RANY, KRWOTOKI, URAZY NARZĄDU RUCHU.

I. Rany.

To przerwanie ciągłości skóry i/lub tkanek głębszych. W zależności od rozmiarów i głębokości rany mogą zostać uszkodzone naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, kości i inne narządy. Rana powstaje na skutek działania czynnika zewnętrznego (np. urazy mechaniczne, wysoka temperatura, zimno, substancje chemiczne).

Objawy:

1. Ból - uszkodzenie zakończeń nerwowych.

2. Krwawienie - uszkodzenie naczyń krwionośnych

Rodzaje ran

1. otarcia - powstaje przy stycznym działaniu tępego przedmiotu, duży ból, wysięk,

2. rany cięte - powstaje na skutek prostopadłego zadziałania na powierzchnię skóry ostrego przedmiotu o równych brzegach, duże krwawienie (mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia),

3. rany kłute - działanie przedmiotów ostrych, długich - mogą być głębokie i krwawić do wewnątrz,

4. rany tłuczone - tępy uraz najczęściej tam gdzie kości leżą bezpośrednio pod skórą,

5. rany miażdżone - bardzo silny tępy uraz - rozerwanie naczyń krwionośnych i tworzenie głębokiego krwiaka,

6. rany szarpane - styczne pod względem powierzchni działanie przedmiotów długich ostrych, rany powoduje zbytnie napięcie skóry,

7. rany postrzałowe - wlot, wylot, kula w ciele,

8. rana na skutek ukąszenia węża - jedna lub dwie punktowate ranki - jad,

9. oparzenia chemiczne - kwasy, ługi, brak krwawienie, trujące działanie substancji,

10. oparzenia termiczne.

Zasady udzielania pierwszej pomocy przy ranach:

1. jałowe zaopatrzenie - najpierw jałowa gaza (zakładać tak, by strona przykładana do rany nie była dotykana), później przybandażować zwykłym bandażem lub elastycznym

2. nie przemywać, nie dotykać (ewentualnie do przemywania służy tylko i wyłącznie woda utleniona) - wyjątek oparzenia (polewanie zimną wodą do przyjazdu pogotowia, pamiętać o czystości)

3. nie usuwać ciał obcych ( ponieważ tamują krwawienie),

4. wezwać pomoc fachową,

5. zabezpieczenie amputowanych części ciała (owinięcie opatrunkiem, czysty worek foliowy, pamiętać o czystości!)

II. Krwotoki

To przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i wypływ krwi przez uszkodzoną jego ścianę.

Rodzaje:

• tętniczy - krew wypływa z tętnicy pod ciśnieniem zgodnie z falą tętna, jest jasnoczerwona (zawiera tlen)

• żylny - krew wypływa z żyły, ale pod mniejszym ciśnieniem niż z tętnicy i jest ciemnoczerwona (zawiera dwutlenek węgla),

• włośniczkowy (kapilarny) - krew wypływa z włośniczki (cienkie, drobne naczynia krwionośne) - krew sączy się.

Krwotok może być zewnętrzny lub wewnętrzny.

Pierwsza pomoc w krwotokach zewnętrznych:

1. Uciśnięcie miejsca krwawienia, założenie opatrunku uciskowego (jałowego),

2. Ocena stany poszkodowanego - świadomość, oddech, tętno,

3. Wezwanie pomocy,

4. Unieruchomienie krwawiącej kończyny,

5. W ostateczności użyć opaskę uciskową (pamiętać, że uszkadza to zdrowe tkanki bo tamuje krążenie w pozostałej części kończyny). Opaski uciskowe stosuje się tylko przy amputacjach gdzie nie udaje się zatamować krwotoku w inny sposób.

Krwotok wewnętrzny

Rozpoznanie mogą nasunąć następujące spostrzeżenia:

• zmiana zabarwienia skóry („siniak”) - przy krwawieniu wewnętrznym do kończyn,

• przy krwawieniu do jamy brzusznej pojawia się powiększanie obwodu brzucha, zsinienia pod łukami żebrowymi,

• wymioty krwią lub ciemne smoliste stolce (krwawienie z wrzodu żołądka lub dwunastnicy),

• stolec ze świeżą krwią (krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,

• oddawanie moczu z krwią (w urazach miednicy),

• wykrztuszanie wydzieliny z krwią (w urazach klatki piersiowej).

Pierwsza pomoc:

1. ocena stanu poszkodowanego - świadomość oddech, tętno,

2. wezwanie pomocy,

3. przy krwawieniu wewnętrznym do kończyn - unieruchomienie,

4. gdy chory nieprzytomny - pozycja bezpieczna, gdy przytomny - pozycja przeciwwstrząsowa (leżąca na plecach, kończyny lekko uniesione),

5. okrycie poszkodowanego,

6. kontrola parametrów życiowych,

7. nie podawać nic doustnie!

III. Złamania

To przerwanie ciągłości tkanki kostnej po zadziałaniu urazu przekraczającego granicę jej elastyczności.

Przyczyny złamań: uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia.

Rodzaje: otwarte, zamknięte.

Objawy:

ból, utrudnienie ruchów, patologiczna ruchomość, fragmenty kostne w ranie.

Pierwsza pomoc w złamaniach:

1. Unieruchomienie szyną:

• dostosować kształt szyny do złamania poza kończyną (najlepiej na kończynie zdrowej)

• nie prostować złamania!!, pamiętając o unieruchomieniu dwóch sąsiednich stawów złamania (np. staw barkowy i łokciowy w złamaniu kości ramiennej),

• szynę delikatnie przyłożyć do złamanej kończyny i przybandażować zwojami kolistymi przy pomocy bandaży,

• pamiętać, aby jak najmniej ruszać złamaną kończyną - zakładanie szyny powinno być wykonane przez kilka osób,

• jałowe zaopatrzenie ran i krwawień przy złamaniach otwartych (np. gdy wystają złamane kości), opatrunek należy najpierw przybandażować kilkoma zwojami do rany, dopiero później przyłożyć szynę.

Uszkodzenia stawów

Skręcenie - zamknięte uszkodzenie stawu spowodowane zbytnim jego naciągnięciem, dwie powierzchnie stawowe zostają przez krótki czas przemieszczone względem siebie przez zbytnie naciągnięcie więzadeł torebki stawowej. Jeżeli uraz krótkotrwały to elastyczność powoduje, że stawy wracają do swojej pozycji, jeżeli uraz trwa dłużej dochodzi do naderwania więzadeł (krwawienie w stawie, obrzęk, ból, ograniczona ruchomość).

Pomoc: unieruchomienie co najmniej kości tworzących dany staw.

Zwichnięcie - uszkodzenie stawu, w którym powierzchnie stawowe utraciły ze sobą styczność (zerwanie aparatu więzadłowego torebki stawowej). Elementy kostne nie mogą powrócić do prawidłowej pozycji (obrzęk, silny ból, uszkodzenia naczyń, niemożność poruszania)

Pomoc: unieruchomienie stawu w pozycji wymuszonej, unieruchomienie obejmuje zwichnięty staw i co najmniej te kości, które tworzą ten staw, przykład: zwichnięcie stawu łokciowego - szyna obejmuje kości przedramienia i kość ramienną.

3

---