Powstawanie nasion jest związane z przemiana pokoleń
To następowanie po sobie pokolenia haploidalnego-gametofit i rozmnażającym się płciowo z pokoleniem diploidalnym-sporofit i rozmnażającym się bezpłciowo.
U organowców(mszaki)przemiana ta ma charakter cykliczny n-2n-n-2n… i heteromorficzny tzn.że pokolenia pod wzgl budowy morfologicznej róznia się morfologicznie(budowa i składem genetycznym)
U nago i okrytonasiennychsporofitem jest dojrzały osobnik(zaczyna się od zygoty) a gametofitem:
*żeńskim-rozwiniety woreczek zalążkowy
*męskim-rozwiniete ziarno pyłku
Rośliny nagozalążkowe(nagonasienne)
Nazwa bierze się z tad, że u nich zalążki sA nagie-lezą na owocolistkach.
Nagonasienne dlatego, że nasiona nie SA okryte owocnią, a leżą one nie odsłonięte na łuskach nasiennych,które powstają z owocolistków.
Inne cechy nagozalążkowych:
*zalążek posiada pojedynczą osłonkę
*wys. pojedyncze zapłodnienie
*pows. tylko nasiona
*w nasieniu tkanką zapasową jest bielmo pierwotne zwane prabielmem(jest ono haploidalne)
*współczesne żyjące SA wszystkie wiatropylne
*kwiaty śa zawsze rozdzielnopłciowe
*ulistnienie skrętoległe
Kwiatem żeńskim u nagozalążkowych jest owocolistek zalążkami. Jest on okryty pojedynczą osłonką która na szczycie się nie zrasta tworząc okienko. Wew. zalążka jest ośrodek, którego jedna z komórek zwana jest komórką macierzystą woreczka zalążkowego(makrosporocyt). Dzieli się mejotycznie i powst. 4 haploidalne komórki których 3 zanikają a jedna rozrasta się i powst jednojądrowo haploidalny woreczek zalążkowy(jest on odpowiednikiem zarodnika żeńskiego-makrospory).Nastepnie jądro tego woreczka przechodzi wielokrotnie podziały mitotyczne(u sosny jest to 8-11)i powst.nam wielojądrowy-komórkowy woreczek zalążkowy z dwoma szczątkowymi rodniami i komórkami jajowymi(ten woreczek wielojądrowy jest homologiem gametofitu żeńskiego).W takim stanie rozwoju jest przygotowany do zapłodnienia
Kwiatem męskim jest pręcik lub zbiór pręcików nagozalążkowych pręciki są siedzące i zbudowane są tylko z główki, która składa się z dwóch komór pylnikowych komorach pylnikowych wyst tkanka archesporialna(zarodnikotwórcza) którek kom.dzielą się mejotycznie i powst.haploidalne jednojadrowe ziarna pyłku które otoczone SA dwoma oslonkami:zew-egzyna i wew-indyną(te jednojądrowe ziarna pylku SA homologami zarodników męskich-makrospory)
Rozwój ziaren pyłku niekiedy rozpoczyna się w woreczkach pyłkowych, a do ich całkowitego rozwoju dochodzi po zapyleniu czyli przeniesieniu ziarna pyłku przez wietr na okienko zalążka. Wówczas z wew oslonki-indymy tworzy się łagiewka pyłkowa, a jadro dzieli się kilkakrotnie mitotycznie i powstaje: dwie szczątkowe komórki przedroślowe, kom. trzonowa zwana ścianą, kom. wegetatywna, która kieruje wzrostem łagiewki oraz kom. generatywna wlaściwa, która w ostatniej fazie tuz przed zapłodnieniem dzieli się na 2 kom plemnikowi-plemniki. Tak rozwinięte ziarno pyłku(łagiewka, dwie szczątkowe kom przedrośla ,kom ściany i dwie kom plemnikowi plemnikLand.Of.The.Dead.Unrated.Cut.2005.DVDRip.XviD-UnSeeNowi.ą homologami gametofitu męskiego.
