od zarażenia. Najpierw występuje wysoka gorączka (powyżej 40 stopni), uczucie rozbicia, kaszel, zaczerwienienie i ból oczu, światłowstręt (zapalenie spojówek), katar, gęsta wydzielina w nosie oraz białawe plamki w jamie ustnej. Po 3-4 dniach pojawia się wysypka na twarzy, a następnie na całym ciele - jasnoczerwone plamki lub grudki, które mają tendencję do zlewania się. Po 2-3 dniach wysypka blednie, zanika kaszel i opada gorączka.		Chorobie zapobiega szczepienie ochronne w dwóch dawkach. Pierwsza daje odporność u ok. 95 proc. osób.
MALARIA - inaczej zimnica.			Zakażenie następuje przez ugryzienie komara z rodziny widliszków. Komary gryzą jedynie w nocy.			Choroba objawia się dreszczami, temperaturą do ok. 41 stopni. Potem gorączka gwałtownie się zmniejsza, występuje osłabienie, senność, silne poty. Cykle powtarzają się kilka razy. Po 3-6 tygodniach zaczyna się faza przewlekła, bez gorączki, ale z osłabieniem i bólami mięśni.			Zasadniczo profilaktyka polega na stosowaniu środków odstraszających komary i leków przeciwmalarycznych.
RZEŻĄCZKA			Zakażenie następuje tylko podczas stosunku płciowego.			U kobiet po 2-4 dniach od zakażenia występuje częste oddawanie moczu i ropny wyciek z cewki moczowej. Po paru dniach te objawy mogą zanikać, co wcale nie oznacza zdrowienia. Proces zapalny rozwija się dalej i przechodzi do macicy, jajników, a nawet otrzewnej. Często pierwsze objawy są prawie niezauważalne, choroba od razu przechodzi w stan przewlekły. U mężczyzn ok. 3 dni po zakażeniu pojawiają się palące bóle w czasie oddawania moczu, wkrótce potem ropna wydzielina z cewki moczowej. Możliwe są powikłania. U kobiet - stany zapalne narządów rodnych, a nawet wątroby. U mężczyzn zapalenie gruczołu krokowego.			Zapobiegać można, stosując prezerwatywy podczas przypadkowych kontaktów płciowych.
RZĘSISTKOWICA			Zakażenie następuje podczas stosunku płciowego oraz pośrednio przez używanie tych samych ręczników, urządzeń sanitarnych.			U kobiet objawami są: brzydka wydzielina z pochwy, obrzęk, swędzenie w okolicach sromu. U mężczyzn niewielki ból, potrzeba częstego oddawania moczu, rzadziej niewielka wydzielina z cewki moczowej.			Zapobiegać tej chorobie można tak jak wszystkim chorobom przenoszonym drogą płciową, stosując prezerwatywę.
ŚWIERZB			Zarażamy się przez bliski kontakt z osobą zarażoną, albo przez używanie tych samych ręczników, łóżka, pościeli, ubrań.			Objawy to: uporczywy świąd, nasilający się zwłaszcza nocą. Na dłoniach, ramionach, między palcami, na pośladkach i w okolicach narządów płciowych pojawiają się drobne, zaczerwienione, swędzące grudki i krostki.				Praktycznie nie istnieją pewne metody zapobiegawcze, poza nie zawsze skutecznym, zachowaniem higieny. Świerzb może się przenieść na każdego. Ważne, aby się szybko leczyć. Jeśli nie zostanie wcześnie rozpoznany, może stać się przyczyną epidemii.
ŚWINKA - inaczej nagminne zapalenie przyusznic			Zakażenie następuje drogą kropelkową.			Po upływie ok. 2-3 tygodni od zakażenia następuje obrzęk ślinianek, położonych przy uszach (czasami tylko jednej), co powoduje trudności w przeżuwaniu, bóle ucha. U młodszych dzieci mogą to być jedynie objawy, u starszych choroba przebiega z gorączką i osłabieniem. U dorosłych gorączka może przekraczać nawet 40 stopni. Mogą też wystąpić wymioty i ból żołądka.				Najskuteczniejszym środkiem zapobiegawczym są szczepienia przeprowadzane już (pierwsza dawka) w 12-15 miesiącu życia dziecka.
WĄGLIK		Człowiek zakaża się przez kontakt z chorymi zwierzętami (głównie bydłem i owcami) lub z surowcami od nich pochodzącymi (skóra, wełna, sierść). Zarazek zwykle wnika przez uszkodzoną skórę, rzadziej przez drogi oddechowe, wraz z kurzem czy przez przewód pokarmowy. Najczęściej spotyka się postać skórną.			Po okresie wylęgania (od kilku godzin do 10 dni) w miejscu wtargnięcia zarazków pojawia się charakterystyczna, niebolesna, twarda, czarna krosta. Niekiedy wraz z krostą występuje gorączka, bóle głowy, dreszcze, oraz zapalenie okolicznych węzłów chłonnych. Rzadka, ale też możliwa jest postać płucna choroby, która przebiega w formie gwałtownego zapalenia płuc.						Zapobiegać chorobie można zwalczając wąglika u zwierząt (poprzez ich szczepienia), kontrolując weterynaryjnie mięso. Celowe jest stosowanie szczepień ochronnych personelu weterynaryjnego, pracowników rzeźni, zootechników, hodowców bydła.
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU A		Wirusowe zapalenie wątroby typu A szerzy się drogą pokarmową. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzielinami chorego lub zakażoną wodą i produktami spożywczymi, zanieczyszczonymi wirusami. Gotowanie zabija wirusy.			Objawy występują nagle, po ok. 30 dniach wylęgania się wirusów. Naraz pojawia się gorączka, uczucie zmęczenia, nudności, dolegliwości żołądkowe, ból w prawej okolicy podżebrowej. Kilka dni później można zauważyć żółtawe zabarwienie skóry i białkówek oczu - objaw ten określamy jako żółtaczka. Choroba jest najbardziej zakaźna w okresie wylęgania. Dzieci, u których mogą nie wystąpić żadne objawy również zarażają. Przebycie choroby daje dożywotnią odporność.						Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny, izolacja chorych, immunoglobulina (przeciwciała) dla osób, narażonych na kontakt z chorymi w okresie zaraźliwości.
PTASIA CHOROBA		Zakażenie następuje głównie drogą oddechową - człowiek wdycha mikroskopijne drobiny, skażone bakteriami, znajdującymi się w ptasich odchodach i na ich piórach. Chorobą nie można się zarazić od innej osoby.			Objawy przypominają zapalenie płuc. Wysoka gorączka, bóle mięśni, suchy kaszel, bóle w klatce piersiowej. Po kilku dniach chory zaczyna odkrztuszać plwocinę. Ostateczne rozpoznanie jest możliwe na podstawie badań specjalistycznych (z krwi). W następstwie nie rozwija się odporność.						Chcąc zapobiec zachorowaniom należy ściśle kontrolować importowane ptaki. Zakażone ptaki, które nie mogą być leczona, powinny zostać zabite.
RÓŻA		Zakażenie następuje w miejscu uszkodzenia skóry, zazwyczaj wokół rany, stąd pełna nazwa choroby - róża przyranna. Najczęstszym umiejscowieniem jest skóra kończyn dolnych i twarzy.			Objawami są nagłe dreszcze, wysoka gorączka, złe samopoczucie, zmiany miejscowe w postaci czerwonego rumieńca, bolesnego przy ucisku i szybko się rozszerzającego. Czasem może dojść do martwicy tkanek.						Przestrzeganie zasad higieny.

---