POZ

wykład 29.03.2012

dr nauk medycznych Dorota Formanowicz

specjalista chorób wewnętrznych

Poziomy referencyjne opieki zdrowotnej zgodnie z WHO:

1. Samoopieka

2. POZ

3. Szczebel konsultacyjne - poradnie specjalistyczne

4. Szpitale

5. Szpitale kliniczne

Definicja POZ - to zasadnicza forma opieki zdrowotnej bazująca na praktyce, nauce i społecznie akceptowanych metodach i technologiach - zapewniająca powszechny dostęp poszczególnym osobom i rodzinom w środowisku poprzez ich pełne uczestnictwo, w oparciu o koszty na jakie środowisko i dany kraj mogą sobie pozwolić.

Podstawowe zasady ochrony zdrowia opartej o POZ:

1. Równy i powszechny dostęp do opieki zdrowotnej

2. Uczestnictwo środowiska w określaniu i wdrażaniu programów zdrowotnych

3. Wielosektorowe podejście do zdrowia

4. Odpowiednia technologia

WARTOŚCI - niezbędne dla oceny czy są spełnione oczekiwania i czy są zaspokajane potrzeby ludności oraz czy wartości przedkładają się na te oczekiwania:

• prawo do najwyższego możliwego do osiągnięcia poziomu zdrowia

• sprawiedliwość

• solidarność

ZASADY:

• odpowiadanie na potrzeby zdrowotne ludności

• ukierunkowanie na jakość

• odpowiedzialność rządu na różnych szczeblach administracji

• sprawiedliwość społeczna

• zrównoważenie - zdolność zaspokajania potrzeb obecnie istniejących bez narażania się na ich niezaspokojenie w przyszłości

• współuczestnictwo - stopień indywidualnego zaangażowania w podejmowanie decyzji dotyczących samoopieki

• wielosektorowość - zasięg POZ: woda, warunki sanitarne, mieszkanie, edukacja, środowisko, koordynowanie rozwoju i szerokiego zasięgu polityki społecznej

ELEMENTY - to bazowa część wpływająca na jakość usług w ochronie zdrowia

• opieka medyczna adekwatna do potrzeb zdrowotnych

• miejsce pierwszego kontaktu z systemem

• wszechstronna, zintegrowana, ciągła opieka (profilaktyka, opieka paliatywna)

• POZ oparta na rodzinie i społeczeństwie

• podejście holistyczne

• ukierunkowanie na prewencję i promocję zdrowia

• aktywny mechanizm uczestnictwa

• program polityki równości

• optymalne zarządzanie i organizacja

• odpowiednie zasoby ludzkie (niezbędne zespoły wielodyscyplinarne)

• odpowiednie i zrównoważone zasoby (system oparty na planowaniu)

• działania wielosektorowe (system wizjonerski)

UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH:

1. Lekarz POZ

2. Poradnia specjalistyczna

3. Szpital

Skierowanie do specjalisty jest ważne cały rok!

Struktura systemu opieki zdrowotnej:

1. Świadczeniobiorcy (pacjenci)

2. Instytucja ubezpieczenia zdrowotnego pełniąca funkcję Płatnika:

3. Świadczeniodawcy:

- ZOZy

- praktyki lekarskie, pielęgniarskie, położnicze

- inni świadczeniodawcy

Od 2003 roku nie ma 16 Kas Chorych, tylko Narodowy Fundusz Zdrowia z 16 oddziałami wojewódzkimi.

ZOZ - co to jest?

• zespół osób

• zespół środków majątkowych

• utworzony i utrzymywany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia

ZOZ to:

1. Szpital, zakład opiekuńczo - leczniczy, sanatorium, hospicjum itd.

2. Przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium

3. Pogotowie ratunkowe

4. Medyczne laboratoria diagnostyczne

5. Pracownia protetyki stomatologicznej i ortodontycznej

6. Zakład rehabilitacji leczniczej

7. Ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, policji, służby granicznej itd.