Kiedy łagiewka pyłkowa przerośnie nam okienko i ośrodek zalążka wyrasta ona do rodni z kom. Jajową gdzie jej szczyt zostaje rozpuszczony, kom wegetatywna zanika a do rodni wlew się jedno z jąder plemnikowych gdzie łączy się z kom jajową i powstaje zygota(2n) która z następnie przekształca się w zarodek. W tym czasie kom woreczka zalążkowego(gamet żeńskiego)przekształcają się w tkankę zapasową zwaną bielmem pierwotnym lub prabielmem 1n).Natomiast osłonka zalążka przekształca się w łupinę nasienną i powstaje nam nasienie.
Z chwilą tworzenia się nasion owocolistki drewnieją i powstaje z nich łuski nasienne.
Nasienie u nagozalążkowych powstaje w zalążkach składa się:
*zarodka 2n=kom jajowa +kom plemnikowi
*prabielma n= przekształcony woreczek zalążkowy(gamet żeński)
*łupina nasienna 2n=przekszt osłonka zalążka
U cisowatych nasiona sA ukryte w tzw. osłonce, która jest wytworem pierścienia kom znajdujących się u nasady zalążka.(jest to jedna cześć cisu, która nie posiada trującej bakkatyny).
U jałowców owocolistki częściowo się zrastają przez co powstają niby owoce zwane szyszko-jagodami.
Rośliny okrytozalążkowe (nasienne)
Cechy:
*zalążki SA ukryte w słupkach, które powstają ze zrośnięcia się owocolistków
*wyst podwójne zapłodnienie
*powst owoce=nasienie+owoce
*tkanką zapasową nasiona jest bielmo(3n) lub obielmo(2 n)
*wyst różne sposoby zapylania
Za kwiat żeński należy uznać słupek, który powstaje ze zrośnięcia się owocolistków lub owocolistka. Ze zrośnięcia ilu on powstał mówi nam tzw. Krotność słupka, natomiast jaki sposób zrastaj się owocolistki mówi nam komorowość słupka.
Słupek składa się z :*znamienia* szyjki* zalążni
Zalążek pokryty jest podwójną osłonką, która na szczycie nie zrasta się tworząc okienko. Jedna z Komorek zwana kom macierzystą woreczka zalążkowego dzieli się mejotycznie i powstaje 4 kom haploidalne, 3 zanikają i rozrasta się. Powstaje jednojądrowy woreczek zalążkowy(odpowiednik zarodnika męskiego-makrospory).Jadro tego woreczka dzieli się 3 razy mejotycznie i powst ośmiojądrowy woreczek zalążkowy(odpowiednik gametofitu żeńskiego)żeńskiego składa się z:
*przy okienku znajduje tzw.aparat jajowy skladający się z dużej kom.jajowej i 2 kom pomocniczych zwanych synergidami(SA one pozostałością rodu)
W centralnym woreczku zalążkowym umieszczone są 2 jadra które nazywamy wtórnym jądrem woreczka zalążkowego lub komórką centralną.Na biegunie przeciwległym do okienka SA 3 jadra zwane antypodami.
Tak rozwiniety ośmiojądrowy woreczek zalążkowy jest u okrytozalążkowych gametofitem żeńskim.Jest on gotowy do podwójnego zapłodnienia.
Pręcik u okrytozalążkowych sklada się z nitki pręcikowej i główki, a glowka sklada się z dwóch pylnikow polaczonych lacznikiem.(tkanka zarodnikotwórcza)Powstaja haploidalne jednojadrowe ziarna pyłku(to odpowiedniki zarodników meskich)
Rozwój ziaren pyłku rozpoczyna się już w komórkach pyłkowych, a do ich całkowitego rozwoju dochodzi po zapyleniu czyli po przeniesieniu ziaren pylku na znamie slupka.
Rodzaje zapylenia i sposoby zapylenia wówczas wew. Osłonki ziarnka pylku-indyma-tworzy się łagiewka a jądro dzieli się mitotycznie: pierwszy raz na kom wegetatywną, która kieruje wzrostem łagiewki oraz na kom generatywną która dzieli się jeszcze raz mitotycznie na dwie kom plemnikowi. Tak zbudowane zierno pyłku :łagiewka + kom wedet +2 kom plemnikowi SA gametofitem męskim.
