1. Region ekonomiczny

• pojęcia

przestrzeń ekonomiczna- część przestrzeni geograficznej zagospodarowana przez człowieka, obejmuje stałe i sezonowe osiedla ludzkie, obszary z infrastrukturą, rolnicze, leśne(eksploatowane), wód śródlądowych (eksploatowanych), obszary rekreacji i wypoczynku.

struktura przestrzenna gospodarki narodowej - składa się z

• węzły - elementy punktowe stanowiące skupiska ludności i działalności gospodarczej

• pasma - elementy liniowe, układy infrastruktury technicznej np transportowej, energetycznej, wodnej, telekomunikacyjnej, łączą węzły

• strefy - obszary absorbujące duże powierzchnie, na których prowadzona jest jednolita działalność gospodarcza np. rolnictwo, leśnictwo, wydobycie

region ekonomiczny- terytorialny kompleks produkcyjno-usługowy wyróżniający się od otaczających obszarów swoistymi formami zagospodarowania

terytorium- wydzielona część przestrzeni posiadająca granice, posiada cechy wewnętrzne, są wobec niej egzekwowane prawa zwierzchności i własności

specjalizacja- jest to wyraźny profil produkcyjny regionu (ogólna-dominacja pewnego działu gospodarki np. przemysłu ciężkiego, szczegółowa- specjalizuje się w produkcji konkretnych wyrobów lub usług, sensularna- dopiero dokładne badania wskazują na specjalizację regionu)

kompleksowy rozwój regionu - szeroki, wielostronny rozwoj, który może zaspokoić różne potrzeby

struktura gospodarcza regionu- układ proporcji w jakich rozwija się działalność gospodarcza w regionie, można je rozpatrywać jako proporcje sektorowe, przestrzenne; charakter tej struktury wyznacza typ i rodzaj regionu, Polska przyjęła system klasyfikacji regionalnej NUTS- regiony czysto statystyczne, aby móc porównywać regiony w UE, na jego podstawie są wydzielone środki z funduszy UE, NTS 1 (NUTS1)- cały obszar polski NTS2 (NUTS2) 16 województw NTS3 (NUTS3) 44 podregiony NUTS4 obejmuje 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatów NUTS5 obejmuje 2489 gmin

delimitacja regionów ekonomicznych - regionalizacja - podział regionów z punktu widzenia przyjętych kryteriów, sposoby ilościowe(zmatematyzowane), opisowe(analizy historycznej, zdjęć lotniczych, badań terenowych), delimitacja ekonomiczna rozpoczyna się od określenia węzłów, odnosi się do całości gospodarki obszaru, rejonizacja- do wybranego działu lub gałęzi, regionalizm - ruch społeczno kulturowy, podtrzymuje odrębnośc obszaru,

• typy regionów ekonomicznych

• branżowe, sektorowe

• I rolnictwo, leśnictwo, rybołóstwo, wydobycie

• II przemysł i wydobycie

• III usługi

• IV usługi wyższego rzędu(przetwarzanie danych, zarządzanie korporacjami)

• przestrzenne

• regiony węzłowe(posiadają część centralną o wysokim poziomie rozwoju, skupia ośrodki decyzyjne, społeczno kulturowe; i peryferia-strefy żywicielskie i zaopatrujące w siłę roboczą i surowce, na peryferiach mogą występować regiony strefowe np rolnicze)

• regiony strefowe(jednolite, dominacja określonej gałęzi działalności)

• stan i dynamika rozwoju

• rozwinięte i rozwijające się

• rozwijające się dynamicznie i harmonijnie

• dysponujące warunkami do przyspieszenia procesu wzrostu,

• wymagające harmonizacji procesu rozwoju

• opóźnione w rozwoju (powiększa się dystans dzielący je od reszty kraju)

• nierozwinięte, wymagające aktywizacji (nie objęte procesem ekspansji, ilość kapitału nie wystarczająca do wykorzystania przy zastosowaniu nowoczesnej techniki całej siły roboczej, najczęściej sektor I

• nowych możliwości - np odkrycie bogactw naturalnych, daje szanse na aktywizację ekonomiczną

• oczekujące - dysponują zasobami przyrody, które są eksploatowane mało intensywnie, przy słabym zaludnieniu, czekają na wykorzystanie

• obszary przygraniczne(peryferyjne)- mała liczba ludności, problemy transportowe

• depresji - struktura gospodarki nie odpowiada współczesnym potrzebom, monokultura gospodarcza, najczęściej przemysł tradycyjny o o charakterze nierozwojowym oraz regiony o silnie wyniszczonym środowisku,

• cechy regionu ekonomicznego

• posiada określoną specjalizację produkcyjno-usługową w ramach całego kraju

• ma co najmniej jeden ośrodek miejski

• stanowi obszar przestrzennie zwarty

• jest częścią większego terytorium

W pełni wykształcony region powinien mieć cechy:

• odśrodkową integrację gospodarczą

• reprezentację polityczną pochodzącą z wyborów

• więzi społeczne oprate na poczuciu wspólnej tożsamości

• stanowić szczebel pośrendi między szczeblem centralnym, a lokalnym

• region administracyjny a region ekonomiczny

delimitacja administracyjna jest przeprowadzana na podstawie delimitacji ekonomicznej

• region fizyczny a region ekonomiczny

Region fizyczny aby mógł być nazwany regionem ekonomicznym musi być eksploatowany przez człowieka.

2. Rozwój regionalny

• koncepcje interpretacji rozwoju regionalnego i ich mierniki

• zasobowa - jako zacofany definiuje obszar, w którym zapas środków produkcji jest niewystarczający, aby zatrudnić przy pomocy nowoczesnej techniki całą siłę roboczą i wykorzystać istniejące bogactwa naturalne, aktywizacja powinna polegać na dostarczeniu niezbędnych środków inwestycyjnych regionom, aby w pełni wykorzystywały zasób czynników ekonomicznych na rzecz rozwju społeczno-ekonomicznego kraju, a także umożliwić ludności wszystkich regionów szanse zbliżonego poziomu życia, miernik absolutny: stan faktyczny - stan potencjalny, zalety: wskazuje kierunki przyszłego rozwoju, wady: wykorzystanie surowców może być nieopłacalne, zanieczyszczenie środowiska,

