Zastosowanie masażu w mózgowym porażeniu dziecięcym

Mózgowe porażenie dziecięce (mpd) to cały zespół objawów chorobowych spowodowanych bardzo wczesnym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, a więc mózgu, w okresie jego kształtowania się, to jest w czasie ciąży lub w okresie okołoporodowym, czasem też we wczesnym okresie po urodzeniu. Objawy choroby dotyczą nieprawidłowego rozkładu napięcia w poszczególnych grupach mięśni kończyn i grzbietu. Często występuje upośledzenie umysłowe i uszkodzenia zmysłów.

Dzieci z MPD mają zaburzenia ruchowe. By przyspieszyć rozwój dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym, trzeba mu dostarczyć jak najwięcej bodźców zewnętrznych, również dotykowych. Dlatego koniecznym elementem rehabilitacji dzieci z MPD jest oprócz ćwiczeń, właśnie masaż. Masażysta stosuje wstrząsanie, rozcieranie, uciskanie, a także masaż z użyciem szczotek. Używając każdej z tych technik często zmienia siłę nacisku. Im wcześniej takiego masażu nauczą się rodzice, tym szybciej rozwijać się będzie ich dziecko. Najskuteczniejszą i obecnie najczęściej stosowaną metodą masażu jest hinduska metoda - masaż Shantala.

Masaż Shantala

  Masaż Shantala jest to tradycyjny masaż indyjski opisany przez francuskiego położnika Frédéricka Leboyera. Jest masażem dla niemowląt, ale nie tylko; daje pozytywne rezultaty także zastosowany dla dzieci starszych, a w Holandii przystosowano go również dla dorosłych. W kulturach wschodnich dzieci są masowane niemalże od urodzenia a sama sztuka masażu przekazywana jest często z pokolenia na pokolenie.  Masaż niemowlęcia wykonujemy zwykle, gdy dziecko ma różnego rodzaju zaburzenia w rozwoju psychoruchowym. Doznania  dotykowe pozwalają dziecku poznać własne ciało, wyznaczyć jego granice i uświadomić sobie własną odrębność. Ponadto masaż pozytywnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu dziecka;

• pomaga w uregulowaniu snu dziecka, 

• poprawia trawienie,

• wycisza, uspokaja,

• podnosi odporność organizmu, stymuluje układ hormonalny,

• stymuluje rozwój układu nerwowego,

• wzmacnia odporność na stres,

• tonizuje pracę układu oddechowego oraz serca,

• pomaga w zrozumieniu dziecka, tego co komunikuje, jakie potrzeby próbuje przekazać.

• Rozluźnia mięśnie, pomaga w zapobieganiu przykurczy! (co jest naszym celem w rehabilitacji dzieci z mpd)

Rola i znaczenie masażu w rozwoju psychoruchowym dziecka

Dotyk jest niezbędny dla prawidłowego  psychofizycznego i emocjonalnego rozwoju  człowieka.    Brak stymulacji dotykowej u dziecka wpływa również na układ odpornościowy upośledzające jego działanie- w wyniku braku stymulacji dotykowej podnosi się poziom hormonu stresu oraz hamuje wydzielanie hormonu wzrostu. Pieszczoty, kołysanie i dotykanie dziecka przez rodziców czy Dotyk w formie masażu ma wielorakie znaczenie. Masaż stymuluje rozwój motoryczny dziecka, a przez to wpływa na jego rozwój poznawczy (mowa, myślenie, pamięć ). Masaż  poprawia swobodę ruchów, wpływa na samopoczucie naszego dziecka, zapewnia mu relaks oraz, rozluźnia mięsnie i stawy. Masaż stymuluje układ krążenia i układ odpornościowy wzmacnia układ odpornościowy który zaczyna  produkować więcej przeciwciał i tym samym poprawia ogólną odporność dziecka, wspomaga pracę serca, oddychanie i trawienie. Regularne masowanie dziecka daje możliwość kontrolowania jego rozwoju i szybkiego odnajdywania miejsc, w których występują bóle i napięcia. J

Przeciwwskazania do masażu
·        Gorączka
·        Choroby takie jak grypa czy angina
·        Choroba nowotworowa
·        Epilepsja
·        Choroby skóry
·        Choroby ukł. oddechowego, jak astma ( szczególnie przy pogorszeniu się
stanu ogólnego dziecka np. w trakcie napadu astmy)

Aby masaż był skuteczny muszą być spełnione określone warunki.