Kiedy łagiewka pyłkowa przerośnie nam ze znamienia słupka , okienko i ośrodek złącza się i wrośnie do woreczka tam jej szczyt zostaje rozpuszczonymi kom. Wedet zanika, a do woreczka wlewają się 2 kom. plemnikowe i dochodzi do podwójnego zapłodnienia
Podwójne zapłodnienie polega na tym żę jedna kom plemnikowi łączy się z kom jajową i powstaje zygota, która następnie przekształca się w zarodek. Druga z kom plemnikowych łaczy się ze wspólnym jadrem woreczka i powstaje zygota(3n) z której rozwija się tkanka zapasowa zwana bielmem.
W tym czasie z pozostałych warstw ośrodka tworzy się drugi rodzaj tk. zapasowej zwanej bielmem z zasłony zalążka wykształca się łupina nasienna i powstają nasiona.
Z chwilą tworzenia się nasiona ściany zalążni przekształcają się w owocnie i powstaje owoc.
Nasienie powstaje z zalążka i zbudowanie jest z:
*zarodka 2n=kom jajowa+kom plemnikowi
*bielma 3n=wtórne jądro woreczka zalążkowego 2n+kom plemnikowi
*obielma 2n=przeksztalcona osłonka zalążka
Rodzaje i sposoby zapylenia
Sposób zapylenia mówi o tym w jaki sposób jest transportowany pyłek z woreczków pyłkowych na znamię słuokow
I)Wiatropylność(anemogamia)-wyst u wszystkich współcześnie żyjących nagozalążkowych jak u wielu okrytozalążkowych przypadku wiatropylności ziarna pyłku posiadają jak gdyby skrzydełka w postaci tzw. workow powietrznych
II)Przez zwierzęta(zoogamia)
1)przez owady-aby ułatwić ten proces rośliny, a szczególnie kwiaty żeńskie wydalają różnego rodzaju subst np.nektar przyciągający owady oraz wytwarzają barwny okwiat
2)przez ptaki-np.koliber
3)przez ślimaki
4)przez ssaki np.nietoperze
III)Przez wode(heterogamia)
Rodzaje zapylenia:
1)Samopylność- zjawisko niekorzystne z punktu widzenia ewolucji, bo nie doprowadza do rekombinacji genów i w wyniku samozapylenia dochodzi do wypladniania się roślin i do zmniejszenia plonów. Dlatego wiele roślin wytworzyło mechanizmy obronne przed samopylnością
Mechanizmy:
*rozdzielnopłciowości kwiatów
*dwupienność roślin(na jednym męskie a na drugim żeńskie)
*przedprątność (wcześniej dijrzewaja pręciki i wysypują słupek niż jest dojrzałe znamię słupka
*przedsłupnośc (wcześniej dojrzewają słupki niż pręciki)
*heterostylia- różnopostaciowość kwiatu(pręciki mogą być odgięte na zew)
*samosterylnośc (samopłonność, samoniezgodność)
(niektóre rośliny mogą wytworzyć kwiaty klejstogamiczne
2)Zapylenie krzyżowe -ziarno pyłku zawsze pochodzi z innego kwiatu a niekiedy niekiedy innej rośliny
Istnieje zjawisko allelopatii.
Powstanie owoców i nasion na drodze bezpłciowej.
PARTENOGENEZA- powstawanie zarodków, a przez to i nasion oraz owoców z niezapłodnionej komórki jajowej. Jeżeli powstają owoce bez zapłodnienia (nie powstają zarodki).
Innym sposobem powstawania zarodków bez zapłodnienia to:
APOGAMIA- powstawanie zarodka z niezapłodnionej, jakiejkolwiek komórki woreczka zalążkowego, z wyjątkiem komórki jajowej; np. z synergii, antypod lub wtórnego jądra woreczka zalążkowego
POLIEMBRIONIA- wielozarodkowość, powstanie zarodków z jakiejkolwiek komórki zalążka komórki woreczka zalążkowego (częste zjawisko u kukurydzy)
ANDROGENEZA- powstawanie zarodka z komórek ziarna pyłku, najczęściej komórek plemnikowych.