• dochodowa - analizuje rozwój regionalny od strony realizacji jednego z celów gospodarowania, uzależniając go od osiągniętego poziomu szeroko rozumianej konsumpcji, aktywizację utożsamia z działaniami na rzecz rozbudowy infrastruktury (technicznej i społecznej), redystrybucji środków finansowych z innych regionów, lokowania inwestycji budżetowych i przyciągania przemysłów środków konsumpcji, miernik=PKB/capita, ilość inwestycji i konsumpcji, struktura konsumpcji, wady:dysproporcje bogaci vs biedni, należy brać pod uwagę strukturę konsumpcji, brak skłonności do oszczędzania

• produkcyjna - region nierozwinięty jako obszar na niskim poziomie industrializacji, aktywizacja ma na celu do uprzemyslowienia regionu, miernik= PKB/capita, udział zatrudnionych w przemyśle, udział przemysłu w PKB, udział dóbr przemysłowych w ogółem, poziom bezrobocia wady:zatrudnienie w przemyśle nie zawsze oznacza rozwój, motorem wzrostu są usługi, zależy od rodzaju przemysłu, dysproporcje w dochodzie (uśrednione wskaźniki)

• mieszana - np dochodowo- produkcyjne,

• czynniki zróżnicowania przestrzeni

• historyczne,

• ekonomiczne - inwestycje, zatrudnienie, specjalne strefy ekonomiczne, zagospodarowanie

• naturalne - klimatyczne, surowcowe, dostęp do wody, gleby

• demograficzne - ilościowo i jakościowo (wiek wykształcenie płeć)

• polityczne - interwencjonizm czy liberalizm

• inercyjne - bezwład, zastanie, poglądy, religia, niechęć do zmian, mentalność

• korzyści aglomeracji - powstają dzięki przestrzennym i funkcjonalnym powiązaniom ze skupiskami innych przedsiębiorstw, ludności, organizacji

• wewnętrzne

• lokalizacji - skupienie na niewielkim obszarze przedsiębiorstw działających w tej samej lub pokrewnej dziedzinie gospodarczej (możliwość kooperacji, transport, większa innowacyjność, otoczenie okołobiznesowe, wyspecjalizowany rynek pracy)

• urbanizacji - możliwość korzystania z usług infrastruktury niezbędnej do prowadzenia działalności gospodarczej a skupionej w dużych miastach ( internet, wodociągi, kanalizacja, lotnisko, siła robocza, otoczenie biznesu, instytuty naukowo-badawcze)

• zewnętrzne

• niekorzyści aglomeracji

zanieczyszczenie środowiska, przesycenie rynku, trudności w rozpoczęciu działalności gospodarczej, trudny dostęp do nieruchomości, wyższe koszty pracy

• wzrost a rozwój regionalny

rozwój regionalny - zmiany wewnętrzne w regionach oraz zmiany powiązań i relacji z otoczeniem zewnętrznym, w wyniku których następuje wzbogacenie jego elementów składowych i zachodzących między nimi relacji (jakość), elementy:potencjał, struktura gospodarcza, poziom życia mieszkańców, środowisko przyrodnicze,

rozwój zrównoważony - rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje zintegrowanie działań politycznych, gosp i społ, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania mozliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczności i obywateli współczesnych i przyszłych pokoleń

3. Teorie i modele rozwoju regionalnego

• modele neoklasyczne - istnienieje naturalna tendencja do wyrównywania się krańcowych wynagrodzeń czynników produkcji, po wyczerpaniu się wolnych czynników produkcji dostępnych w danym miejscu ich cena rośnie, co powoduje, że kapitał szuka mniej kosztownych lokalizacji, a tańsza siła robocza napływa do miejsc, w których cena pracy jest wysoka. Procesy te powinny prowadzić do wyrównywania dysproporcji w poziomie rozwoju przestrzeni w długim okresie. Istnieją jednak bariery dla przepływu czynników produkcji: brak informacji, mieszkalnictwo, patriotyzm regionalny, obciążenia podatkowe, trudności w znalezieniu lokalizacji

y=a*k+(1-a)l+ t, gdzie a-udział kapitału we wzroscie, k-roczny przepływ kapitału z regionu i do j, (1-a) - udział pracy we wzroscie, l-roczny przepływ migrantów z regionu j do i, t-postęp techniczny;

• koncepcja J.M Keynesa - zauważa koncentrację działalności gospodarczej w rozwiniętych regionach, miejsca wysoko zagospodarowane są atrakcyjne dla inwestorów, rolą państwa jest przeciwdziałanie tej koncentracji, np specjalne strefy ekonomiczne, ulgi, zwolnienia, rozwój infrastruktury;

• modele kumulatywnej przyczynowości - N. Kaldor, występowanie wzrastających przychodów względem skali produkcji, kształtowanie się regionalnego rozwoju zależy od czynników zewnętrznych (stopa wzrostu zewnętrznego popytu na produkcję regionu) i wewnętrznych (ruch motywacyjnych płac w regionie w porównaniu z innymi regionami, Kaldor twierdzi, że płace nominalne i stopa ich wzrostu będą podobne we wszystkich regionach, bo związki zawodowe, wyrównywanie przez państwo, przemieszczanie się ludności, ale W/T (W-place nominalne, T-wydajnosc pracy)będzie niższy w obszarach lepiej rozwinietych, bo tam większa wydajność pracy);

• model bazy ekonomicznej - stopa wzrostu regionalnego jest funkcją eksportu regionalnego, działalności egzogenicznej, model podkreśla otwarcie regionu na zewnątrz, należy wziąc pod uwagę przedmiot exportu;

• wymywanie i rozprzestrzenianie - miasta i regiony o wysokim rozwoju mają wpływ na sąsiednie i dalsze, słabsze ekonomicznie regiony, dwojaki wpływ :

• efekt wymywania - migracja ludności(młodzi, wykształceni, przedsiebiorczy), odpływ sily nabywczej (nabywanie towarów i usług w sieciach handlowo-usługowych miast i regionów lepiej rozwiniętych) , odpływ kapitału, w regionach dobrze rozwiniętych następuje kumulacja pomnażająca zasoby, zanieczyszczenie środowiska;

• efekt rozprzestrzeniania - regiony dobrze rozwinięte działają pozytywnie na regiony sąsiednie (tworzenie rynku zbytu, zmniejsza bezrobocie, dyfuzja innowacji(Skształtna krzywa logistyczna, innowacje trafiają najpierw do najblizszych i największych ośrodków), rozwój infrastruktury, budownictwa;

• teoria biegunów wzrostu - wzrost gospodarczy nie dokonuje się wszędzie i jednocześnie, pojawia się w punktach wzrostu. Wielkie przedsiębiorstwa pełnią funkcję jednostek napędowych w gospodarce. Aby jednostka pełniła tą rolę musi spełniać warunki: mieć duzę rozmiary, aby móc wywierać wpływ, należeć do dynamicznie rozwijającej się galęzi, mieć liczne i intensywne powiązania z innymi gałęziami, by indukować duże efekty. Dzięki temu przekształca ona strukturę całego regionu, pobudza innowacje, wpływa na inwestycje innych przesiębiorstw.