8. Stacja sanitarno - epidemiologiczna

9. Wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej

10. Jednostka organizacyjna publicznej służby krwi

11. Inny zakład spełniający warunki określone w ustawie

ZOZ PUBLICZNY (SP ZOZ) tworzy:

• minister

• centralny organ administracji rządowej

• państwowa uczelnia medyczna

• państwowa uczelnia prowadząca działalność dydaktyczną i badawczą

• jednostka samorządu terytorialnego

ZOZ NIEPUBLICZNY (NZOZ) może założyć:

• kościół lub związek wyznaniowy

• pracodawca

• fundacja

• związek zawodowy

• samorząd zawodowy

• stowarzyszenie

• inna krajowa lub zagraniczna osoba prawna lub fizyczna

• spółka nie mająca osobowości prawnej

Finansowanie ochrony zdrowia:

1. Składka w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego

2. Budżet państwa

3. Budżet samorządów terytorialnych (gmina, powiat, województwo)

4. Wydatki gospodarstw domowych

Zakres działania NFZu obejmuje:

• zabezpieczanie ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia

• przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych

• określanie jakości dostępności oraz analiza kosztów świadczeń zdrowotnych w zakresie niezbędnym do prawidłowego zawierania umów

Co kształtuje wydatki na zdrowie:

1. Czynniki systemowe:

- stan zdrowotny populacji

- polityka zdrowotna

2. Czynniki pozasystemowe:

- zamożność społeczeństwa

- stan gospodarki

- kultura

- historia rozwoju społecznego

Systemy organizacji i finansowania:

1. Bismarck - publiczne ubezpieczenie zdrowotne

- środki ze składek obowiązkowych związanych z zatrudnieniem

- upoważnienie do świadczeń są płacący składki

- ściśle określony koszyk świadczeń

2. Beveridge - państwowa służba zdrowia

- środki pochodzą z podatków

- wszyscy mogą korzystać ze świadczeń

- szeroki koszyk świadczeń

3. Siemaszko - państwowa służba zdrowia, model Radziecki

- środki pochodzą z podatków

- wszyscy mogą korzystać ze świadczeń

- szeroki koszyk świadczeń

SYSTEM OCHRONY ZDROWIA:

• obejmuje wszystkich obywateli, zapewnienie usług przez publicznego lub prywatnego świadczeniodawcę

• centralne planowanie i finansowanie w ramach podatków oraz świadczeń

• państwo zaangażowane w sposób ograniczony wobec wybranych populacji (pozostałe świadczenia - prywatne)

• indywidualne konta zdrowotne

PROFILAKTYCZNE PROGRAMY ZDROWOTNE - KONTRAKTOWANIE 2012

1. Program profilaktyki raka szyjki macicy - dla kobiet 25-59 lat

Badanie cytologiczne dla kobiet, które nie miały takiego badania w ciągu ostatnich 3 lat. Na to badanie nie trzeba mieć skierowania.

Czynniki ryzyka:

• infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego

• wiek (szczyt zachorowań 45-55 lat)

• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego

• duża liczba partnerów seksualnych

• niski status społeczny i ekonomiczny

• palenie papierosów

• stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym

2. Program profilaktyki raka piersi - dla kobiet 50-69 lat

Badania dla kobiet, które nie miały badania w ciągu ostatnich 2 lat. Na badanie nie jest wymagane skierowanie. Badanie obejmuje wykonanie 4 zdjęć z opisem. To najczęściej występujący u kobiet nowotwór złośliwy. Nie można mu zapobiec, ale można wykryć we wczesnym stadium.

Czynniki ryzyka:

• rak piersi wśród członków rodziny

• wczesna pierwsza miesiączka

• urodzenie pierwszego dziecka po 35 roku życia

3. Program profilaktyki chorób układu krążenia - adresowany do osób w 35, 40, 45, 50 oraz 55 roku życia, u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia i które w ostatnich 5 latach nie korzystały ze świadczeń udzielanych w ramach programu. Badanie obejmuje badanie biochemiczne krwi, pomiar RR, wyliczenie BMI.