Rodzaje nasion:
-bielmowe
-obielmowe
-bezbielmowe
Owoc= owocnia + nasiono
Owoce:
POJEDYŃCZE- powstają z kwiatów słupkowych lub wielosłupkowych, ale o słupkowiu wolnym- czyli APOKARPICZNYM, gdzie każdy z owoców powstaje z osobnego słupka:
-> POJEDYŃCZE O OWOCNI SUCHEJ:
--> SUCHEJ PĘKAJĄCE:
---> mieszek- powstaje ze słupka jednokomorowego i pęka wzdłuż szwów zrastania się owocolistka;
---> strąk- pęka z dwóch stron, wzdłuż szwów owocolistka i nera środkowego (rodzina: motylkowe);
--->łuszczyna, łuszczynka- owoc dwukrotny / dwukomorowy pękający z dwóch stron, a nasiona są umieszczone na przegrodzie środkowej, tj na fałszywej przegrodzie (np. kapustne)
--->torebka- owoc wielokrotny / wielokomorowy, pęka wzdłuż szwa, charakterystyczne dla goździkowatych
--> SUCHEJ NIEPĘKAJĄCE:
--->ziarniak- owocnia niepękająca, zrośnięta z łupiną nasienną, tworzy łupinę nasienno- owocową, występuje np. u traw
--->niełupka- owocnia skórzasta, nie zrasta się z łupiną nasienną, np. u astrowatych
--->orzech- owocnia silnie zdrewniała, nie zrasta się z owocnią
-> POJEDYŃCZE O OWOCNI SOCZYSTEJ:
--> JAGODA: wielonasienna, soczysta.
---> właściwa- powstaje tylko z zalążni słupka
---> rzekomy- in. szupinkowy, oprócz zalążni słupka udział w tworzeniu mają inne części kwiatu, jak np. dno kwiatowe;
--> PESTKOWIEC: zewnętrzna część owocni = egzokarp tworzy skórkę, środkowa =mezokarp tworzy soczysty miąższ, za wewnętrzna =endokarp jest silnie zdrewniały i tworzy pestkę, np. jabłko
-->JABŁKO: typowy szubinkowy, część soczysta (jadalna powstaje z dna kwiatowego, a zew. część - skórzasta z zalążni słupka)
ZNACZANIE ZDOLNOŚCI KIEŁKOWANIA
Kiełkowanie jest to złożony proces fizjologiczny, którego następstwem są zmiany anatomiczne i morfologiczne zachodzące w zarodku. W procesie kiełkowania możemy wyróżnić następujące fazy: 1) faza fizyczna, której głównym zjawiskiem jest pobieranie wody i pęcznienie nasion; 2) faza biochemiczna, w której zwiększa się aktywność enzymu i następuje przemiana nierozpuszczalnych zw zapasowych w zw rozpuszczalne, które zostaja przemieszczone do miejsc syntezy różnych zw; 3) faza wzrostu, zaczynaja się podziały komórkowe i zwiększają się rozmiary kom zarodka oraz następuje różnicowanie się tych kom na poszczególne tk. W wyniku podziału i wzrostu poszczególnych kom następuje rozerwanie okrywy nasiennej a niekiedy także owocni i kiełek (zawiązek korzenia) wydostaje się na zewn nasienia.
Ocena zdolności kiełkowania polega na pobudzeniu zarodka po umieszczeniu nasion w optymalnych warunkach środowiska i obliczeniu liczby nasion kiełkujących.
Jeżeli ocene zdolności kiełkowania trzeba wykonać w krótkim czasie lub gdy nasiona są fizjologicznie niedojrzałe zamiast oceny zdolności kiełkowania dopuszcza się określenie żywotności nasion metodą tetrazolinową.
Analize zdolności kiełkowania przeprowadza się zawsze po oznaczeniu czystości nasion, bo do kiełkowania bierzemy tylko nasiona czyste.