• rdzenie i peryferie - teoria spokrewniona z biegunami wzrostu, rdzenie to terytoria o wysokiej zdolności generowania innowacji, z nowoczesnym przemysłem i usługami wyższego rzędu, peryferie to obszary dokoła rdzeni, dostarczają siły roboczej, rdzenie wykorzystują peryferie i determinują ich drogę rozwoju, peryferie nie mogą dogonić rdzenia w rozwoju, relacja między rdzeniami a peryferiami to dualizm gospodarczy(dwa systemy społeczne i gospodarcze różniące się istotnie istnieją równocześnie w ramach tego samego obszaru), rodzaje peryferii:

• peryferie przejściowe, wstępujące - obszary zasiedlone mające możliwości wzrostu i przyciągające kapitał

• peryferie przejściowe, zstępujące - upadająca gospodarka i nasilona emigracja(wymywanie)

• strefy surowcowe - obszary z możliwościami wzrostu opartego na eksporcie surowców

• strefy kolonizacji rolniczej

• teorie od dołu

• grona, skupiska, klastry - tworzone lokalnie miejsca, które specjalizują się w jednej dziedzinie, rozwijają korzyści: ułatwienie negocjacji, rozwój infrastruktury, renoma regionu, korzyści lokalizacji, synergia, konkurencja+kooperacja

• RSI - Regionalny System Innowacji, jego celem jest podnoszenie innowacyjności, tworzony regionalnie, włączają się władze państwowe (rozszerzony klaster)

• mnożnik regionalny

• dochodowy -
  , o ile zmieni się dochód jeśli konsumpcja wzrośnie o jednostkę, t-stopa opodatkowania, c-skłonność do konsumpcji, m-stopa importu,

• zatrudnienia - każde miejsce pracy w działalności egzogenicznej indukuje wzrost zatrudnienia w działalności endogenicznej

• inwestycyjny - nowa inwestycja w regionie indukuje kolejne inwestycje

4. geneza i ewolucja polityki regionalnej w polsce

• przesłanki polityki regionalnej

• militarne (COP z daleka od granic, w bezpiecznym miejscu)

• gospodarcze (wykorzystanie warunków, zasobów regionów do maksymalnej wydajności)

• społeczne (przeludnienie obszarów, nadmiar rąk do pracy, bezrobocie)

• początki polityki regionalnej w Polsce

W 1928 r. prezydent wydał rozporządzenie przyznające ulgi podatkowe dla inwestorów podejmujących inwestycje na terenach słabo rozwiniętych (data uważana za początek polityki regionalnej w Polsce). W 1936 r. powstaje Biuro Planowania przy Gabinecie Wiceprezesa Rady Mnistrów, które podjęło prace przygotowania państwowego planu inwestycyjnego na okres 4 lat, celem wyeliminowanie różnic między Polską A i B, COP(nowowczesne gałęzie przemysłu, budowę przerwała wojna), port w Gdyni. Państwo prowadziło inwestycje w przemyśle(ewenement w Europie) z powodu złej sytuacji po zaborach.

Do końca lat 40' występował dualizm planowania polegający na funkcjonowaniu obok siebie planowania przestrzennego(Główny Urząd Planowania Przestrzennego) i gospodarczego( Centralny Urząd Planowania). W roku 1950 został przekształcony w planowanie centralne, a problematyka regionalna została podporządkowana planowaniu przestrzennemu, a ono gospodarczemu. Założenie w planie PRL było o dekoncentracji przemysłu, ale decyzje podejmowane były odwrotnie. Plany nie były wdrażane.

• polityka regionalna w okresie transformacji systemowej - priorytetowe obszary i działania

Wpływ na planowanie w latach 90' miały : przygotowanie do wejścia do UE(Układ Europejski 1991), zmiana ustroju gospodarczego(reforma Balcerowicza-brak ingerencji państwa, pomoc tylko dla najbiedniejszych gmin), reaktywowanie samorządu gminy 1990, reaktywowanie powiatów, zamiana liczby województw, wprowadzenie samorządu województwa 1998, upodmiotowienie regionów.

Problemy po '89: bezrobocie, wzrost znaczenia usług, więc upadek reginów przemysłowych, braki w infrastrukturze, zanieczyszczenie śrdodowiska (w woj. lubelskim 2 obszary zagrożenia Chełm i Puławy), dysproporcje między wschodem a zachodem, zróżnicowanie w dochodach między regionami, poziomie otoczenia okołobiznesowego, zmiany w strukturze własności.

Działanie: podzielono Polskę na:

• regiony o strukturach expansywnych - cechy: wykwalifikowana siła robocza, infrastruktura, współpraca międzynarodowa, rozwój usług, aglomeracje, jest węzłem komunikacyjnym: Kraków, Warszawa, Poznań, Wrocław, Łódź

• regiony o strukturach kryzysogennych:

• pas północny (wysokie bezrobocie po likwidacji PGR, brak usług, przemysłu, infrastruktury, szansą turystyka, ale brak aglomeracji, rola rybołóstwa(niskie dochody), brak wykształcenia, w portowych ograniczenia w przemyśle stoczniowym

• ściana wschodnia

• okręgi przemysłowe- Śląsk, Konin, Tarnobrzeg, Dolnośląskie, zanieczyszczenie środowiska, dominacja przemysłu ciężkiego, monokultura(huta, kopalnia, koksownia), bezrobocie kobiet, chaotyczne zagospodarowanie okręgów, nagromadzenie szkół zawodowych;

5. polska polityka regionalna w trakcie przemian

• główne zadania polityki przestrzennego zagospodarowania kraju

Polityka przestrzenna to usystematyzowane działanie władz publicznych na przestrzenne zachowania podmiotów gospodarujących, niezależnie od istniejących podziałów administracyjnych- głównym celem jest równowaga w przestrzennym zagospodarowaniu kraju, struktura powinna mieć charakter policentryczny(brak jednego ośrodka dominującego), pozostałe:

• rozwój terenów przygranicznych (przemyt, mniej inwestycji)

• rozwój infrastruktury (obiekty, urządzenia, sieci związane z transportem, energetyka, telekomunikacja, przyciągają inwestycje)

• ochrona środowiska (zły stan wód, problem odpadów, CO, NO, SO₂, szczególna ochrona parków narodowych, zachowanie równowagi przyrodniczej)

• wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich

• restrukturyzacja obszarów, gdzie dominuje przemysł cięzki

• pojęcie i cele polityki regionalnej

Polityka regionalna - całokształt czynności państwa na rozwój społeczno-ekonomiczny regionów kraju, cele:

• strategiczne programowanie rozwoju regionalnego

• wsparcie przedsiębiorczości

• wsparcie procesów restrukturyzacji regionalnej

• wsparcie realizacji transeuropejskich sieci infrastrukturalnych(dotyczą energetyki, transportu, inicjatywa europejska by połączyć sieci krajowe w europejskie)

• rozwój lokalny infrastruktury technicznej

• wsparcie przedsięwzięć dotyczących ochrony środowiska

• wsparcie rozwoju otoczenia biznesowego, warunków doskonalenia jakości kapitalu ludzkiego

• stymulowanie innowacyjności regionu

• wsparcie sfery informacyjno-promocyjnej

• rozwój współpracy transgranicznej

kierunki:

• wspieranie konkurencyjności - skierowane do rozwiniętych regionów, prowadzi do wąskiej specjalizacji, zwiększania dysproporcji, odpływu ludności do miast, ale przyspiesza rozwój

• prowyrównawczy, egalitarny - przeciwdziałanie marginalizacji regionów słabo rozwiniętych, hamuje rozwój, powinno wspierać innowacyjność, uaktywność ludność w dziedzinach, które stwarzają szanse rozwoju

ustawy:

Ustawa z 2004 o Narodowym Planie Rozwoju

Ustawa z 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Ustawa z 1998 o samorzadzie województwa

Ustawa z 2006 o prowadzeniu polityki rozwoju - mówi o wspieraniu nowych inwestycji oraz tworzenie miejsc pracy związanych z nową inwestycją w formie poręczeń i gwarancji

Ustawa z 2005 o finansach publicznych

• polityka interregionalna i intraregionalna

• interegionalna-międzyregionalna - usystematyzowane oddziaływanie państwa na regiony, Ministerstwo ds Rozwoju regionalnego

• intraregionalna - wewnątrz regionalna - oddziaływanie władz lokalnych na regiony,

• typy strategii regionalnej

• ekstensywny rozwój regionalny - uruchamianie i powiększanie eksploatacji zasobów naturalnych oraz zwiększanie zasobów siły roboczej (inwestycje, tworzenie nowych miejsc pracy w pozarolniczych działach gospodarki), zwiększenie mobilności czynników produkcji, industrializacja i urbanizacja, migracja ludności do miast, kapitałochłonne inwestycje w infrastrukturze.

• intensywny rozwój regionalny - użycie czynników nowoczesnych do zwiększenia efektywności wykorzystania zasobów regionalnych, zapewnienie dynamicznego wzrostu poziomu spożycia oraz postępu społeczno i naukowo-technicznego w regionach, wykorzystanie nowoczesnych gałęzi gospodarki, harmonizowanie rozwoju regionów, modernizacja i rozbudowa infrastruktury techniczno-ekonomicznej i społecznej, komunikacja, dostęp do informacji, podnoszenie poziomu życia, rozwój kulturalny i społeczny

• strategia przetrwania i rozwoju

• działania operacyjne polityki regionalnej:

• aktywizacja - przedsięwzięcia gospodarcze, które powinny doprowadzić do likwidacji lub przynajmniej istotnego ograniczenia zjawisk wyrażających opóźnienia w rozwoju na określonych obszarach, celem jest pełne wykorzystanie czynników produkcji regionu, wyrównanie szans równomiernego przyczyniania się regionów do wzrostu gospodarczego kraju (zróżnicowanie funkcji regionów, racjonalna specjalizacja), uprzemysławianie terenów agrarnych z występującym przeludnieniem rolniczym, wykorzystanie regionów posiadających istotne zasoby dla gospodarki.

• deglomeracja - obniżenie lub zahamowanie procesu wzrostu koncentracji działalności godpodarczej i skupiania się ludności na najsilniej rozwiniętych obszarach a zwłaszcza w wkelkich miastach, z powodów ekologicznych(gorsze warunki zdrowotne, sanitarne w wielkich aglomeracjach), ekonomicznych(optimum wielkości miast ze względu na koszt budowy i funkcjonowania),

• deglomeracja czynna- przenoszenie fizyczne istniejących zakładów jako czynników miastotwórczych,

• deglomeracja bierna - niedopuszczanie do realizacji inwestycji na wyznaczonych obszarach, blokowanie inwestycji restytucyjnych

• retrukturyzacja - rekonstrukcja struktury gospodarki regionalnej, obejmuje zaplanowanie i skoordynowanie przekształcenia w następujących obszarach: metod i proporcji wytwarzania, układów własnościowych, systemów zarządzania, zaplanowanie skoordynowanych działąń władz administracyjnych

• harmonizowanie - eliminowanie powstawania napięć i zakłóceń oraz realizowanie procesów w sposób kompleksowy (dopełnianie się przedsięwzięć) w warunkach równowagi środowiska naturalnego, demograficzno-społeczno-gospodarczego, sprzężenia miedzy produkcją a infrastrukturą, sprzężenie w produkcji.

• instytucje polityki regionalnej

Za koordynację polityki rozwoju regionalnego w Polsce odpowiada Rada Ministrów, właściwy minister ds rozwoju regionalnego, który opracowuje projekty Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, opcenia programy wojewódzkie, koordynuje środki na przeznaczone na realizację polityki regionalnej państwa: publicznych, prywatnych, zagranicznych, przeprowadza negocjacje w celu zawarcia kontraktów wojewódzkich( do ich oceny powołuje Krajowy Komitet Monitorujący). Na szczeblu lokalnym samorząd województwa: sejmik(wyznacza główne kierunki polityki intraregionalnej poprzez wyznaczanie strategii rozwoju oraz na równi z Radą Ministrów zatwierdza kontrakty wojewódzkie) zarząd województwa (przygotowanie i wdrażanie kontraktów, programów rozwoju regionalnego), regionalne komitety sterujace (organy doradcze i opiniodawcze) wojewoda(działa z upoważnienia rządu, współuczestniczy przy analizie i ocenie wzniosków samorządów województwa ubiegających sie o wsparcie z budżetu) Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego, i doradcze: Komitet Rady Ministrów ds Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju, Rada Polityki Regionalnej.

