Metody finansowania projektów inwestycyjnych
Problemem podczas realizacji projektów inwestycyjnych jest wybór metody finansowania. Poniżej zostaną zaprezentowane trzy niekonwencjonalne metody, które w obecnych czasach coraz bardziej zyskują na popularności.
1. PROJECT FINANCE
Project Finance (kredytowanie z podwyższoną stopą ryzyka) - finansowanie inwestycji lub eksploatacja praw, zasobów naturalnych lub innych aktywów, gdzie podstawowa część finansowania nie jest dokonywana przez kapitał własny i jest spłacana głównie z dochodów uzyskiwanych przez dane przedsięwzięcie inwestycyjne. Metoda opiera się na przewidywanych wynikach spółki, która jest powoływana specjalnie do realizacji określonego projektu inwestycyjnego ( w Polsce najczęściej spółka z o.o.). W finansowaniu tą metodą uczestniczą: rządy państw, kredytodawcy, prywatni sponsorzy.
Cechy:
- nie stosuje się analizy wiarygodności kredytowej podmiotu inwestującego
- analiza ryzyka kredytowego dotyczy projektu inwestycyjnego i dokonywana jest z punktu widzenia zdolności inwestycji do bieżącej obsługi długu
- źródłem spłaty (lub zabezpieczenia kredytu) jest sam projekt i powstający w wyniku jego realizacji majątek
- kredytodawca jest współtwórcą projektu i jest upoważniony do współrządzenia jego realizacją i eksploatacją
Zalety dla rządów: przeniesienie ryzyka z sektora publicznego do prywatnego, ograniczenie zobowiązań państwa, zaspokojenie interesu publicznego, redukcja potrzeby użycia własnych środków finansowych
Zalety dla prywatnych sponsorów: czerpanie zysku, podział ryzyka, zachowanie kontroli nad projektem, realizacja projektu nieobciążającego bilansu sponsora
Zalety dla kredytodawców: osiągnięcie zysku, mierzalne ryzyko, kontrola nad głównymi decyzjami dotyczącymi inwestycji
Składniki:
Prognoza przepływów finansowych (na podstawie analiz technicznych, finansowych, rynkowych)
Identyfikacja wszystkich rodzajów ryzyka
Finansowanie i mechanizmy zwrotu
Gwarancje prawne i zabezpieczenia związane z niedotrzymaniem warunków przez uczestników projektu
Sprawozdawczość projektowa
Rodzaje:
- Project Finance bez prawa regresu (czyli bez prawa dochodzenia spłaty kredytu) - podmioty kredytujące projekt nie mają żadnych bezpośrednich zabezpieczeń spłaty kredytu; kredyt spłacany jest tylko z przychodów z realizowanej inwestycji
- Project Finance z ograniczonym prawem regresu (czyli z ograniczonym prawem dochodzenia kredytu) - pozwala kredytodawcom na dochodzenie spłaty długu, najczęściej ma formę przedrealizacyjnej gwarancji w okresie tworzenia projektu
Trzy etapy minimalizacji wpływu ryzyka:
Identyfikacja i analiza ryzyka
Podział odpowiedzialności (poszczególne rodzaje ryzyka ponoszą Ci uczestnicy projektu, którzy są najbardziej kompetentni w zarządzaniu nimi)
Zarządzanie ryzykiem (monitorowanie i kontrola ryzyka przez kredytodawców, narzucanie kredytobiorcom obowiązkowych sprawozdań)
Rodzaje ryzyka:
- techniczne (w fazie realizacji projektu)
- kosztów (dotyczy inflacji, wydatków operacyjnych, produktywności)
- zarządzania (związane z osobami zarządzającymi projektem)
- uczestników (zwracanie uwagi na uczestników słabych finansowo lub technicznie)
- zakończenia (dotyczy terminów lub przepływów finansowych)
- zaopatrzenia
- rynku (kluczowy rodzaj ryzyka, minimalizacja polega np. na zapewnianiu długoterminowych kontraktach z konsumentami)
- infrastrukturalne
- środowiska (możliwość naruszenie wymagań środowiskowych)
- polityczne (dotyczy np. możliwości wywłaszczenia, wymienialności waluty, regulacji prawnych, wysokości podatków, biurokracji)
- siły wyższej (4 rodzaje: czyny ludzkie np. strajk, zdarzenia w naturze np. powódź, decyzje rządowe np. embargo, zdarzenia losowe np. załamanie rynku)
- kursowe
- projektowania (trudności w pracach inżynieryjnych)
- konsorcjum (kiedy jest więcej niż jeden kredytodawca)
- stopy procentowej
- prawne
2. BOT
BOT (Build, Operate and Transfer) - czyli „zbuduj, eksploatuj i zwróć”. Istota BOT polega na udzielaniu przez rząd podmiotowi sektora prywatnego koncesji na zaprojektowanie i budowę określonych obiektów infrastrukturalnych oraz ich eksploatację i utrzymanie w określonym czasie. Po zakończeniu czasu trwania umowy koncesjonariusz przekazuje państwu użytkowane obiekty i prowadzoną w nich działalność. Możliwa jest też wersja BOO (Build, Own, Operate), gdzie podmiot sektora prywatnego zatrzymuje inwestycję i kontroluje prowadzoną w niej działalność.
Istotną cechą BOT jest uczestnictwo dużej liczby podmiotów:
a) rząd reprezentowany przez specjalnie powołaną agencję (decyduje o przyznaniu koncesji, lokalizacji projektu, określa czas dzierżawy, określa ulgi podatkowe)
b) koncesjonariusze (przygotowują propozycję budowy, działania i finansowania inwestycji)
c) wykonawca (odpowiada za projekt budowlanym wykonawstwo, wdrożenie do eksploatacji)
d) operator (podmiot eksploatujący i utrzymujący projekt)
e) kredytodawca (zazwyczaj jest to konsorcjum banków)
f) inni: leasingowcy, ubezpieczyciele, prawnicy, doradcy podatkowi, doradcy finansowi, dawcy wyposażenia
3. BUY BACK
Buy back (odkupywanie) - „spłata produktem”, metoda finansowania polegająca na odpowiednim powiązaniu ze sobą trzech podmiotów: A, B, C:
A - finansuje projekt
B - realizuje projekt
C- zawiera umowę z A i B na kupno produktów realizowanego projektu, co gwarantuje spłatę A.
Zalety:
- podmiot A pobiera wynagrodzenie za zorganizowanie całej operacji
- nie jest ważna zdolność kredytowa B
- C może uzyskać stałą cenę, czasem niższą od rynkowej, za produkt przez okres obowiązywania umowy
- nie ma potrzeby powoływania specjalnego ,nowego podmiotu gospodarczego.