WARUNKI KIEŁKOWANIA
Kiełkowanie jest zależne od czynników zewn środowiska tj. woda, temp, światła, powietrza. Podłoże do kiełkowania powinno zapewnić dostateczna ilość wody i tlenu oraz powinno być wolne od czynników chorobotwórczych i zw toksycznych.
Przepisy międzynarodowe zalecaja stosowanie następujących podłoży: *bibuła filtracyjna - powinna mieć dużą pojemność wodna, pH 6,5-7,5 oraz powinna być wolna od szkodliwych subst chemicznych. Stosuje się ją najczęściej w postaci tzw. podkładu płaskiego w płytkach Petriego, w kiełkownikach Jakobsena lub niekiedy w postaci rulonu lub harmonijki. Grubość podłoża bibułowego po nawilżeniu nie powinna być mniejsza niż 2mm i może składać się z jednej lub kilku warstw; * piasek rzeczny - powinien mieć ziarna o śr 0,05-0,8mm i pH 6,5-7,5. przy używaniu jednorazowym można go nie przemywać i nie prażyć, natomiast przy stosowaniu wielokrotnym za każdym razem należy dokładnie go przemyć i wyprażyć w temp 200°C; *ziemia kompostowa - przed użyciem przesiewa się w celu wyeliminowania grubszych cząstek a następnie dodaje się piasek i glinę w takich proporcjach aby nawilżona ziemia dawała się uformować w kulkę, którą łatwo można rozgnieść palcami. Zawsze ziemie kompostową wraz z ziemią i gliną przed nawilżeniem należy wyprażyć w temp 200°C
Podłoża do kiełkowania umieszcza się w odpowiednich kiełkownikach, pojemnikach, bądź z tworzyw sztucznych najczęściej są to kuwety bądź pojemniki porcelanowe.
Podłoże bibułowe układane jest w płytkach Petriego.
WILGOTNOŚĆ PODŁOŻA I DOPŁYW POWIETRZA
Wilgotnośc wpływa w największym stopniu na przebieg kiełkowania a niedostateczne nawilżenie opóźnia je a nadmierne utrudnia.Nawilżenie początkowe reguluje się zależnie od właściwości podłoża oraz wymagań nasion poszczególnych gat.
Stopień nawilżenia powinien zapewnić 90-95% wilgotności względnej powietrza otaczającego nasiona. Dodawanie wody podczas kiełkowania zależy od szybkości jej ubywania. Nasiona świeżo zebrane oraz nasiona szpinaku i buraka wym podłoża o mniejszym nasyceniu wodą. Ilośc wody potrzebna do zwilżania piasku lub ziemi kompostowej zależy od ich wilgotności fizycznych oraz zapotrzebowania nasion na wodę np. nasiona traz mogą kiełkowac w piasku nawilżonym do 50% pojemności wodnej a kukurydzy i rośl motylkowych do 60% pojemności wodnej piasku. Do nawilżania podłoża używa się wody chemicznie obojętnej dlatego wodę o dużej zawartości żelaza należy przegotować i napowietrzyć. Natomiast wodę destylowaną możemy używać dopiero 48h po destylacji.
Kiełkujące nasiona muszą mieć stały dopływ tlenu dlatego wszelkiego rodzaju kołpaki na kiełkownikach muszą być otwarte a płytki Petriego odkryte.
TEMPERATURA KIEŁKOWANIA
Może ona działać stymulująco lub hamująco na aktywność enzymu i intensywność procesów biochemicznych kiełkujących nasion. Dlatego kiełkowanie przeprowadza się w temp optymalnej dla danego gat.
Przepisy międzynarodowe przewidują stosowanie podczas kiełkowania bądź to temp stałej (10,15,18,20°C) lub temp zmiennej najczęściej 20 i 30°C. Przy stosowaniu temp zmiennej niższą temp utrzymuje się w ciągu 16h a wyższą przez 8h na dole.
Zmiana temp może odbywać się tylko stopniowo np. w ciagu 3h. Jednak dla gat znajdujących się w stanie spoczynku zaleca się szybka zmianę temp co możemy uzyskać przez przeniesienie kiełków z nasionami do pomieszczeń o innej temp.