• instrumenty polityki regionalnej

• instrumenty finansowe

• bezpośrednie: dotacje (w UE kapiatłowe: granty), miękkie kredyty(o obniżonym oprocentowaniu) koncesje podatkowe i parapodatkowe(ulgi podatkowe, przyspieszona amortyzacja środków trwałych) subsydia dla przedsiębiorców (np związane z tworzeniem nowych miejsc pracy

• pośrednie: gwarancje bankowe, poręczenia, udziały kapitałowe

• rozbudowa infrastruktury technicznej

• rozwój otoczenia instytucjonalnego biznesu: wsparcie głównie na rzecz: dostępu do informacji, doradztwa, szkoleń, badań i rozwoju, transferu technologii i innowacji

• niematerialne sposoby wspierania rozwoju regionalnego, w tym programowanie rozwoju regionalnego

6. Rola samorządu terytorialnego w realizowaniu polityki regionalnej

• gmina - to wspólnota samorządowa mieszkańców na odpowiednim terytorium, może być gminą wiejską, gminą miejsko-wiejską lub gminą miejską.

władza wykonawcza- wójt, burmistrz, prezydent (w zależności od wielkości i rodzaju gminy)

władza ustawodawcza - rada gminy - wybierają mieszkańcy na 4 lata

• infrastruktura techniczna

• zarządzanie mieniem komunalnym

• utrzymanie gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz org ruchu drogowego

• utrzymanie wodociągów, oczyszczania ścieków komunalnych, zaopatrzenie w energie elektryczną i cieplną oraz gaz, utrzymanie zbiorowej komunikacji lokalnej

• utrzymanie cmentarzy gminnych

• infrastruktura społeczna

• utrzymanie środków pomocy społecznej, zakładów opiekuńczych

• prowadzenie i utrzymanie szkół podstawowych

• zakładanie i utrzymywanie szkół podstawowych

• utrzymywanie żłobków

• prowadzenie bibliotek gminnych i placówek upowszechniania kultury

• budowa i utrzymanie urządzeń kultury fizycznej i turystyki(baseny, boiska)

• utrzymanie targowisk i hal targowych

• zadania z zakresu ochrony zdrowia(lecznictwo ambulatoryjne, programy polityki zdrowotnej, zwalczania narkomanii, alkoholizmu itd.)

• porządek i bezpieczeństwo

• ochrona przeciwporzarowa i przeciwpowodziowa

• utrzymanie zieleni komunalnej i zadrzewień

• ład przestrzenny

• zarządzanie nieruchomościami komunalnymi

• zapewnienie warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami, utrzymanie porządku i czystości

• inne

• promocja gminy

• współpraca z organizacjami samorządowymi

• współpraca ze społecznościami innych państw

• powiat - to jednostka podziału administracyjnego będąca częścią województwa.

Są dwa rodzaje powiatów:

powiaty ziemskie - skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących gmin,

powiaty grodzkie - gminy wydzielone - miasta na prawach powiatu.

organ ustawodawczy i kontrolujący - rada powiatu, wybierana przez mieszkańców

organ wykonawczy - zarząd ze starostą na czele, wybrany przez mieszkńców

• infrastruktura techniczna

• drogi powiatowe

• gospodarka wodna na terenie powiatu

• komunikacja w obrębie powiatu i koordynacja z sąsiadującymi powiatami

• budynki uzyteczności publicznej

• infrastruktura społeczna

• szkoły ponadgimnazjalne

• szkoły podstawowe i gimnazja specjalne

• szkoły artystyczne

• szpitale ogólne

• domy pomocy społecznej

• poradnie psychologiczno-pedagogiczne

• biblioteki i muzea powiatowe

• teatry

• powiatowe biura pracy

• porządek i bezpieczeństwo, obronność

• geodezji, kartografii i katastru (urzędowy opis nieruchomości)

• ochrony środowiska usuwanie odpadów

• zwalczanie klęsk żywiołowych na terenie powiatu

• inne:

• ochrona praw konsumenta

• rejestracja pojazdów

• wydawanie praw jazdy

• wydawanie pozwoleń na zatrudnianie cudzoziemców

• promocja, współpraca

• miasto na prawach powiatu - powiat grodzki, jest gminą o statusie miasta, wykonującą zadania powiatu. We wszystkich miastach na prawach powiatu władzę wykonawczą sprawuje prezydent miasta, a ustawodawczą rada miasta.

Status ten, po wprowadzeniu w dniu 1 stycznia 1999 roku nowego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, otrzymały:

• miasta liczące ponad 100 tysięcy mieszkańców,

• dawne stolice województw (poza Ciechanowem, Piłą i Sieradzem - samorządy tych miast zrezygnowały ze statusu miast na prawach powiatu),

• niektóre miasta w dużych aglomeracjach miejskich

• województwo - jednostka podziału administracyjnego wyższego stopnia w Polsce, od 1990 r. jednostka zasadniczego podziału terytorialnego dla administracji rządowej, od 1999 r. także jednostka samorządu terytorialnego

organ ustawodawczy i kontrolujący: sejmik województwa wybierany przez mieszkańców

organ wykonawczy zarząd i marszałek, wybierane przez sejmik

wojewoda- powoływany przez Radę Ministrów, jest przedstawicielem rządu w regionie, funkcje reprezentacyjne, kontrola realizacji celów, przedstawia problemy regionu rządowi, przedstawiciel Skarbu Państwa, przedstawiciel służb w sytuacji nadzwyczajnych

• infrastruktura techniczna

• drogi wojewódzkie

• gospodarka wodna w regionie, melioracja i utrzymanie urzadzeń wodnych

• komunikacja w obrębie województwa i koordynacja z sąsiednimi województwami

• infrastruktura społeczna

• szkoły średnie o znaczeniu regionalnym

• ośrdoki dokształcania nauczycieli

• zawodowe szkoły wyższe

• szpitale specjalistyczne

• pomoc społeczna o zasięgu regionalnym

• muzea, biblioteki, teatry, filharmonie o znaczeniu regionalnym

• wojewódzkie biura pracy

• inne:

• przygotowanie strategii rozwoju regionu

• modernizacja terenów wiejskich

• promowanie województwa

• przyciąganie inwestorów

strategia rozwoju województwa- opracowywana na poziomie województwa, diagnoza stanu obecnego(szanse i zagrożenia, analiza SWOT) opracowanie celów strategicznych operacyjnych, wskazanie organów odpowiedzialnych, wskazanie środków i ich źródeł

kontrakt wojewódzki - umowa cywilno-prawna, w której stronami jest rząd reprezentowany przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a drugą samorząd reprezentowany przez zarząd. Przedmiotem jest dofinansowanie zadań samorządu środkami z budżetu państwa, dominują w nim zadania inwestycyjne, dofinansowanie przez dotacje celowe

promocja - ogólna(informacyjno propagandowa), ukierunkowana(skierowana do grupy odbiorców(turyści(warunki klimatyczne, położenie, baza turystyczna, ceny) inwestorzy(wykształcenie, infrastruktura, otoczenie okołobiznesowe, ulgi)

7. konkurencyjność polskich regionów

• czynniki konkurencyjności regionu

• infrastruktura(techniczna - rozwój, potencjał regionu)

• struktura gospodarki(w UE udział sektora I 5%)

• charakter struktury własności(efektywność gospodarowania)

• działalność inwestycyjna(pożądane ZIB, dopływ kapitału, miejsca pracy, know-how)

• instytucje otoczenia biznesu (ośrodki innowacji i transferu technologii)

• stan środowiska

• udział w eksporcie(konkurencyjność)

• nakłady na B+R

• bezrobocie

• zróżnicowanie potencjału gospodarczego regionów

Istnieje stabilna grupa województw o najwyższym udziale w tworzeniu PKB, do której zaliczamy: mazowieckie(21,4%), śląskie, wielkopolskie, dolnośląskie, małopolskie-razem ok 60% PKB, istnieje też stabilna grupa z najniższym udziałem: podlaskie, opolskie, świętokrzyskie, lubuskie, warmińsko mazurskie, których PKB nie przekracza 3%. W województwach o największym udziale dysproporcje się powiększają. Stabilny jest też podział województw o wysokim i niskim PKB/capita- najwyzsze: mazowieckie slaskie wielkopolskie, najnizsze: lubelskie, podlaskie, podkarpackie. Istnieje korelacja między rozwojem województw a ich strukturą gospodarczą. Duży udział PKB w rolnictwie: lubelskie podlaskie, warminsko-mazurskie, wielkopolskie. Udział przemysłu: śląskie dolnośląskie, podkarpackie, łódzkie. Usługi rynkowe: mazowieckie, małopolskie, pomorskie, zachodniopomorskie, nierynkowe: lubelskie.

• zróżnicowanie jakości życia w miastach wojewódzkich

czynniki demograficzne, stan środowiska naturalnego, sytuacja mieszkaniowa, sieć handlowa, możliwości edukacji(sieć przedszkoli, szkół uczelni), dostęp do kultury (muzea, biblioteki, kina stałe,teatry, filharmonie), ochrona zdrowia(ośrodki zdrowia, szpitale apteki, liczba lekarzy, przedwczesna umieralność, umieralność niemowląt), transport i komunikacja miejska, infrastruktura sportowa (kryte pływalnie, boiska, korty); nie zawsze te miasta, które najdynamiczniej się rozwijają oferują najwyższą jakość życia, w grupie miast najlepszych: Lublin, Kraków, Rzeszów, Olsztyn.

• szanse i zagrożenia województwa lubelskiego

specjalna strefa ekonomiczna potencjał naukowy(20tys. absolwentow rocznie) lotnisko w perspektywie duży udział przetwórstwa spożywczego niskie koszty pracy przybywa dużo mieszkań	region rolniczy peryferyjne położenie brak inwestycji produkcyjnych infrastruktura migracje za granicę słaby pod względem turystycznym

• pojęcia:

instytucje otoczenia biznesu - różnorodne instytucje i organizacje społeczne i gospodarcze, których działalność przyczynia się do rozwoju przedsiębiorczości i usprawienia procesów wymiany towarów i usług. Są to: banki i instytucje; agencje i fundacje rozwoju regionalnego; ośrodki innowacji i przedsiębiorczości; instytucje doradcze, informacyjne i szkoleniowe; izby i stowarzyszenia gospodarcze; instytucje promocyjno-handlowe, domy maklerskie

inkubator przedsiębiorczości - to specjalnie zorganizowana przestrzeń posiadająca charakter lokalny, służąca do kreowania, stymulowania, wspierania i inkubacji małych i średnich przedsiębiorstw, z wykorzystaniem uwarunkowań i zasobów lokalnej społeczności i infrastruktury.

park technologiczny - jest to zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi, a przedsiębiorcami.

• bezrobocie w Polsce w przekroju terytorialnym

Dolnośląskie 14,1 Kujawsko-pomorskie 16,9 Lubelskie 13,9 Lubuskie 16,5 Łódzkie 13,1 Małopolskie 9,9

Mazowieckie 10,5 Opolskie 13,8 Podkarpackie 14,6 Podlaskie 11,6 Pomorskie 13,5 Średnia dla kraju 13

Śląskie 11,1 Świętokrzyskie 15,9 Warmińsko-mazurskie 20,5 Wielkopolskie 9,8 Zachodniopomorskie 18,7

8. międzynarodowe uwarunkowania polityki regionalnej

1975 - Powstanie EFRR, wsparcie najbiedniejszych regionów, w związku z przystąpieniem do EWG Irlandii, Danii, GB

• kierunki i priorytety polityki rozwoju regionalnego w UE

• 2000-2006

• Cel I - promowanie rozwoju i przekształceń strukturalnych w słabiej rozwinietych regionach, w których PKB/mieszk <75% średniej wspólnotowej, Hiszpania, Portugalia, południe Włoch, Czechy bez Pragi, łitwa, Łotwa, Estonia, Cypr cała Polska, objął obszary wyznaczone na poziomie NUTS II