1. Masaż ma dostarczyć wrażeń czuciowych, ale intensywność i ilość muszą być dostosowane indywidualnie i stopniowo zwiększane w miarę wykonywania zabiegów.

2. Aby wrażenia odbierane przez dziecko były dla niego miłe i przyniosły oczekiwany rezultat, najlepiej jeśli masaż wykonuje osoba bliska dziecku - matka. W przeciwnym wypadku przed rozpoczęciem serii zabiegów terapeuta musi zostać poznany i zaakceptowany przez dziecko.

3. Nie wolno masować dziecka przed upływem jednej godziny (ze względu na częste spożywanie posiłków) a najlepiej po dwóch godzinach od spożycia posiłku.

4. Ze względu na fakt, że do masażu rozbieramy dziecko do naga , ważne jest, aby pomieszczenie było odpowiednio ogrzane.

5. Jeśli to możliwe, przez cały czas należy utrzymywać z dzieckiem kontakt wzrokowy i słowny.

6. W przypadku małych dzieci zabieg wykonujemy układając je na własnych udach. Dzieci starsze możemy masować na materacu ułożonym na podłodze. Nie należy wykonywać masażu na kozetce, gdyż dziecko w obawie przed spadnięciem będzie spięte.

7. Masaż wykonujemy wolno, lekko i co najważniejsze - w stałym rytmie bez odrywania dłoni od ciała pacjenta.

8. Każdy ruch masażu powtarzamy od 3 do 5 razy

9. W trakcie masażu opracowujemy kolejno: klatkę piersiową, kończyny górne, brzuch, kończyny dolne, grzbiet i twarz.

MASAŻ KLATKI PIERSIOWEJ

Masażysta siedzi na podłodze z wyprostowanymi i złączonymi nogami. Ze względu na możliwość opróżnienia dziecka podczas masażu na nogi układamy ceratkę i rozłożoną pieluchę. Układamy dziecko na plecach wzdłuż nóg masażysty tak, że główka dziecka znajduje się przy kolanach masażysty

1. Układamy dłonie obok siebie tak, że palce są zwrócone w kierunku główki dziecka. Rozsuwając dłonie na boki, równocześnie dwoma rekami głaszczemy od linii środkowej do linii pachowych. Następnie głaszczemy nieco słabiej, wracamy do pozycji wyjściowej

2. Teraz ręce będą pracowały na zmianę. Prawa ręka głaszcze od lewej połowy klatki piersiowej lekko skosem do góry, wychodząc na prawe ramię dziecka. Ważne jest aby posuwając obok szyi delikatnie ja musnąć piątym palcem. Następnie lewa ręka masażysty głaszcze od lewego ramienia dziecka lekko skosem w dół dochodząc do prawej połowy klatki piersiowej. I znów posuwając się obok szyi należy ją delikatnie musnąć piątym palcem. Następnie nie odrywając rąk, lecz głaszcząc nieco słabiej, przesuwamy ręce do pozycji wyjściowej.

MASAŻ KOŃCZYNY GÓRNEJ

Układamy dziecko na dowolnym boku wzdłuż nóg masażysty. Główka dziecka w dalszym ciągu znajduje się przy kolanach masażysty. Nie ma znaczenia, którą rączkę będziemy masowac najpierw.

1. Rękę dziecka unosimy do góry i trzymamy jedną ręką za śródręcze. Drugą ręką wykonujemy głaskanie pierścieniowe, posuwając się od barku do nadgarstka. Po dojściu do nadgarstka ręka wykonująca głaskanie przejmuje do trzymania rączkę dziecka, a ręka , która trzymała - uchwytem pierścieniowym najpierw delikatnie zgłaskuje od nadgarstka do barki a następnie (nieco mocniej) wykonuje głaskanie od barku do nadgarstka i tak ręce pracują na zmianę

2. Jest rodzaj lekkiego rozcierania. Ręce pracują jednocześnie, lecz w przeciwnych kierunkach. Obejmujemy ramię dziecka tak jak do głaskania pierścieniowego, ale dwoma rękami (jedna powyżej drugiej). Wykonując ruchy poprzeczne, posuwamy się jednocześnie w kierunku nadgarstka. Po dojściu do nadgarstka zatrzymujemy się dłużej w tym miejscu i stopniowo zmniejszamy tempo Az do zatrzymania się. W dalszej kolejności zmniejszamy ucisk i zgłaskujemy rękami do stawu ramiennego.