Czynniki ryzyka:

- nadciśnienie tętnicze krwi

- podwyższone stężenie we krwi cholesterolu

- palenie tytoniu

- niska aktywność ruchowa

- nadwaga, otyłość

- nadmierny stres

- nieracjonalne odżywianie

- wiek

- płeć męska

- obciążenie genetyczne

4. Badania prenatalne. Szacuje się, że rodzące powyżej 35 roku życia stanowią 8-10% ogólnej liczby porodów. Powyżej 35 roku życia wzrasta zdecydowanie ilość wad płodu. Możliwość urodzenia dziecka z wadą wrodzoną wynosi około 3-5%. Część wad jest możliwa do wykrycia we wczesnym okresie ciąży (I, II trymestr).

Kiedy jakaś wada zostanie wykryta jest już szansa podjęcia leczenia (już w życiu płodowym). Ciążę wysokiego ryzyka (obciążenie genetyczne itd.) trzeba koniecznie bacznie obserwować.

Na te badania wymagane jest SKIEROWANIE od ginekologa.

Dla kogo skierowanie:

- powyżej 35 roku życia

- choroby genetyczne w rodzinie

- wystąpienie w poprzedniej ciąży anomalii

5. Program profilaktyki gruźlicy. (Gruźlica - choroba zakaźna, wywoływana przez bakterię - prątek gruźlicy, źródłem zakażenia jest osoba prątkująca)

JEDEN NIELECZONY CHORY PRĄTKUJĄCY ZARAŻA W CIĄGU ROKU 10-15 LUDZI.

Chory prawidłowo leczony już po miesiącu przestaje być zaraźliwy dla otoczenia.

U 3-8% ludzi zakażonych prątkiem rozwija się choroba!

Kto może korzystać z programu:

- ludzie, którzy mieli styczność z chorym

- bezrobotni, niepełnosprawni, przewlekle chorzy, alkoholicy, narkomani

Z programu nie mogą korzystać ludzie, u których już zdiagnozowano gruźlicę.

Do profilaktyki i programu kwalifikuje pielęgniarka POZ po wypełnieniu przez pacjenta deklaracji. Ewentualnie może kierować lekarz POZu, na którego liście potencjalny chory się znajduje.

II CZĘŚĆ WYKŁADU

Zarządzenie Nr 74/2010/DSOZ

Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 1 grudnia 2010 r.

w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna.

1. Jeden lekarz POZ nie powinien mieć więcej niż 2750 osób pod swoja opieką.

Stawka kapitacyjna roczna jest podzielona ze względu na:

- wiek pacjentów (0-6, 7-19, 20-65, powyżej 65)

- miejsce przebywania pacjentów (osoby przebywające w ośrodkach rehabilitacyjnych, DPSach mają większą stawkę)

- cukrzycy, osoby z chorobami układu krążenia (większa stawka)

2. Jedna pielęgniarka może mieć pod opieką też 2750 osób.

Stawka kapitacyjna jest regulowana według takich samych czynników, jak lekarska, ale jest inny przelicznik.

Od 2012 roku obowiązują dwa typy umów obejmujące zakresy świadczeń gwarantowanych udzielanych przez lekarza POZ, pielęgniarki POZ, położnej POZ i pielęgniarki szkolnej.