OŚWIETLENIE
Nasiona większości gat sa obojętne na światło podczas kiełkowania Istnieje jednak grupa rośl na, które światło działa stymulująco. Nasiona tych roślin kiełkują na świetle szybciej i wykazują większą zdolność kiełkowania np. brzozy.
Istnieją też gat u których światło może hamować proces kiełkowania np. facelia. Nasiona gat u których światło stymuluje kiełkowanie powinny być oświetlone rozproszonym światłem dziennym lub jarzeniowym o natężeniu 750-1250 lux a okres oświetlenia nie dłuższy niż 12h na dobę.
ZABIEGO SPECJALNE
W przypadku niskiej zdolności kiełkowania, przy dużym % nasion zdrowych niekiełkujących przepisy zalecaja zastosowanie 1 z zabiegów specjalnych: * nagrzewanie nasion przez okres 1-7 dni w pomieszczeniu o temp 40°C; * moczenie lub płukanie nasion w wodzie o temp 20°C przez 24h; * kilkudniowe chłodzenie nasion na nawilżonym podłożu (5-10°C); * nacinanie okrywy nasiennej (skaryfikacja) bezpośrednio przez umieszczeniem nasion na podłożu; * w przypadku owoców usuwanie owocni bezpośrednio przed umieszczeniem nasion na podłożu, * nawilżanie podłoża 0,2% roztworem KNO3 przed ułożeniem nasion na podłożu; * nawilżanie podłoża GA3 o stężeniu 500ppm
WYKONYWANIE OZNACZENIA
Do badania zdolności kiełkowania odliczamy bez wyboru 400 lub 300 nasion w powtórzeniach po 100. W przypadku nasion dużych np. bób, dynia, groch możemy wykonać próbę kiełkowania w 8 lub 6 powtórzeniach po 50 szt i 2 sąsiadujące ze soba powtórzenia traktujemy łącznie.
Odliczone nasiona układa się na podłożu właściwym dla badanego gat i każde naczynie etykietujemy.
Ocenę kiełkowania przeprowadzamy2-krotnie w czasie ustalonym dla każdego gat.
Obliczanie wstępne pozwala ustalić liczbę nazywana potocznie energią kiełkowania tzn. liczbę nasion zdolnych do szybkiego kiełkowania - wyraża się w %.
Czas, po upływie którego oblicza się energię kiełkowania ustalono, na podstawie średniej minimalnej liczby dni, po których kiełkuje max liczba nasion.
Obliczenie końcowe przeprowadza się po upływie czasu tak obliczonego aby wszystkie żywe nasiona zdążyły wykiełkować. W ten sposób otrzymujemy wskaźnik zdolności kiełkowania wyrażony w %.
Podstawę oceny kiełkowania stanowi założenie zgodnie z którym nasiona, które w czasie i warunkach właściwych dla danego gat wykształciły normalny kiełek będą zdolne do dalszego właściwego rozwoju w sprzyjających warunkach polowych.
Zdolność kiełkowania określa więc % nasion kiełkujących normalnie w warunkach i czasie wyznaczonym do wykonania oceny.
Ocenę kiełkujących nasion należy więc przeprowadzić w takim okresie ich rozwoju, kiedy można ustalić czy kiełkujące nasiona mają normalnie wykształcone podstawowe organy.
Podczas oceny kiełkowania wyróżnia się najczęściej 2 grupy nasion: 1) nasiona normalnie kiełkujące - zaliczamy te, które posiadają: * dobrze rozwinięty system korzeniowy z korzeniem głównym, w przypadku korzenia palowego, a dla rośl wykształcających system wiązkowy z co najmniej 2 korzeniami, * dobrze rozwinięta i nieuszkodzoną częścią podliścieniową, * nieuszkodzony pączek z dobrze rozwiniętym zielonym liściem okrytym lub wysuwającym się z pochewki albo z normalnym stożkiem wzrostu, * w przypadku rośl jednoliściennych z dobrze rozwiniętym 1 liściem, a dwuliściennych z 2 liścieniami.