3. Teraz przystępujemy do masażu dłoni. Jeżeli dłoń dziecka jest zwinięta, dajemy mu do trzymania palec wskazujący, a kciukiem tej samej ręki głaszczemy od nadgarstka do końca palców po stronie grzbietowej dłoni. Po kilku głaskaniach dłoń dziecka powinna się otworzyć na tyle, że można ją położyć na naszej dłoni, a drugą ręką wykonać głaskanie całą dłonią po stronie grzbietowej od nadgarstka do palców. Następnie odwracamy dłoń i wykonujemy głaskanie po stronie dłoniowej. W analogiczny sposób opracowujemy druga kończynę górną. Oczywiście wcześniej musimy odwrócić dziecko na drugi bok.

MASAŻ BRZUCHA

Ponownie układamy dziecko na plecach wzdłuż nóg masażysty tak, że główka dziecka znajduje się przy kolanach masażysty.

1. Dłońmi ułożonymi poprzecznie na zmianę (raz jedna raz druga) wykonujemy głaskania od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego. Po dojściu do spojenia łonowego nie odrywamy reki, lecz głaszcząc nieco słabiej - bokiem 9ustępując miejsca drugiej ręce) przesuwamy rękę do pozycji wyjściowej.

2. Przedramieniem jednej ręki, ułożonym w poprzek ciała dziecka głaszczemy od wyrostka mieczykowatego mostka do spojenia łonowego. W tym samym czasie druga ręka unosi nóżki dziecka pod kątem 45 60 stopni. PO dojściu do spojenia łonowego nie odrywamy ręki, lecz głaszcząc nieco słabiej - przesuwamy ją do pozycji wyjściowej

MASAŻ KOŃCZYN DOLNYCH

Postępowanie jest analogiczne do omówionego przy masażu kończyny górnej. Dziecko leży na plecach. Główka dziecka znajduje się przy kolanach masażysty. Nie ma znaczenia, którą nóżkę będziemy masować najpierw.

MASAŻ GRZBIETU

Przy masażu grzbietu musimy zmienić kierunek ułożenia dziecka. Należy je ułoży na brzuszku w poprzek naszych nóg.

1. Wykonujemy głaskanie poprzeczne podobne do głaskania piłowego posuwając się stopniowo w kierunku pośladków. Ręce masażysty ułożone są na kręgosłupie na wysokości karku. Równocześnie dwoma rękami wykonujemy głaskania, posuwając się od boku do boku pleców dziecka. Przy każdej zmianie kierunku głaskania ręce nie znacznie przesuwają się w dół ( do pośladków dziecka) tak, że po kilkakrotnej zmianie kierunku ruchu ręce masażysty znajdują się na pośladkach. Kontynuując zabieg, nieco słabiej i bez ruchów na boki, głaszczemy przesuwając się dom pozycji wyjściowej (do karku).

2. Wykonujemy głaskanie podłużne jedną ręką. Ręka bliższa kończyn dolnych dziecka stabilizuje pośladki, a ręka druga ułożona poprzecznie, wykonuje głaskanie od wysokości karku do pośladków. Po dojściu do pośladków nie odrywamy ręki, lecz nieco słabiej głaszczemy z powrotem w kierunku karku.

3. Ręka bliższa kończyn dolnych dziecka stabilizuje pięty. Druga ręka ułożona poprzecznie, wykonuje głaskanie od karku przez pośladki do pięt. Nie odrywamy rąk, lecz nieco słabiej głaszczemy, przesuwając rękę do pozycji wyjściowej.

MASAŻ TWARZY

Układamy dziecko ponownie na plecach wzdłuż nóg masażysty tak, że główka dziecka znajduje się przy kolanach masażysty.

1. Całymi dłońmi ułożonymi na czubku głowy głaszczemy na boki, przez uszy, po bokach szyi i do wyrostków barkowych.

2. Ośmioma palcami głaszczemy od środka czoła na boki i do skroni.

3. Kciukami: od nasady nosa po łukach brwiowych, po zewnętrznych kątach oczu do kącików ust i z powrotem po policzkach do skroni.

4. Kciukami: od nasady nosa po bokach do podstawy nosa i z powrotem.

5. Kciukami: od nasady nosa po bokach nosa do kącików ust i stamtąd po policzkach do skroni.

Dotyk jest niezbędny dla prawidłowego  psychofizycznego i emocjonalnego rozwoju  człowieka !!!

---