• Cel II - wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych, restrukturyzacja sektora przemysłowego, zmiany gospodarcze w sektorze usłucgowym, rozwój obszarów wiejskich, obszary miejskie w sytuacji kryzysogennej, obszary uzależnione od rybołóstwa, kryteria kwalifikacji(stopa bezrobocia, udział zatrudnionych w przemyśle, zanieczyszczenie środowiska, niski poziom edukacji), objął obszary wyznaczone na poziomie NUTS III

• Dla obszarów objętych Celem I i II, które przestaly spełniać kryteria kwalifikacji do wsparcia ustalono pomoc przejściową

• Cel III - dotyczył problemów społecznych, cel horyzontalny, nie musi trafiać do regionów, ale do konkretnych miejsc (nie musi przebiegać według NUTS II i NUTS III)

• 2007-2013

• konwergencja - przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów poprzez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia dzieki zwiększonej ilości i poprawie jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki, rozwojowi innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, zdolnościom adaptacyjnym do zmian gospodarczych i społecznych, ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego oraz zwiększenia wydajności administracji, odpowiada Celowi I, kryteria PKB < 75% średniej wspólnotowej, wsparcie Leader+, opejmuje regiony odpowiadające NUTS 2.

• konkurencyjność regionalna i zatrudnienie - cel ukierunkowany na zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów i zatrudnienia poprzez przewidywanie zmian gospodarczych i społecznych, zwiększenie i poprawę jakości życia ludności, innowacyjnośc, promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy, przedsiębiorczośc, ochrona środowiska naturalnego, obejmuje obszary nie objęte Celem konwergencja, ani pomocą przejściową, wyznaczane na poziomie NUTS 1 i NUTS 2, państwo muszą przedstawić program finansowania z EFRR regionów objętych tym celem,

• pomoc przejściowa - dotyczy trzech przypadków regionów: regiony, które kwalifikowałyby się do celu konwergencja, gdyby średnia unijna była liczona z UE15, regiony objęte do 2006 r celem 1, państwa które w 2006r. partycypowały w Funduszu Spójności, które spełniłyby kawalifikowalność na poziomie UE15

• Europejska współpraca terytorialna - obejmuje umacnianie współpracy o wymiare trangranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym oraz wymianę doświadczeń, kwalifikowalność regionów: regiony na poziomie NUTS 3, położone wzdłuż wszystkich wewnętrznych i niektórych zewnętrznynch granic lądowych UE oraz wszystkie wzdłuż granic morskich, natomiast do celów współpracy międzyregionalnej, sieci współpracy i wymiany doświadczeń kwalifikuje się całe terytorium UE

• źródła finansowania rozwoju regionalnego w UE

• Fundusze strukturalne

• EFS - Europejski Fundusz Społeczny - służy poprawie możliwości zatrudnienia na rynku UE, wzrost mobilności geograficznej i zawodowej pracowników, zaobieganie i zwalczanie bezrobocia, wdrażanie Europejskiej Strategii na rzecz Zatrudnienia, wspieranie polityk aktywnego rynku pracy, wspieranie równych szans w dostępie do pracy, promowanie samozatrudnienia, wspieranie edukacji, kształcenia zawodowego, finansowanie trzech Celów polityki strukturalnej, inicjatywy Equal

• EFOGR-O - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej -Sekcja Orientacji, EFOGR składa się z dwóch sekcji orientacji i gwarancji, tylko sekcja orientacji jest funduszem strukturalnym, sekcja gwarancji służyła wdrażaniu wspólnej polityki rolnej, sekcja orientacji wspierała rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich zakwalifikowanych do Celu I, uczestniczyła w finansowaniu inwestycji w gospodarstwach rolnych, pomoc młodym rolnikom w podejmowaniu działalności, kształcenie i szkolenia w działalności rolnej i lesnej, poprawa przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych. inicjatywy Leader +

• EFRR - Europejski Funudz Rozwoju Regionalnego - korygowanie dysproporcji regionalnych w UE, wspieranie rozwoju i przekształceń i regionów: wspiera wszytko, rozwój społeczństwa informacyjnego, B+R, rozwój turystyki i inwestycji kulturalnych, równość kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia, współpraca transnarodowa, transgraniczna, rozwój potencjału endogenicznego, wspieranie inicjatyw zatrudnienia oradz działalności małych i średnich przedsiębiorstw, inwestycje produkcyjne mające na celu tworzenie i ochronę stałych miejsc pracy, inwestycje w infrastrukturę, które przyczyniają się do zwiększenia potencjału gospodarczego, inwestycje w transeuropejskie sieci w dziedzinie transportu, telekomunikacji, infrastruktury energetycznej. Współfinansował regiony w Celu I i II, inicjatywy Urban II InterregIII

• FIOR - Finansowy Instrument Orientacji Rybołóstwa - środki strukturalne dla sektora rybołóstwa i akwakultury na cele: osiągnięcie równowagi między zasobami połowowymi a ich eksploatacją, wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw tego sektora, poprawę zaopatrzenia rynku, ożywienie gospodarcze obszarów uzależnionych od rybołóstwa, w regionach Celu I odnawiono flotę, rozwijano infrastrukturę portową, poprawa przetwórstwa i marketingu, organizacja rynku rybnego

• Fundusz Spójności - skierowany do państw, a nie regionów, celem zmniejszanie dysproporcji w rozwoju regionów, fundusz wspiera projekty w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej: zaopatrzenie w wodępitną, oczyszczanie ,ścieków, ochrona przeciwpowodziowa, monitorowanie stanu gleby, zanieczyszczenie powietrza; kryteria kwalifikacji: do państw członkowskich, których DNB/mieszkańca poniżej 90% średniej dla UE, Początkowo beneficjentami Grecja Hiszpania Irlandia i Portugalia, następnie UE10, aby uzyskać dotację wystarczy tylko projekt

• Europejski Bank Inwestycyjny - siedziba w Luxemburgu, kapitałem składki państw członkowskich, wspiera poprzez pożyczki i udzielanie gwarancji, korzystniejsze warunki dla regionów w celu I, pomoc dla 120 krajów, pomoc dla: słabo rozwiniętych regionów, modernizacja i przekształcanie przedsiębiorstw, projekty istotne dla kilku państw członkowskich

• Po roku 2006, na lata 2007-2013, istnieją Fundusze strukturalne(EFS, EFRR), Fundusze Spójności, EBI

