METODA MALOWANIA DZIESIĘCIOMA PALCAMI /Finger Paiting/
Autorką - R.F. Show, pedagog. Powstała w 1934 roku.
Inne nazwy:
*zabawa farbami,
*finger-paiting.
Nazwa pochodzi od techniki malowania, czyli maluje się całymi dłońmi farbami, bez pędzla.
Dlaczego dzieci tak to lubią?
Większość dzieci uwielbia malowanie palcami. Po części to uwielbienie wypływa z tego, że podczas malowania palcami wolno im się brudzić i bałaganić. Malowanie palcami jest jedną z najbardziej emocjonujących i satysfakcjonujących form twórczej ekspresji dzieci. Korzyści malowania to nie tylko wzmocnienie rąk i palców, ale także pomoc w poznaniu procesu mieszania kolorów.
Znaczenie tej metody
Ta metoda spełnia funkcje diagnostyczne. Bierze się pod uwagę stosunek dziecka
do tworzywa, czas wykonywania zadania, element ekspresji ruchowej, zachowanie wobec kolorów. Wykonuje się w tej metodzie naturalną skłonność dzieci do bawienia się substancjami gęstej konsystencji. Malowanie dziesięcioma palcami, ma wiele wspólnego
z naturalną skłonnością do paćkania się w substancjach o konsystencji błota.
Wykorzystanie tej skłonności okazuje się bardzo przydatne w terapii.
Walory tej metody to:
pomoc w pokonywaniu lęków,
uwalnianie się od zahamowań,
wzmacnianie wiary we własne siły,
pobudzanie ekspresji fantastycznej oraz wartości diagnostyczne.
Malowanie palcami jest wykorzystywane do nadania swobody wzorcom ruchowym, do uzyskiwania płynności ruchów. Metoda wymaga tylko przygotowania farb o sześciu kolorach oraz papieru.
W spontanicznej działalności plastycznej kształtuje się poznawczy i emocjonalny stosunek do świata. Twórczość plastyczna daje olbrzymie możliwości wyrażania ekspresji emocjonalnej. Dziecko przedstawia to, co lubi, czym się interesuje, czego boi się lub nienawidzi. W metodzie malowania dziesięcioma palcami dziecko zachęca się do eksperymentowania różnymi rodzajami ruchu, co sprzyja rozwojowi procesów percepcyjnych i motorycznych. Nauczyciel - terapeuta zwraca uwagę na czynności dziecka, pomaga mu w doświadczeniach z układami ruchowymi np. ruchy równoległe, o różnym kształcie, wielkości itp.
Przebieg zajęć:
Podczas terapii metodą "malowania dziesięcioma palcami" instruuje się dziecko dokładnie, co ma robić. Otrzymuje ono duży arkusz papieru oraz farby, a jego zadaniem jest namalowanie jakiegoś obrazu. Pozostawia mu się zupełną swobodę i inicjatywę malowania. Malowanie odbywa się dłońmi oraz palcami dziecka. Dzieci malują bezpośrednio mocząc w farbie palce. Wykonują rysunek na bardzo dużych arkuszach papieru, co zapewnia swobodę ekspresji. Daje to duże możliwości wypowiedzi graficznych przy minimum zdolności plastycznych. Zajęcia trwają 20-40 minut, a powinny kończyć się urządzeniem mini wystawy, np. przyczepieniem wykonanego obrazka do słomianej maty, na tablicy itp. Podkreśla się w ten sposób wartość pracy dziecka.
W praktyce stosując metodę malowania dziesięcioma palcami należy kierować się pewnym tokiem postępowania:
1. Przygotowanie do zajęć:
- zaleca się stosowanie 6 podstawowych kolorów: niebieski, czarny,
czerwony, brązowy, zielony, żółty,
- farby powinny się znajdować w miseczkach swobodnie mieszczących dłonie dziecka,
- malować można na białym lub szarym papierze 55x40 cm (na stole lub sztalugach),
- malując dziecko może obchodzić stolik ze wszystkich stron (swobodny dostęp),
- w pobliżu należy umieścić miednicę z wodą i ręcznik.
2. Technika wykonania:
- wszystkie materiały powinny być przygotowane przed wejściem dzieci,
- należy przekazać dzieciom instrukcję słowną uzależnioną od wieku dziecka i jego cech indywidualnych. „W tych miseczkach jest farba. Nie będziemy zużywali pędzli, mamy przecież dziesięć palców - pięć na jednej ręce i pięć na drugiej ręce, będziemy więc malować palcami. Dziesięć palców to chyba więcej niż jeden pędzel. Można malować, cokolwiek chcesz, powiedz mi, gdy obraz będzie skończony”
- dziecko samo przypina papier pionowo lub poziomo (jak chce),
- jeżeli dziecko ma opory przed włożeniem ręki do farby, sami zanurzamy dłoń dla zachęty,
- dziecko wykonuje obrazek i odpowiada na pytania dotyczące jego treści,
3. Analiza zachowania się dziecka pozwala na uchwycenie zmian zachodzących w jego zachowaniu. Obserwacji poddajemy szereg elementów:
- ustosunkowanie się dziecka do tworzywa (postawa zachowania dystansu i postawa zaangażowania),
- element czasu: start do zajęć - im dłuższy, tym większa możliwość wystąpienia u dzieci stanów lękowych; częstotliwość i długość przerw w pracy - mogą być objawem np. reakcji lękowych na barwę lub lękiem przed zabrudzeniem (myją ręce),
- element ruchu: sposób nakładania farby - klepanie rozmazanej farby, tworzenie kolein, wcieranie, tworzenie kropek; kierunek ekspresji ruchowej - odśrodkowy i dośrodkowy,
- zachowanie się wobec kolorów obejmuje trzy elementy: wybór kolorów oraz kolejność użycia kolorów, reakcja dziecka na kolor widziany na arkuszu, poprawianie położonego koloru.
Przy wykonywaniu przez dzieci pracy należy obserwować:
sposób nabierania farby,
reakcje na zanurzanie ręki w masie,
kolejność użycia kolorów, zapełnienie płaszczyzny,
kierunek linii przy malowaniu,
zakres linii,
reakcje mimiczne i werbalne dziecka,
tempo pracy, przerwy i czas pracy.
Te wszystkie spostrzeżenia daję wiele informacji o dziecku i pozwalają na ukierunkowanie dalszej pracy terapeutycznej.
FARBA DO MALOWANIA PALCAMI:
Przepis I:
Rozgotowujemy mydło lub płatki mydlane
Po ostudzeniu i otrzymaniu galaretki dosypujemy mąkę (ew. trochę mąki ziemniaczanej)
Tak otrzymaną masę zabarwiamy farbami
Chcąc uzyskać gładka masę dodajemy oleju lub gliceryny.
Przepis II:
Składniki:
1 szklanka mąki
1 łyżka stołowa soli
1,5 szklanki zimnej wody
1 szklanka gorącej wody
0,25 szklanki barwnika spożywczego w płynie
Zmieszać sól z mąką. Dodać zimną wodę i mieszać do uzyskania jednolitej konsystencji. Dodać gorącą wodę, zagotować, cały czas mieszając, do uzyskania jednolitej konsystencji. Po wystygnięciu dodać barwnik spożywczy.
Opracowały: Justyna Wściseł, Agata Poziomkowska
Źródła:
Agnieszka Laskowska - Metody jakie stosuję w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Bożena Litwin - Wykorzystanie metody malowania dziesięcioma palcami w terapii dziecka niesłyszącego
2