Świadczenia gwarantowane lekarza POZ:

• porada lekarska udzielona w warunkach ambulatoryjnych lub w domu świadczeniobiorcy w przypadkach uzasadnionych medycznie

• świadczenia w ramach profilaktyki chorób układu krążenia

• porada patronażowa

• badania bilansowe, badania przesiewowe

• świadczenia medycznej diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej

• szczepienia ochronne

Wymagane kwalifikacje (lekarz POZ):

• lekarz POZ przyjmujący deklaracje wyboru - lekarz posiadający tytuł specjalisty medycyny rodzinnej lub odbywającego specjalizację w tym zakresie, posiadający II stopień specjalizacji z medycyny ogólnej

• lekarz pracujący pod nadzorem - odbył staż

• felczer - zawód pomocniczy uprawniający do świadczenia pomocy medycznej chorym, generalnie w Polsce nie kształci się już felczerów, przepis dotyczy tych już wyuczonych, jak również napływowych z innych krajów. Uprawnienia felczera w nagłych przypadkach do oceny stanu pacjenta, ustalenia rozpoznania choroby, wypisania recepty, RKO, defibrylować, zrobić EKG, wkłuć się, cewnikować i dużo innych spraw dokładnie określonych oddzielnymi przepisami.

• osoba przeprowadzająca szczepienia ochronne

Załącznik nr 1 do Rozporządzenia MZ z dnia 29 sierpnia 2009 roku

Lekarz POZ jest zobowiązany zapewnić opiekę codziennie od poniedziałku do piątku od godziny 8:00 do 18:00 z wyłączeniem dni ustawowo wolnych.

Lekarz może również przyjechać do domu (jeśli pacjent jest w stanie zagrożenia życia, nie ma możliwości dojść/dojechać do przychodni).

Zadania pielęgniarki i położnej POZ - świadczenia gwarantowane:

• wizyta realizowana w domu świadczeniobiorcy w przypadkach uzasadnionych medycznie

• wizyta w warunkach ambulatoryjnych

• wizyta patronażowa

• badania przesiewowe

Liczba świadczeniobiorców - max 2750 osób

Działania pielęgniarki POZ:

• promocja zdrowia

• profilaktyka (np.: dotycząca gruźlicy)

• prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia

• organizacja grup wsparcia

• edukacja w zakresie szczepień

• profilaktyka chorób wieku rozwojowego

• informacje o szczepieniach zalecanych

Świadczenie diagnostyczne pielęgniarki POZ obejmują:

• przeprowadzanie wywiadów środowiskowych

• wykonywanie badania fizykalnego

• wykonywanie podstawowych parametrów życiowych

• ocena ogólnego stanu chorego

• pobieranie materiałów do badań

Świadczenia lecznicze:

• udzielanie pierwszej pomocy i RKO

• podawanie leków różnymi drogami

• cewnikować pęcherz u kobiet

• założyć opatrunek

• zdejmować szwy

• ustalać dietę

• wykonywać inhalacje

• dobierać techniki karmienia

• modyfikować dawkę leków p/bólowych

Świadczenia rehabilitacyjne:

• rehabilitacja przyłóżkowa

• drenaż ułożeniowy

• gimnastyka oddechowa

• przemieszczanie chorych w łóżku

Dostępność - tak, jak lekarz POZ - dni robocze od 8:00 do 18:00 z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.

Wymagane kwalifikacje pielęgniarki POZ:

• specjalizacja określona w rozporządzeniu

• kurs kwalifikacyjny

• mgr pielęgniarstwa i min III letni staż w POZcie

W Polsce NFZ uznał 40 punktów w skali Bartel jako granicę dostępu do świadczeń opieki długoterminowej.

Pielęgniarka POZ powinna w ciągu 72 godzin od zgłoszenia deklaracji odwiedzić pacjenta i dokonać oceny pielęgniarskiej i dokonać oceny wg skali Bartel.

Jakie kwalifikacje muszą mieć pielęgniarki POZ:

• prawo wykonywania zawodu

• ukończony kurs kwalifikacyjny lub specjalizacja

Pielęgniarka POZ opiekuje się w środowisku bytowania zdrowymi, chorymi, niepełnosprawnymi niezależnie od wieku i płci z wyłączeniem niemowląt do lat 2!

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej

• tą ustawę omawialiśmy na podstawach pielęgniarstwa :-)

więc nie notowałam, bo to by było znów to samo

---