• zasady polityki regionalnej

• subsydiarność (pomocniczość)- UE podejmuje działania w dziedzienie, która nie stanowi jej wyłącznej kompetencji wówczas, gdy cele tych działań nie mogły być skutecznie osiagniete przez państwa członkowskie i efektywniej zostałyby przez UE, jest to ochrona kompetencji państwa przed przejmowaniem ich przez instytucje wspólnotowe;

• koncentracja - działań i środków na ograniczonej liczbie priorytetów celów dla osiągnięcia spójności społeczno-gospodarczej całego ugrupowania, realizacja poprzez ograniczoną liczbę celów, wyselekcjonowanie regionów najpoważniej dotkniętych problemami;

• komplementarność/spójność - skoordynowanie działań podejmowanych przez UE i państwo członkowskie, zgodność działań z przepisami Traktatu i aktów,

• partnerstwo - podczas przechodzenia przez kolejne etapy programowania powinno istnieć partnerstwo między władzami publicznymi różnych szczebli, oraz miedzy władzami a organizacjami społecnymi i podmiotami gospodarczymi

• programowanie - promuje wypracowanie wieloletnich programów rozwoju z zachowaniem partnerskiego procesu decyzyjnego

• dodatkowość(dodawalność) - pomoc UE nie może zastąpić publicznych i innych środków wydatkowanych przez państwa członkowskie a jedynie stanowi ich uzupełnienie, obliguje państwa członkowskie do utrzymania środków na każdy z celów przynajmniej na tym samym poziomie jak w okresie poprzednim

• rola strategicznego programowania polityki regionalnej

Programowanie polityki regionalnej do 2006

1. Strategie rozwoju województw (16 strategii)

2. NSRR - Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego (opracowana na 2001-6), wytyczyła kier dla

3. NPR*** - Narodowy Plan Rozwoju (2004-6) - objęta cała Polska więc Narodowy (pierwszy etap programowania wymaganego przez UE)

4. Podstawy Wsparcia Wspólnoty*** - uszczegółowienie NPR, opis podziału środków,

5. Programy operacyjne*** - Polska - 7 programów, jeden z nich dla wszystkich regionów ZPORR-Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego

6. Uzupełnienie Programów operacyjnych - tu znajdują się beneficjenci i konkretne projekty przesyłane do Komisji w celu informacji a nie akceptacji

***-potrzebne negocjacje do akceptacji komisji, podstawy wsparcia wspólnoty i programy operacyjne byly negocjowane razem

Od 2006

1. Narodowe strategiczne plany odniesienia - (Strategia Spójności 2007-13 w Polsce)

2. Programy operacyjne

• regionalny program operacyjny

• programu Rozwój Polski Wschodniej

• Europejska Współpraca Terytorialna

• przedakcesyjna pomoc strukturalna UE dla Polski

• PHARE

W 1989r Polska i Węgry zostały objęte programem PHARE - wsparcie i transformacja krajów. W 1993r. zmieniła się rola programu z reform społeczno-ekonomicznych na akcesję. Od 2000 roku program ten obok ISPA i SAPARD stał się głównym instrumentem przedakcesyjnego wsparcia dla 10 krajów kandydujących - PHARE II. Pomocą zarządzały samorządy. Program ten został zamknięty w 2006r. Wsparcie to miało dwa priorytety:

• rozwój instytucjonalny - 30% środków, przygotowanie administracji publicznej, przyjęcie i stosowanie prawa wspólnotowego, przestrzeganie praw człowieka, mniejszości narodowych, wdrażanie unijnych politych np regionalnej.

• wsparcie inwestycyjne: 70% środków, przyspieszenie rozwoju, osiągnięcie norm i standardów unijnych w różnych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego (duże projekty infrastrukturalne w dziedzinie transportu, środowiska, wzmocnienie przepisów wspólnotowych w zakresie konkurencji, energetyki, bezpieczństwa transportowego, prawa pracy, norm weterynaryjnych, wdrażanie polityk unijnych, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. W tej części funkcjonował program Spójność Gospodarcza i Społeczna. Składał się z trzech głównych komponentów: wsparcie rozwoju infrstruktury, małych i średnich przedsiębiorstw, rozwój zasobów ludzkich. Kryteria to najniższe PKB, niski poziom rozwoju, bezrobocie, skala problemów. Najpierw 5 województw: warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie i śląskie. W następnej edycji doszły:świętokrzyskie, łódzkie i kujawsko-pomorskie. a od 2003 wszystkie. Minimalna wartość projektów 2-2,5mln euro.

• ISPA - Przedakcesyjny Instrument dla Politych Strukturalnych - wyrównywanie poziomu infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. Z funduszu duże projekty > 5mln euro. Kryteria: liczba ludności, wielkość PKB i powierzchnia kraju. Zarządzanie leżało w gestii odpowiednich ministerstw: ds. środowiska i transportu. Z dniem akcesji jego zadania przejął Fundusz Spójności.

• SAPARD - Specjalny Przedakcesyjny Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, przygotowanie do akcesji poprzez finansowe i techniczne wsparcie na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich. Zarządzane przez Ministerstwo Rolnictwa i Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. cele: modernizacja sektora rolno-spożywczego, na rynku krajowym i międzynarodowym, dostosowanie sektora do standardów jakości, higieny i bezpieczeństwa żywności, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich poprzez rozwój infrastruktury technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi.

• euroregiony

współpraca transgraniczna jest częścią polityki regionalnej, polega na tworzeniu związków społeczności lokalnych lub obszarów z innymi podobnymi strukturami poza terytorium jednego państwa, jedną z form są kontakty naukowe, kulturalne, gospodarcze miast i regionów państw tzw idea miast bliźniaczych. Współpraca ta nawiązuje się spontanicznie bez udziału władz centralnych. regiony nawiązujące współpracę ponadgraniczną władze UE nazywają euroregionami.

Euroregiony to zinstytucjonalizowane zaiązki formalne miedzy organizacjami państwowymi i samorządowymi sąsiadujących ze sobą krajów w celu ułatwienia współpracy i rozwoju obszarów przygranicznych. Posiada własną strukturę organizacyjną i wspólne stałe organy, najliczniejsze są związki gminne. cele: dążenie do przełamywania barier, wzajemnych uprzedzeń i podziałów, rozwój formalnych i nieformalnych kontaktów międzyludzkich, realizacja wspólnych interesów gospodarczych, ekologicznych, społecznych.


















gospodarka przestrzenna - ćwiczenia by Basia

---