Do tej grupy kiełków normalnie kiełkujących zalicza się też kiełki lekko uszkodzone, ale wykazujące silny wzrost i harmonijny rozwój wszystkich podstawowych organów, a mianowicie: @ kiełki grochu, fasoli oraz gat z rodziny dyniowatych, które maja uszkodzony korzeń główny, ale wykształciły liczne korzenie boczne, wystarczą długie i silne by utrzymać rośl w podłożu; @ kiełki z powierzchniowymi uszkodzeniami i ubytkami nie sięgającymi tk przewodzących części pod i nadliścieniowej lub na liścieniu; @ kiełki roślin dwuliściennych z dobrze rozwiniętym 1 liścieniem.
Niekiedy podczas oceny kiełkowania wyróżnia się dodatkowe grupy nasion, a mianowicie:
Nasiona zdrowe- nie kiełkujące to takie, które pobrały wodę nie wytworzyły kiełków w przewidzianym terminie ale zachowały zdrowy wygląd.
Nasiona martwe- obliczenie wyników polega na podsumowaniu liczby nasion normalnie kiełkujących. Uznaje się tylko wyniki, wyniki zdolności kiełkowania nie przekraczające poszczególnych powtórzeniach dopuszczalnych odchyleń.
Po dokonaniu oceny laboratoryjnej a szczególnie czystości nasion i zdolności kiełkowania oblicza się wartość użytkową nasion (mówi nam ile kg na ha). Jak również podaje się stopnie kwalifikacji nasion.
Obliczenie wartości użytkowej nasion:
Wu=C*K/100 gdzie:
Wu- wartość użytkowa,
C- czystość nasion,
K- zdolność kiełkowania,
Stopnie kwalifikacji nasion.
a)dla odmian ustalonych:
SE- superelita,
Eh- elita hodowlana,
E- elita,
O- oryginał,
Iads- pierwszy odsiew,
Okw- odsiew kwalifikowany,
b)dla odmian mieszańcowych:
Rm- mateczna forma rodzicielska,
Ro- ojcowska forma rodzicielska,
F1- pierwsze pokolenie mieszańcowe,
OZNACZANIE ŻYWOTNOŚĆI NASION METODAMI BIOCHEMICZNYMI.
Stosuje się wówczas gdy nie można oznaczyć zdolności kiełkowania- dotyczy to nasion będących w stanie spoczynku i nasion o długim okresie kiełkowania. Przepisy ISTA zalecają najczęściej stosowanie metody tetrozolinowej Lakona. Jednak w dalszym ciągu UE mają jeszcze dwie metody indygokarminowi i metoda kwaśnej fuksyny.
Metoda TETRAZOLINOWA- polega na wykorzystaniu reakcji barwnej zachodzącej między żywymi tkankami nasienia a wskaźnika. Bezbarwny roztwór 2,3 lub 5 chlorku trójfenylotetrazaliny przenika do nasienia i w żywych komórkach pod wpływem aktywnych PECHYDROGENAZ ulega redukcji do 2,3 lub 5 trójfenyloformozanu w ten sposób żywe części nasienia przebarwiają się na kolor czerwony, a martwe pozostają nie zabarwione . Rozgraniczenie żywych i martwych części nasienia jest trwałe i wyraźne.
Oznaczanie rozpoczynamy od liczenia z nasion czystych 2 razy po 100 nasion, a następnie moczymy je w wodzie o temp. pokojowej przez czas odpowiedni dla danego gatunku.
-Następnie nasiona preparujemy tak aby nie uszkodzić zarodka i każde powtarzanie umieszczamy oddzielnie w roztworze tetrazoliny.
-Po barwieniu roztwór odlewamy, a nasiona przemywamy czystą wodą. Za tkanki żywe uważa się wszystkie te tkanki, które zostały przebarwione nie zależnie od stopnia przebarwienia.
-Następnie określamy zasięg części martwych na liścieniach, a niekiedy także na części podliścieniowej i zawiązkach korzeni.
Metoda INDYGOKARMINOWA jest wykorzystywana najczęściej do oznaczania żywotności nasion drzew i krzewów do barwienia stosuje się 0,1 lub 0,2% roztworu